Hayot faoliyati xavfsizligi

Klinik belgilari: kasallikni yashirin davri 3-7 kun. Yetti xil turi bor, teri, yara, kuz, angina, abdominal, upka, tarkok (septik). Barcha formasi birdan boshlanadi. Bemor eti uvishadi, kaltiraydi, tana xarorati kutariladi, boshi, beli, boldiri ogriydi, boshi aylanadi, ishtaxasi yukoladi, burni konaydi, kon bosimi pasayadi va taxikardiya kuzatiladi. Ogir xollarda ulim kuzatiladi.
Davosi: bemorni kasalxonaga yotkizish, antibiotiklar berish (streptomitsin 500000-1000000 Yed, tetratsiklin 2 gr, levomitsetin 2-2,5 gr, doksatsiklin 0,2 gr), vaktsinoterapiya sxema bilan kilinadi 5-6 kun davomida. Vitaminlar beriladi. Bubonlarga maxalliy antibiotikli mazьlar kuyiladi (Vыshnevskiy, sintomitsin kabi). Bubonlar yumshagandan keyin jarroxlik yuli bilan yoriladi, yiringdan tozalanadi va aseptik boglam kuyiladi.
Profilaktikasi: asosan xayvonlar bilan ishlaganda tozalikka kata e’tibor berish va extiyot choralarini kurish.
Vabo (xolera) kasalligi. Tinmay ich ketishi kayt kilish okibatida bemor organizmida suyuklik va tuzlar kamayib uni ogir axvolga tushishi bilan kechadi. Kasallik birinchi Xindistonda aniklanganligi uchun kasallikka Osiyo vabosi deb nom berilgan. Kuzgatuvchisi vabo vibrioni bulib, Kox tomonidan topilgan. Uni uta xarakatchan3 ta toksini bulib, endotoksin, ekzotoksin, kon tomirlarni utkazuvchanligini buzuvchi toksin. Kasallik asosan yilning yoz va kuz fasllarida kuzatiladi. Kuzgatuvchilar ogiz orkali oshkozonga tushadi, bir kismi uladi, kolgan kismi ingichka ichakka utadi, ishkoriy muxitda tez kupayadi. Vibrionlar parchalanadi va toksin ajraladi. Toksin ta’sirida ichak shillik kavatlaridan kup mikdorda izatonik suyuklik ajralib chikadi, bu ich ketishiga sabab buladi. Suyuklik bilan organizm kaliy va natriy tuzlarini yukotadi, bu esa ogir suvsirashga sabab buladi. Kon tomirlarda kon kuyuklashadi, yapishkokligi ortadi, moddalar olmashinuvi kamayadi. Buyrak, yurak va miya faoliyati izdan chikadi. Agar kerakli chora kurilmasa bemor xalok buladi. Ulgan odam kuzlari ichiga tortgan, lunjlari yopishgan, terisi kukimtir rangda buladi. (Gippokrat basharasi). Mushaklar tonusi ortgan, kul panjalari ajn bosgan, teri kuruk va xarorati past buladi. Ichaklarda kup mikdorda layka suyuklik buladi. Kon fakat kata kon tomirlarga yigilib koladi, mayda kon tomirlar esa bush xolda buladi. Yurakda, buyrakda, jigarda kuchli distrofik uzgarishlar kuzatiladi.
Davosi: Asosan reanimatsiya sharoitida olib boriladi. Bemorga regidron, glyukosalan, aralit, smekta ichiriladi. Tomir ichidan xlasol, atsesol, disol, trisol, kvartasol kuyuladi. Antibiotiklar, tetratsiklin, levomitsetin, doksatsiklin, tifloks beriladi. Tomir ichidan kon, plazma kuyiladi. Badanini barcha soxasiga isitkichlar kuyiladi. Davo vannalari kullaniladi 40-42 S Vitaminlar beriladi. Sogaygan bemorlar bir yil dovomida dispanser nazoratda buladi.