Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

jinoyatni oxiriga yetkazish imkoni borligini anglashi
shuni 
ifodalaydiki, u jinoyatni oxiriga yetkazish uchun barcha imkoniyatlarga, 
jinoyatni amalga oshirish uchun barcha qurol va vositalarga ega bo‘ladi va 
buni biladi. Ammo, jinoiy tajovuzni hech qanday tashqi ta’sirlar to‘xtata 
olmasligiga qaramay, u o‘z jinoiy niyatini amalga oshirishdan qaytadi. 
Ushbu shart tamom bo‘lmagan jinoyat tarkibining obyektiv tomoni, 
ya’ni ijtimoiy xavfli qilmish bilan bevosita bog‘liq. Bu yerda nafaqat 
jinoyat sodir etishga suiqasd qilish doirasida jinoyat tarkibini tashkil 
etadigan harakatlar (harakatsizlik), balki jinoyat sodir etishga shart-sharoit 
va imkoniyat yaratadigan harakatlar (JK Maxsus qismi tegishli modda 
dispozitsiyasiga bevosita kiritilmagan harakatlar) to‘g‘risida ham so‘z 
yuritilmoqda. Shu sababli jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishni 
tasniflashda jinoiy tajovuzni oxiriga yetkazish mumkinligini anglash faqat 
jinoyat sodir etishga suiqasd qilishda mavjud bo‘lishi mumkin degan 
fikrga kelmaslik kerak, zero jinoiy niyatni oxiriga yetkazish mumkinligini 
anglash jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish bosqichida ham bo‘lishi mumkin. 
280 

---

Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish ixtiyoriyligi va uzil-
kesilligining ikkinchi zarur sharti 
shaxs jinoiy oqibat kelib chiqishini 
anglagan holda, shunday oqibat kelib chiqishining oldini olishidir.
Mazkur shart jinoiy oqibatlarning kelib chiqishi jinoyat-huquqiy 
ahamiyatga ega bo‘lgan moddiy tarkibli jinoyatlarda bo‘lishi mumkin. Bu 
yerda tafakkurlik belgisi – shaxs ijtimoiy xavfli oqibat kelib chiqishi 
mumkinligini anglashi ham mavjud. 
Mazkur shart faqat jinoyat sodir etishga suiqasd qilish bosqichida, 
shaxs jinoyatni boshlab, uni oxiriga yetkazishdan qaytishga qaror qilgan 
holda bo‘lishi mumkin. Ayni holda aybdor jinoyat sodir etishdan 
qaytibgina qolmasdan, uning jinoiy oqibatining oldini olishga faol 
imkoniyat yaratishi ham kerak. 
Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish faqat ijtimoiy xavfli oqibat 
kelib chiqishi mumkinligini anglash va uning kelib chiqishi oldini faol 
olish bilan jamuljam holda uning ixtiyoriy va uzil-kesil bo‘lganidan dalolat 
berishi mumkin. 
NOTA BENE ! 
Shaxs jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish harakatlarini yoki bevosita jinoyat 
sodir etishga qaratilgan harakatlarini (harakatsizligini) boshlangan jinoiy 
faoliyatini davom ettirish va oxiriga yetkazish obyektiv imkoniyati 
mavjudligini anglagan holda ixtiyoriy ravishda va uzil-kesil to‘xtatsa,