8-rasm. Elektr qurilmasini o‘chirish yoki bilan
jabrlanuvchini tok ta’siridan qutqarish tartibi Agar shikastlangan kishi tok o‘tib turgan qismlarga tegib turgan bo‘lsa, dastlab uni elektr toki ta’siridan qutqarish kerak. Ayni vaqtda, tegishli ehtiyot choralarini ko‘rmay turib, tok ta’sirida bo‘lgan kishiga tegish hayot uchun xavflidir. Buni hamisha yodda tutmoq kerak.
Birinchi chora, bu qurilmaning shikastlangan kishi tegib turgan qismini darhol tokdan ajratish. Bunda quyidagilarni nazarda tutmoq lozim:
agar shikastlangan kishi balandda bo‘lib, qurilmalarni tokdan ajratish uning yiqilib tushishiga sabab bo‘lsa, uni yiqitmaslik chorasini ko‘rish lozim, aks holda u tokdan ajratish vaqtida yiqilib, yanada og‘ir shikastlanishi mumkin;
qurilmani tokdan ajratgan vaqtda elektr chiroqlar o‘chib qoladigan bo‘lsa, avariya chirog‘i, akkumulyatorli fonarlami tayyorlab qo‘yish kerak, lekin bu qurilmani tezlik bilan tokdan ajratishga, shikastlangan kishiga birinchi yordam berishga aslo xalaqit bermasligi lozim.
Agar qurilmani tokdan tez ajratishning iloji bo‘lmasa, shikastlangan kishini unga tegib turgan tok o‘tkazuvchi qismlardan ajratish chorasini ko‘rish lozim.
Past kuchlanishli tok ta’siridan qutqarishyo'llari. Shikastlangan kishini tok o‘tkazuvchi qismlardan ajratish yoki simni undan ajratish uchun quruq kiyim, quruq arqon, quruq yog‘och taxta (9-rasni) yoki o‘zidan tok o‘tkazmaydigan boshqa biror narsadan foydalanish kerak.
9-rasm. 1000 Vgacha bo‘lgan elektr qurilmalarda
quruq taxta yordamida simlarni olib tashlash yo‘li bilan
jabrlanuvchini tok ta’siridan qutqarish tartibi Bu maqsadda metall yoki ho‘l buyumlarni ishlatish mutlaqo yaramaydi.
Tok ta’sirida qolgan kishining quruq etagi (kiyimining badanga tegmay turgan joyi)dan tortib simdan ajratsa ham bo‘ladi, ammo bunda uning kiyimi quruq bo‘lishi lozim (10-rasm). Shubilambirga, atrofdagi metall buyumlarga va tok ta’sirida qolgan kishi badanining ochiq joyiga tegib ketmaslik uchun juda ehtiyot bo‘lish kerak.
Shuningdek, avval qo‘lni yaxshilab izolyatsiyalanmay turib, tok ta’sirida qolgan kishining oyog‘idan tortish ham yaramaydi, chunki uning poyafzali ho‘l bo‘lishi va poshnasidagi mixlardan tok o‘tishi inumkin.
