Hayot faoliyati xavfsizligi

Modul -13. Bakteriologik kurollar va ularning xususiyatlari.
Reja.
1. Ich terlama.
2. Tulyaremiya.
3. Vabo.
4. Toun.
5. Sibir yarasi. Tayanch iboralar Ich terlama. Tulyaremiya. Vabo. Toun. Sibir yarasi
Biologik kurollar- bular kasallik tarkatuvchi viruslar, bakteriyalar, zambruglar va rikkettsiyalardir. Bu kurollar kullanilishi natijasida epidemiologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar yuzaga keladi. Xozirgi zomonda yukumli kasalliklarni 160 dan ortik kuzgatuvchilari bulib, bulardan 32 xili bakteriologik kurol sifatida kullaniladi. Bu kuzgatuvchilar uzok vakt ozik –ovkat maxsulotlarida, suvda, tuprokda, kiyim-kechaklarda, xamda xayvonlar, kemiruvchilar, kanalar, xashorotlar va kurt- kumirskalar organizmida saklanib koladi.
Ich terlama (korin tifi) – utkir yukumli kasllik bulib, oshkozon - ichak yullari orkali yukadi. Kasallik kuzgatuvchisi abdominalis tayyokchasidir. Tif – grekcha (tutun – tuman) ma’nosini bildiradi ma’lumotlarga kura dunyo buyicha yiliga 150000 dan ortik odam shu kasallik bilan ogriydi. Kuzgatuvchi ogiz orkali oshkozonga tushadi undan ingichka ichakka utadi va uning kuyi kismida uzi uchun kulay sharoitga duch keladi. Ichak limfa sistemasini izdan chikaradi va konga utadi – bakteremiya, organizm buylab tarkaladi. Kuzgatuvchini ut yuliga tushib kolishi xafli bulib, bu yerda u uzok saklanib koladi. Masalan; bita bakteriya tashuvchi ayol 9 oy mobaynida turar joyida 18 kishiga kasalligini yuktirgan, bundan ugli va keliniga, kelgan 6 mexmonga, 4 kushnisiga va birga ishlaydigan 6 xamkasbiga kasalligini yuktirgan.
Klinik bergilari: bemorda ishtaxaning pasayishi, uykuning buzilishi, tana xaroratini kutarilishi, intoksikatsiya, bosh ogrishi, kungil aynishi, kayt kilish kuzatiladi konda leykopeniya, eozinofillarni yukolishi, SOE ni kutarilishi. Bemor tili ogziga sigmay koladi, kora kukimtir kavat bilan koplanadi, fakat kirgoklarigina uzgarishsiz buladi, korin soxasida kuchli ogrik paydo buladi, asosan ung bikin bikin soxasida, ichak shillik kavatlarida turli kattaligdagi va chukurlikdagi yiringli yaralar paydo buladi. Bir kator asoratlar koldiradi (pnevmaniya, paratit, tromboflebit, ichaklarni teshilishi).
Davosi: bemorga tinchlik berish, kasalxonaga yotkizish, ogiz boshligini toza tutish, bemor boshiga muz solingan xaltacha kuyish 15 min davomida. Bemorga vitaminga boy va oson xazim buladigan ovkatlarni berish. Antibiotiklar berish (sintomitsin, levomitsetin, sifloks). Yurak faoliyatini nazorat kilib turish (efedrin, kardiamin, kamfara). Uyku dorilar beriladi (lyuminal, barbamil, medikal). Kon ketishida kon okishini tuxtatuvchi dorilar (kalьtsiy xlor, vikasol, ditsenon, etamzilat) va kon kuyiladi.
Profilaktikasi: bemor idish tovoklarini va kiyim kechaklarini kaynatish. Xonalarini 2% xloramin eritmasini bilan dezinfektsiya kilish. Xojatxonalarga xlor sepish. Tozallika kuprok e’tibor berish.