Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- JK 26-moddasi 1-qismiga
- Ixtiyoriylik
|
(JK 26-moddasi 2-qismi)
. Amalda jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytgan shaxs tayyorgarlik harakatlarini yoki muayyan jinoyatni sodir etishga bevosita qaratilgan harakatlarni to‘xtatadi, zero uning irodasi bundan buyon huquq bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarga zarar yetkazishga qaratilmagan. Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish doimo jinoyat tarkibini istisno etadi. Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishning asosiy vazifasi ham aynan shu – jinoyatlarning oldini olish va to‘xtatib qo‘yish. Boshlangan jinoiy faoliyatni to‘xtatib, jinoiy javobgarlikdan qutulish imkoniyatining qonunda mustahkamlanishi shaxsni o‘z jinoiy niyatini yakunlashdan bosh tortishga rag‘batlantiradi. JK 26-moddasi 1-qismiga ko‘ra, jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish, jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish harakatlarini to‘xtatish, ya’ni jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish va unga suiqasd bosqichida mavjud bo‘lishi mumkin. U jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish harakatlarini to‘xtatishda ifodalanib, bunda jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish jinoyatdan qaytishni keltirib chiqaradi va jinoyat sodir etishga bevosita qaratilgan harakatlarni to‘xtatish yoxud jinoiy oqibatni keltirib chiqarishning oldini olishda ifodalanib, bu jinoyat sodir etishga qasd qilish bosqichida jinoyat sodir etishdan qaytishni tavsiflaydi. Qonundan jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishning ikki asosiy alomati kelib chiqadi: ixtiyoriylik va uzil-kesillik (qat’iylik). Ixtiyoriylik deganda, shaxsning boshlagan jinoiy xatti-harakatini o‘z xohishi bilan hech qanday tashqi ta’sirlarsiz oxiriga yetkazish imkoni borligini anglagan holda to‘xtatishi tushuniladi. Bunday qaytishning motivi turlicha (uyalish, farzandlari taqdiri haqida o‘ylash, jabrlanuvchiga 278 rahmi kelishi), shuningdek, qarindosh va do‘stlarining maslahatlari natijasida bo‘lishi mumkin. Motiv qanday bo‘lmasin shaxs o‘z xohishi bilan jinoyatdan qaytgan bo‘lsa, jinoiy javobgarlikka tortilmaydi. Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish har doim subyektning erkin xohish-irodasi natijasida kelib chiqqan bo‘lishi kerak. Ixtiyoriy qaytishning muhim shartlaridan biri – bu shaxsning jinoyatni davom ettirish va yakuniga yetkazishga imkoni borligini anglashidir. Shu shartlarsiz shaxs agar o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra, jinoyatni yakuniga yetkaza olmasa yoki uni sodir etishga qodir bo‘lmasa, uni jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytish sifatida baholashga asos bo‘lmaydi. Masalan, agar shaxs qasddan odam o‘ldirish jinoyatida harakat qilsa, lekin atrofda odamlarning borligi, qurolning yarog‘sizligi yoki qo‘riqlash signalizatsiyasi ishlab ketganligi tufayli qilmishni sodir etmasa, bu ixtiyoriy qaytish hisoblanmaydi. Shaxs o‘zi boshlagan jinoyatni oxiriga yetkazish imkoniyatini istisno qiluvchi o‘tib bo‘lmas to‘siqlar mavjud deb (hattoki yanglish) qarashi jinoyat sodir etishdan qaytishning ixtiyoriy emas, balki majburiy bo‘lganligidan dalolat beradi. Misol uchun, shaxs o‘zganing mulkini talon- toroj qilish maqsadida qonunga xilof ravishda kirgan uyda o‘rnatilgan o‘ziga notanish moslamani signalizatsiya vositasi deb o‘ylab, uyni tark etadi. Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishda Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|