Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NOTA BENE !
|
ishtirokining xarakteri
har bir ishtirokchining funksional rolini belgilaydi. Uning jinoyatdagi ishtiroki darajasi esa, shaxsning o‘z rolini bajarish bo‘yicha harakatlari jadalligi haqida, uning hamjihatlikda sodir etiluvchi jinoyatga hissasi haqida tasavvur beradi. Masalan, odam o‘ldirishda yordamchilik shaxs jinoyat qurbonini qachon va qayerda poylash qulayroqligi xususida maslahat berganda yoxud bajaruvchining iltimosiga ko‘ra, unga qotillik qurolini topib berishda, bajaruvchiga jinoyat joyidan tezda g‘oyib bo‘lishi uchun transport vositasini topib berishda va hokazolarda ifodalanishi mumkin. Har ikki holatda ham yordamchining funksional roli (ya’ni, ishtiroki xarakteri) bir xil, ammo ishtirok darajasi turlichadir. Bundan tashqari, aynan harakatlar tavsifi ishtirokchilarni turlarga ajratish imkonini beruvchi alomatlardir. Ishtirokchilar harakatlarining xarakteri qonun chiqaruvchi tomonidan «tashkil etdi», «rahbarlik qildi», «og‘dirdi», «yordamlashdi» kabi ifodalarda tavsiflanadi. Shu tariqa faqat jinoyatdagi ishtirokida, ya’ni yagona jinoyatning tashqi tomonini bajarishda har bir ishtirokchi, bajaruvchi, tashkilotchi, dalolatchi va yordamchilar o‘rtasidagi tafovutni topish, demak ular ayblanayotgan muayyan jinoyatlar tarkiblarini topish ham mumkin. Ishtirokchilikda sodir etiluvchi jinoyatda bajaruvchi markaziy siymo hisoblanadi. Bajaruvchi o‘zining qatorida boshqa funksional rolni bajaruvchi shaxslar – tashkilotchi, dalolatchi yoki yordamchi harakat qilgan hollardagina mavjuddir. NOTA BENE ! Jinoyatni bevosita to‘la yoki qisman sodir etgan yoxud qonunga muvofiq javobgarlikka tortilishi mumkin bo‘lmagan shaxslardan yoki boshqa vositalardan foydalanib jinoyat sodir etgan shaxs bajaruvchi hisoblanadi (JK 28-moddasi 2-qismi). 296 Bajaruvchi yo‘qligi jinoyatda ishtirokchilikni istisno etadi. Uning xatti-harakati jinoyatning boshqa ishtirokchilari qilmishini yuridik baholashga ham ta’sir ko‘rsatadi. Muayyan jinoyat subyektini tavsiflovchi alomatlarga ega shaxsgina bajaruvchi deb tan olinishi mumkin, aks holda uning qilmishida jinoiy javobgarlikka jalb etishning zaruriy sharti mavjud bo‘lmaganligi bois, jinoyat tarkibi bo‘lmaydi. Bu nafaqat barcha subyektlarga xos umumiy belgilarga (muayyan yoshga yetish, aqli rasolik), balki maxsus subyektni tavsiflovchi alomatlarga ham daxldordir. Agar JKning Maxsus qismi moddasi, maxsus subyekt mavjudligini talab etib, jinoiy javobgarlikka tortilayotgan shaxs ushbu maxsus subyekt alomatlariga ega bo‘lmasa (masalan, mansabdor shaxs, harbiy xizmatchi, tergovchi, sudya va hokazo bo‘lmasa), u holda shaxs mazkur jinoyat tarkibining obyektiv tomoniga kiruvchi muayyan harakatlarni amalga oshirganda ham, jinoyatning bajaruvchisi deb tan olinishi mumkin emas. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|