Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

subyekt belgilari
qatoriga quyidagilar kiradi: 
– har bir ishtirokchining hamma uchun umumiy natijaga erishishga 
intilishi; 
– jinoyatni birgalikda amalga oshirish haqidagi o‘zaro xabardorlik va 
ishtirokchilar harakatlarining muvofiqlashganligi. 
Jinoyat sodir etishda bir necha shaxslarning birgalikdagi harakati sof 
obyektiv holat, ya’ni ularning umumiy harakati bilan natijaga erishishdan 
tashqari, subyekt holatini — boshqa shaxslarning faoliyati qo‘shilganligi 
haqida bilish va ularning harakatini birlashtirish yo‘li bilan muayyan 
natijaga erishishga intilishni ham nazarda tutadi. 
292 

---

Ishtirokchilar o‘rtasida jinoyatni sodir etishga oldindan kelishuv 
mavjud bo‘lganda, birgalikni belgilash qiyinchilik tug‘dirmaydi. 
Birgalikning subyekt holatlarini aniqlash jinoyatga ishtirokchilar o‘rtasida 
oldindan kelishuv mavjud bo‘lmaganda murakkablashadi. 
Shaxs xatti-harakatida ikki holat: 
umumiy harakatlar bilan 
muayyan natijaga erishishga intilish 
hamda o‘zlari uchun umumiy 
natijaga intilayotgan boshqa shaxslarning faoliyatini hisobga olish, 
boshqacha aytganda, 
har bir ishtirokchi tomonidan boshqa 
ishtirokchilar jinoiy faoliyatini anglash
mavjudligi birgalikni aniqlash 
mezonidir. 
Barcha ishtirokchilar uchun muayyan umumiy natijaga 
erishishga intilish
– ishtirokchilikning zaruriy qismidir, aynan shu holat 
birgalikda sodir etilayotgan jinoyatga nisbatan har bir ishtirokchi 
niyatining yo‘naltirilganligini tavsiflaydi. Bir necha shaxslar harakatini 
birlashtirish yagona jinoiy natijaga erishishni yengillashtirish zaruriyati 
bois yuzaga kelgan bo‘ladi. 
Birgalikda jinoyat sodir etish haqida o‘zaro xabardorlik
ishtirokchilardan har biri boshqalar bilan birgalikda bitta jinoyat sodir 
etishda qatnashayotganini anglashini nazarda tutadi. 
Ishtirokchilarning o‘zaro xabardorligi muvofiqlashganligi shu bilan 
tavsiflanadiki, jinoyatga ishtirokchilarning har biri, birinchidan, jinoyatni 
birgalikda sodir etilishi faktini, ikkinchidan, har qanday emas, muayyan 
jinoyat sodir etilishini, uchinchidan, nafaqat o‘z qilmishining, balki boshqa 
ishtirokchilar (kamida bittasini) qilmishlarining ijtimoiy xavfli mazmunini 
anglaydi. Masalan, raqobatchini diskreditatsiya qilishda (JK 192-moddasi) 
oldindan yolg‘on, noaniq yoki qing‘ir axborot bir shaxs tomonidan 
tayyorlangan, amalda esa boshqa shaxs tomonidan oshkor etishga 
(televideniye orqali, gazetada chop etish va hokazo) berilgan bo‘lishi 
mumkin, bunda, agar bajaruvchi o‘zi berayotgan informatsiya 
yolg‘onligini anglagan bo‘lsa, mazkur jinoyatni sodir etishda ishtirokchilik 
sifatida kvalifikatsiya qilish mumkin.