Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
-§. Qasd va uning turlari
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- JK 21-moddasida
|
3-§. Qasd va uning turlari
Aybning qasd ko‘rinishi aybning ehtiyotsizlik shakliga qaraganda ancha ko‘proq tarqalgan turi bo‘lgani uchun qonun chiqaruvchilar tomonidan ko‘proq ko‘rib chiqiladi. Qasd ehtiyotsizlikka qaraganda ancha xavfliroq, xususan, qonun chiqaruvchilar tomonidan og‘ir va o‘ta og‘ir jinoyatlarga faqat qasddan sodir etilgan jinoyatlar kiritilganligi shu bilan tasdiqlanadi (JK 15-moddasi 5- va 4-qismlari). Qonunchilik JK 21-moddasida qasdning holatini moddiy va formal tarkibli jinoyatlarda ko‘radi. Xususan, formal tarkibli jinoyatni kvalifikatsiya qilishda aybdorning qasdi ijtimoiy xavfli qilmishni qamrab oladi. Moddiy tarkibli jinoyatlarda esa, aybdor muayyan jinoiy oqibatning kelib chiqishini tushunib yetishi va unga yo‘l qo‘yib berishi zarur. Qasdning tarkibi aniqligi va maqsadga qaratilganligi jinoyatni to‘g‘ri kvalifikatsiya qilishning dastlabki zaruriy sharti hisoblanadi. Qasdning tarkibini intellektual tomon, maqsadga qaratilganlikni esa, irodaviy tomon ifodalaydi. Agar tarkib shaxsning o‘z harakatini (harakatsizligini) ijtimoiy xavflilik darajasini anglab yetishi qobiliyatida ifodalansa, moddiy tarkibli va oqibatlarni oldindan ko‘ra bilganida esa, aybdorni maqsadga yo‘naltirilganlik, muayyan obyektga tahdid soluvchi va ma’lum zarar yetkazuvchi (moddiy tarkibli), yengillashtiruvchi va og‘irlashtiruvchi holatlarni borligini ifodalovchi qilmishni sodir etishga yo‘naltiradi (formal tarkibda). Masalan, mushtlashuv jarayonida pichoq bilan tan jarohati yetkazishda ko‘p hollarda qilmish qasddan sodir etiladi. Biroq bu qilmishni kvalifikatsiya qilishda birgina faktning o‘zi yetarli emas: jinoyatning tarkibi va maqsadga yo‘naltirilganligini hisobga olgan 1 См.: Постановление Пленума Верховного суда Республики Узбекистан от 20 декабря 1996 г. № 39 «О применении судами законодательства, обеспечивающего право на необходимую оборону от общественно опасных посягательств» (с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Пленума Верховного суда Республики Узбекистан от 14 июня 2002 г. № 10) // Сборник. Т. I. – С. 326. 187 holda buni bezorilik yoki tan jarohati yetkazish yoki odam o‘ldirishga suiqasd qilish yo bo‘lmasa zaruriy mudofaa holatida sodir etilgan deb baholash mumkin. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|