Hayot faoliyati xavfsizligi

Modul -8. SHikastlanganlarga 1-tibbiy yordam kursatish asoslari.
Reja.

1. 
   Kon ketishida yordam.
   
2. 
   SHkastlanishlarda yordam.
   
3. 
   Nafas va yurak kasalliklarida yordam.
   

Tayanch iboralar Leykotsit - Trombotsitlar-Gemoglobin Arterial , Vena, kapilyar, Parenximatoz
Turli FV lar yuz berganda uz vaktida kursatilgan 1-tibbiy yordam shikastlangan odamni xayotini saklab koladi. Birinchi tibbiy yordamni shikastlangan kishini uzi ( uz-uziga yordam ) yoki yonidagi odam ( uzaroyordam ), sanitar drujinachilar, kutkaruvchilar, shaxsiy aptechka va turli dori moddalari yordamida amalga oshiriladi. Bu ishlar kechayu-kunduz, xar kanday ob-xavo sharoitida kiska vakt ichida olib boriladi.
Kon ketishi va uning tuxtatish usullari.
Kon -90-91% suv va 9-10% kuruk massadan iborat suyuklik. Uning tarkibida eritrotsitlar-kizil kon tanachalari, 1ml3 konda 4,5-5,0 mln 120 kun yashaydi.
Leykotsit - ok kon tanachasi, 1ml3 konda 6-9 ming, 11-12 kun yashaydi.
Trombotsitlar-kon plastinkasi, 1ml3 konda 250-400 mingta 7-9 kun yashaydi.
Gemoglobin-normada 120-140 g/litr.
Koni-kon tomir uzanidan chikishiga kon ketishi deb aytiladi.
Sabablari: 1.Kon tomir devorini shikastlanishi. 2. Kon tomir devorining utkazuvchanligini ortib ketishi. 3. Kon ximizimini buzilishi.
Turlari: 1. Arterial kon ketishi-bu uta xafli bulib, kattarok arteriyani shikastlanishi bemor ulimiga sabab buladi. Bunda konning rangi och kizil rangda buladi va turtkisimon xarakterda okadi.
2. Venoz kon ketishi-bunda kon bir xilda okadi va tuk kizil rangda buladi.
Kattarok venani shikastlanishi ayniksa buyin venasini, xavo emboliyasi tufayli bemor ulimi yuz beradi.
3. Kapillyar kon ketishi-bunda kon yarani barcha yuzasidan sizib okib turadi, rangi kizil rangda buladi. Bu kon ketishi uzi tuxtash xususiyatiga ega, lekin ba’zi kasalliklarda (gemofiliya, sepsis, kandli diabet) kabi, bemor xayoti xavf ostida koladi.
4. Parenximatoz kon ketishi-bunday kon ketishi ichki organlar shikastlanganda yuz beradi (jigar, upka, buyrak, talok kabi). Bunday kon ketishi xaflim bulib, to biz tashxis kuyib, koni tuxtatguncha bemor axvoli xavf ostida koladi.
Bundan tashkari kon ketishini 1. Birlamchi-kon tomirlar shikastlanishi bilanok yuz beradigan. 2. Ikkilamchi-kon tuxtatilgandan keyin ma’lum vakt utib yuz beradigan. 3. Ichki-ichki bushliklarga (plevra, korin bushligi kabi) kon ketishi. 4. Tashki- koni tashkariga okib chikishi.