Həkimlər üçün Vərəm üzrə Təkmilləşdirmə Kursu
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
proteaza inqibitor rejimləri Rifampin ilə birgə qəbul oluna bilməz.
1.3. İmmunoloj yen dənqurma lt hab s ndromu (IRIS) Hərdənbir, İİV-əlaqəli vərəmli xəstələrdə Vərəmə qarşı müalicənin başlanmasından sonra Vərəmin kliniki və ya radioqrafik ilk əlamətlərinin müvəqqəti kəskinləşməsi müşahidə oluna bilər. İİV-ə yoluxan Vərəmli xəstələrdə bu növ paradoksal reaksiyanın immunoloji yenidənqurma nəticəsində olması güman edilir. Bu, yalnız Vərəmə qarşı müalicənin və ya onunla yanaşı ART başlanmasının nəticəsi kimi özünü biruzə verə bilər. Əlamətlərə yüksək hərarət, limfaadenopatiya, mərkəzi sinir sisteminin genişlənmiş zədələnməsi və döş qəfəsinin ağırlaşmış rentgenoloji tapıntıları daxildir. Paradoksal reaksiya diaqnozu qoymazdan əvvəl xüsusilə Vərəm əleyhinə müalicənin uğursuzluğu və digər səbəblərin istisna olması üçün, xəstənin ümumi vəziyyətinin tam qiymətləndirilməsı zəruridir. 1.4. Ko-tr moksazol lə prof lakt k müal cən n (CPT) təm natı Ko-trimoksazol ilə profilaktik müalicənin təyinatı İİV-müsbət Vərəmli xəstələrdə Pneumocystis Carnii mənşəli və ya bakterial infeksiyaların qarşısının alınmasında yardımcı ola bilər. CPT əsasən İİV-müsbət Vərəmli xəstələrdə ölüm hallarını azaldır (ÜST-ə görə Afrika Regionu üzrə 48 %-zə qədər).8 Vərəmli xəstələr üçün, CD4 hüceyrə sayından asılı olmayaraq, CPT mümkün dərəcədə tez təyin olunmalıdır və Vərəmə qarşı müalicə kursu ərzində verilməlidir; Vərəm əleyhinə müalicənin tamamlanmasından sonra CPT-nin davam etdirilməsi milli təlimatlara əsaslanmalıdır. 1.5. Ant retrov ral terap yada, eləcədə vərəm n müal cəs ndə DOT-a zəmanət vermək İİV infeksiyası olmayan Vərəmli xəstələrə nisbətən İİV-ə yoluxan Vərəmli xəstələrdə müalicənin dayandırılması ilə əlaqəli əlavə təsirlərə və ölüm hallarına daha çox rast gəlindiyinə görə DOT bütün İİV-ə yoluxan Vərəmli xəstələr üçün istifadə olunmalıdır. DOT strategiyaları ən azı Vərəm əleyhinə müalicə zamanı ART-sı üçün qəbul oluna bilər. Bu çoxlu resurslar tələb edən və ömür boyu davam edən ART və geniş miqyasda yerinə yetirilməsi çətin olan bir yanaşmadır. Lakin bu xəstənin erkən maarifləndirilməsi üçün yardımcı ola bilər. Hər iki müalicə üçün birgə DOT-un Vərəm və İİV xidmət sahələri arasında əməkdaşlıq sayəsində təşkil olunması çox yaxşı olardı. Vərəmli xəstələrdə İİV infeksiyasının kliniki idarəolunmasına dair daha ətraflı məlumatı ÜST-ün Vərəm/İİV: Kliniki Təlimat adlı nəşrdə tapa bilərsiniz. Üç İ –də daxil olmaqla Vərəm/İİV Birgə Fəaliyyətə aid daha ətraflı məlumatı ÜST tərəfindən çap olunan Vərəm/İİV birgə Fəaliyyət üzrə Daxili Siyasət adlı nəşrdə əldə etmək olar. Bölmə 4 Xüsusi Situasiyalar 2. Uşaqlarda Vərəm n Müal cəs Vərəmə qarşı kimyaterapiyaya uşaqlar və yeniyetmələr dözümlü olurlar. Uşaqlar üçün olan Vərəm əleyhinə müalicə kateqoriyaları böyüklər üçün olanlarla eynidir. Vərəm diaqnozu qoyulan kimi, Vərəm üzrə mütəxəssis bədən çəkisinə əsaslanaraq dərman dozası və müvafiq müalicə rejimini müəyyən edəcək. Adətən uşaqlarda Vərəm xəstəliyi ilkin yoluxmanın dərhal nəticəsi kimi inkişaf etdiyindən, onlarda böyüklərdən fərqli daha az sayda mikobakteriya olur. Bu səbəbdən, müalicə zamanı inkişaf edən Vərəmə qarşı dərmanlara rezistentlik adətən uşaqlar üçün səciyyəvi deyil. Uşaqlarda aşkar olunan dərmanlara qarşı rezistentlik hallarının əksəriyyəti adətən dərmanlara – rezistent ştamm ilə ilkin yoluxma nəticəsində olur. MDR-Vərəmə şübhəli uşaqlarda bakterioloji diaqnozun təyini (və DHT qoyulması) üçün hər bir cəhd göstərilməli olduğu halda, reallıqda pediatrik halların çox vaxt bakterioloji təsdiqlənməsi olmur. Vərəmli uşaqların bəlğəm yaxmasının heç vaxt müsbət olmamasına görə, göstərici xəstəlik halının DHT nümunəsinə əsasən qurulmuş MDR-Vərəm terapiyasının başlanması məqsədəuyğundur. Vərəmin ağ ciyərdən kənar növləri, xüsusilə disseminasiya olunmuş xəstəlik və Vərəm meninqiti uşaqlarda böyüklərdən daha çox rast gəlinir Vərəmə qarşı dərmanların farmakokinetikası uşaqlar və böyüklər arasında fərqlidir. Uşaqlar bədən çəkisinin hər kiloqramı üçün olan daha artıq dərman dozasına davamlı və böyüklərə nisbətən daha az əlavə təsirlərə meylli olurlar Vərəmə qarşı mövcud dərman formalarının dozalarının daha çox böyüklər üçün nəzərdə tutulmasına görə, uşaqlarda dərmanların sorulması ilə bağlı çətinliklər ola bilər. Mümkün olan hallarda, uşaqlar üçün nəzərdə tutulan dərmanlardan istifadə olunmalıdır 3. Ham lə və Süd verən Qadınlarda Vərəm xəstəl y Vərəm üçün ilkin qiymətləndirmədə hamilə olmaq ehtimalı ola bilən bütün qadın xəstələr hamiləlik testindən keçməlidirlər. Əsasən, birinci sıra Vərəmə qarşı dərmanların (rifampisin, izoniazid, pirazinamid və etambutol) əksəriyyəti hamiləlik və süd vermə zamanı təhlükəsiz şəkildə istifadə oluna bilər. Mümkün olanda izoniazid, rifampisin və pirazinamid dərmanlar əsaslı altı aylıq müalicə rejimi hamiləlik zamanı istifadə olunmalıdır. Pirazinamid istifadə edərkən, postnatal hemoragiya riski olduğu üçün yenidoğulmuş uşaqlara vitamin K təyin olunmalıdır; müalicə uşaq həkimi ilə birgə nəzarət altında aparılmalıdır. Hamilə qadınlar üçün müalicənin intensiv mərhələsi zamanı ciftdən keçən və dölün eşitmə sinirinin zədələnməsinə səbəb ola bilən və nefrotoksik təsiri olan streptomisinin əvəzinə etambutol təyin olunmalıdır. Hamiləlik dövründə streptomisin istifadə olunmamalıdır, çünki onun qəbulu uşaqda daimi karlığa səbəb ola bilər; lakin süd vermə zamanı bu dərman təhlükə olmadan qəbul edilə bilər. Hamiləlik zamanı aktiv Vərəm mütləq müalicə olunmalıdır, çünki müalicə edilməyən xəstəlik ana və doğulmamış uşağın sağlamlığı üçün birinci sıra dərmanların qəbulundan daha böyük risk təşkil edir. Rifampisin ovulasiyanın qarşını almaqda kontraseptiv həblərin effektini azaldır. Bütün hamilə olmayan qadınlara, əgər onlar hamilə olmaq istəmirlərsə, Vərəm müalicəsini qəbul edərkən kontraseptiv üsulların alternativ növləri olan kondom və ya uşaqlıq daxili vasitələrdən istifadə etmələri tövsiyyə edilməlidir. Həm ananın, həm də dölün həyatı üçün yüksək təhlükə yaradan dərmanlara- rezistent aktiv Vərəm hamiləlik zamanı müalicə oluna bilər. Lakin, həm ana, həm dölə təsir edən dərmanların əlavə təsirlərinin tez –tez baş verməsi və ağır reaksiyaların potensial nəticələrinə görə, dərmana-rezistent Vərəmə qarşı müalicə qəbul edən bütün hamilə olmayan qadınlara hamilə qalmaqdan qorunmaq ciddi şəkildə tövsiyyə edilir. Gestasion yaşı və dərmana-rezistent Vərəmin ağırlıq dərəcəsini nəzarə alaraq, hamilə xəstələr diqqətlə qiymətləndirilməlidirlər. Ananın və uşağın (doğuşdan əvvəl və sonra) sağlamlığının qorunması üçün yaxma konversiyası ilkin məqsəd kimi qarşıya qoyulmalı və bununla yanaşı aparılan müalicənin risk və üstünlükləri ciddi şəkildə nəzərdən keçirilməlidirlər. Aşağıda bir neçə ümumi təlimatlar verilir: Dərmanlara qarşı rezistent Vərəmin müalicəsini hamiləlik dövrünün ikinci trimesterində və ya əgər xəstənin vəziyyəti ağırdırsa, daha tez başlayın İnyeksion vasitələrdən istifadə etməyin Etionamid istifadə etməyin 4. Dərmanlara qarşı Rez stent Vərəm MDR-Vərəm dərmanlara qarşı rezistent olan Vərəmin ən yaxşı tanınan bir növü olmasına baxmayaraq, dərmana qarşı rezistentliyinin dörd müxtəlif kateqoriyalar mövcuddur: Mono-rezistentlik: Vərəm əleyhinə olan bir dərmana qarşı rezistentlik Poli-rezistentlik: Vərəm əleyhinə olan birdən artıq dərmana qarşı, lakin həm izoniazidə, həm də rifampisinə birgə olmayan, rezistentlik Multidərmanlara-rezistetlik: ən azı izoniazid və rifampisinə qarşı rezistentlik Yüksək dərəcədə yayılmış dərmanlara-rezistentlik: multidərmanlara qarşı rezistenlik əlavə edilərək, həmçinin hər hansı bir florxinolona və ikinci sıra inyeksion dərmanlardan üçündən ən azı birinə qarşı rezistentlik (kapreomisin, kanamisin və amikasin) Bölmə 4 Xüsusi Situasiyalar Dərmanlara qarşı rezistent Vərəmin müalicəsi mövcud dərmanların məhdud sayına, bu dərmanların toksikliyinə və əlavə təsirlərinin ağırlığına görə çox çətin ola bilər. Bu xəstələri müalicə edərkən MVP-dan olan MDR-Vərəm üzrə mütəxəssislə məsləhətləşin. Dərmanlara qarşı rezistent Vərəm əleyhinə iki alternativ müalicə rejimləri var: standartlaşdırılmış və fərdi. Standartlaşdırılmış müalicə rejimləri nəzarət altında olunan keyfiyyət yoxlaması ilə istinad laboratoriyası tərəfindən xüsusi DHT tədqiqatlarda müəyyən edilən cəmiyyətdə geniş yayılan dərman rezistentlik nümunəsinə əsaslanır. Bu müalicə rejimlərinin təyinatı haqqında qərar Vərəmə nəzarət proqramı tərəfindən milli səviyyədə verilir. Fərdi müalicə rejimləri adətən hər xəstədən alınan bəlğəm nümunəsindən təcrid olunmuş M. tuberculosis-ə qoyulan DHT nəticələri əsasında qurulur; yalnız ağır vəziyyətdə olan xəstələr istisna olmaqla, onların müalicəsi əvvəlki müalicə tarixinə əsasən qurula bilər. Dərman rezistentliyinin amplifikasiyasının qarşısını almaq üçün uğursuz müalicə rejiminə yeganə bir dərmanın əlavə olunmasına heç vaxt yol verilməməsinə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Dərmanlara qarşı rezistent ştamlara yoluxan xəstələrin mualicəsində istifadə olunan dərmanlar MDR-Vərəm üçün dərman qəbulu rejminə daxil olunması ən vacib sayılan qrupdan başlayaraq iyerarxiya əsasən qruplara bölünüb. Dərmana qarşı rezistent Vərəmin müalicəsi üçün istifadə olunan dərmanlar beş kateqoriyalara bölünür. Qrup 1 Birinci sıra peroral Vərəm vasitələri Qrup 2 İnyeksion Vərəm vasitələri Qrup 3 Florxinolonlar Qrup 4 Peroral bakteriostatik ikinci sıra Vərəm əleyhinə dərmanlar Qrup 5 Effektivliyi qeyri-məlum olan Vərəmə qarşı vasitələr (MDR-Vərəmli xəstələrdə rutin qaydada istifadə üçün ÜST tərəfindən tövsiyyə edilməyən) Ümumiyyətlə, müalicə rejimlərinə MDR-Vərəm ştamına qarşı həssas olması ehtimal edilə bilən 1-ci qrupun bütün dərmanları, 2-ci qrupdan bir inyeksion vasitə, əgər mikobakteriya ştamının həssas olması güman edilirsə, onda bir florxinolon və effektiv və qiymət cəhətdən müalicə rejimini tamamlayan 4-cü qrupdan dərmanlar daxil edilməlidir. 5-ci Qrup dərmanlar ümumiyyətlə istifadə olunmur, lakin bəzi hallarda digər dörd qrupdan ən azı 4 effektli dərman əsasında qurulmuş müalicə rejimini təşkil etmək mümkün olmayanda, onlardan istifadə olunur. Növbəti səhifədə verilən cədvəldə Vərəm əleyhinə müxtəlif dərmanların yekunu göstərilib. Qeyd etmək lazımdır ki, adətən milli təlimatlar MDR-Vərəm müalicə rejimlərinin təyinatını MDR-Vərəm üzrə mütəxəssislərdən ibarət olan xüsusi təsdiq komisiyasına Dərmana qarşı rezistent Vərəm əleyhinə müalicə rejimlərinin seçilməsinin əsas prinsipləri və dərman qruplaşmaları 9 QRUPLAŞMA DƏRMANLAR (DƏRMAN ADLARIN QİSA FORMASI) PRINSİPLƏR Qrup 1 Birinci sıra peroral Vərəmə qarşı vasitələr Izoniazid* (H); Rifampisin* (R); Etambutol (E); Pirazinamid (Z) Bu dərmanlar Vərəmə qarşı olan ən güclü və ən davamlı dərmanlardır. Yalnız laboratoriya tərəfindən təsdiq və ya kliniki tarixçədə onların efffektivliyinin olmasını göstərən sübutlar olanda bu dərmanlar xəstələrə təyin olunmalıdır. Əgər DHT nəticələri rifampisinə qarşı rezistentlik göstərirsə, rifamisinlərin yeni nəsli qeyri-effektiv kimi qeydə alınmalıdır. Qrup 2 İnyeksion Vərəmə qarşı vasitələr Streptomisin (S); Kanamisin (Km); Amikasin (Am); Kapreomisin (Cm); Viomisin* (Vi) Hər xəstə üçün bir inyeksion dərman preparatı təyin olunmalıdır. İnyeksion dərman preparatları üçün effektivlik, əlavə təsir və qiymət cəhətdən asılı olan iyerarxial şəkildə sıralanma var. Əgər bakteriya ştammı həssasdırsa, seçim inyeksion vasitə kimi streptomisindir (S). Əks təqdirdə, ikinci məntiqli seçim kimi ən ucuz qiyməti və istifadə təcrübəsi yaxşı olan kanamisindir (Km). Km və amikasin (Am) bir birinə çox oxşardır və 100 % kross-rezistentliyə malikdir. Əgər bakteriya S, Km və Amikasinə qarşı rezistentdirsə, onda kapreomisin (Cm) təyin olunmalıdır. Qrup 3 Florxinolonlar Ofloksasin (Ofx); Levofloksasin (Lfx); Moksifloksasin (Mfx); Qatifloksasin* (Gfx) Əgər bakteriya ştammı həssasdırsa, bir florxinolon istifadə olunmalıdır. Hal-hazırda, in vitro fəaliyyətə və heyvanlar üzərində aparılan tədqiqatlara əsasən təsir gücü azalan cərgə ilə verilən ən güclü mövcüd xinolonlar bunlardır: moksifloksasin (Mfx) = qatifloksasin (Gfx)> levofloksasin (Lfx) > ofloksasin (Ofx). Lakin yeni nəsl florxinolonların uzun müddətli istifadəsinin təhlükəsiz olması hələ də tam şəkildə qiymətləndirilməyib. Florxinolonların seçimi onların effektivliyi və qiymətinə əsasən aparılır. tapşırır. XDR-Vərəmin birinci və ikinci sıra dərmanlara qarşı rezistent olduğu üçün, müalicə imkanları məhduddur. Lakin, XDR-Vərəm dərmanlara qarşı həssaslıq testinin sistematik edilməsi, müalicəyə ciddi nəzarət, əlavə təsirlərin idarəedilməsi, psixoloji dəstək, qida məhsulları ilə təminat, fərdi müalicə rejimlərinə əlavə olaraq bakterioloji və kliniki nəzarət, və lazım gələrsə cərrahiyyə əməliyyatının da daxil edildiyi yaxşı təşkil olunan idarəedilmə sxemindən istifadə olunmaqla müalicə oluna bilər. XDR-Vərəm yalnız təcrübəli Vərəm üzrə həkimlər tərəfindən müalicə Bölmə 4 Xüsusi Situasiyalar *H və/və ya R qarşı həssas olan xəstələrdə istifadə edilir **Əlavə nevroloji yan təsirlərinin qarşısını almaq məqsədi ilə sikloserin qəbul edən bütün xəstələrə vitamin B6 (piridoksin) təyin olunmalıdır, hər 250 mq sikloserinin dozasına 50 mq vitamin B6. Bu, həmçinin izoniazid qəbul edən içkidən asılı xəstələrdədə faydalıdır. Dərmana qarşı rezistent Vərəm əleyhinə müalicə rejimlərinin seçilməsinin əsas prinsipləri və dərman qruplaşmaları 9 QRUPLAŞMA DƏRMANLAR (DƏRMAN ADLARIN QİSA FORMASI) PRINSİPLƏR Qrup 4 Peroral bakteriostatik ikinci sıra Vərəm əleyhinə dərmanlar Etionamid (Eto); Protionamid (Pto); Sikloserin** (Cs); Para- aminosalisilik turşusu (PAS); Terizidon (Trd) Güman edilən həssaslığa, dərman qəbulunun tarixçəsinə, effektinə, əlavə təsirlərinə, göstərişlərinə və qiymətinə əsasən bunlar əlavə olaraq təyin olunur. Əgər bu qrupdan dərman preparatı əlavə olunmalıdırsa, onda təsdiq olunmuş effektinə və aşağı qiymətinə görə çox vaxt etionamid/protionamid əlavə olaraq təyin olunur. Əgər iki dərman preparatının təyin edilməsinə ehtiyac varsa, adətən etionamid/protionamid ilə birgə sikloserin istifadə olunur. Etionamid/Protionamid və PAS dərmanların kombinasiyası güclənmiş qastrointestinal əlavə təsirlərinin əmələ gəlməsinə səbəb olması yüksək ehtimallıq daşıdığından, adətən bu iki dərman vasitəsi bir yerdə yalnız 4-cü Qrupun bütün üç dərman vasitəsi lazım olanda, istifadə olunur. Etionamid/protionamid-in təyinatı aşağı dozadan başlamaqla (250 mq) bir neçə gün qəbul edilib, sonra tədricən tam dozaya çatdırılmalıdır. Əgər üçüncü dərman vasitəsinin əlavə edilməsinə ehtiyac varsa, onda PAS istifadə olunmalıdır. Bu dərman preparatı bahalı olduğundan, əhəmiyyətli dərəcədə qastrointestinal əlavə təsirlərin baş verməsinə səbəb ola bilməsindən və saxlama şəraiti üçün xüsusi soyuq temperatur rejiminin olmasını tələb edən mikroqranuların olduğuna görə istifadə üçün daha az uyğundur. Qrup 5 Effektivliyi məlum olmayan Vərəmə qarşı vasitələr (MDR- Vərəmli xəstələrdə rutin istifadə üçün ÜST tərəfindən tövsiyyə edilməyən) Klofazimin (Cfz); Amoksisillin/ Klavulanat (Amx/Clv); Klaritromisin (Clr); Linezolid (Lzd) Tioasetazon (Th) Multidərman müalicə rejimlərinə bu dərmanların effektli təsir qüvvəsi qeyri-məlum olduğu üçün, MDR-Vərəmə qarşı müalicədə ÜST tərəfindən rutin qaydada onların istifadəsi tövsiyyə edilmir. Lakin, onlar 1-ci – 4-cü Qruplardan olan dərman preparatları ilə müvafiq müalicə rejimlərinin təyin edilməsi mümkün olmayan xəstəlik hallarında istifadə oluna bilər. olunmalıdır. 4.1. Uşaqlarda MDR-Vərəm n müal cəs Uşaqlarda uzadılmış müalicə mərhələsində İSD-ın istifadəsi üzrə təcrübəyə aid yalnız çox az sayda hesabat mövcuddur. Qurulan müalicə rejimində hər dərmanın təyin edilməsindən yarana biləcək risklər və üstünlüklər barədə diqqətlə müzakirələr aparılmalıdır. Xüsusilə terapiyanın əvvəlində ailə üzvləri ilə açıq söhbətin olması zəruridir. Ümumiyyətlə, Vərəmə qarşı dərman preparatlarının dozaları bədən çəkisinə əsasən təyin olunmalıdır. Uşaqlar bədən çəkisini artırmağa meyli olduğuna görə, bədən çəkisinin hər ay nəzarət altında saxlanması uşaq xəstəlik hallarında xüsusilə vacibdir. Uşaqlarda MDR-Vərəmin müalicəsi MDR-Vərəm üzrə mütəxəssis ilə birgə məsləhətləşmələr apararaq idarəedilməlidir. 4.2. Müal cə müddət MDR-Vərəm üzrə müalicə rejimlərinin məsləhət edilən müalicə müddəti əkmənin konversiyası ilə idarə olunur. Hal-hazırda, ÜST tərəfindən əkmə konversiyasından sonra ən azı 18 ay ərzində terapiyanı davam etdirmək tövsiyyə edilir. Ağ ciyərin geniş zədələnməsi ilə müşahidə olunan xroniki xəstəlik hallarında terapiyanın 24 ayadək uzadılmasına göstəriş verilə bilər. Lakin yadda saxlamaq vacibdir ki, bu xəstəlik halları çox mürəkkəb olduğu üçün MDR-Vərəmin idarəolunması çox çətin ola bilər və belə hallarda yalnız mütəxəssis ilə məsləhətləşərək cəhd göstərmək lazımdır. Əvvəl qeyd olunduğu kimi, 7-ci Əlavədə MDR-Vərəmin nəticələri haqqında cədvəl ilə tanış ola bilərsiniz. 4.3. MDR-Vərəm üçün DOT Nəzarə alaraq ki, Vərəmə qarşı dərmanlar qəbul edərkən xəstələrin əksəriyyətində zəif nəzarət və ya qeyri-müvafiq müalicə rejiminin quruluşuna görə rezistentlik inkişaf edir, bütün MDR-Vərəm müalicəsi prosesinin həvəsləndirici və maddi haqların verilməsi ilə tam DOT üzrə keçirilməsi zəruridir. DOT MDR-Vərəm xəstəlik hallarının idarəolunması üzrə xüsusi təlimat keçən səhiyyə işçisi tərəfindən aparılmalıdır. Xəstələrin əksəriyyəti bəlğəm yaxmasının konversiyasına (mənfi nəticəsinə) və ya bəzi hallarda müalicənin intensiv mərhələsinin sonuna qədər xəstəxanaya yerləşdirilir. Bu xəstələrə DOT-un təmin edilməsində iştirak etməli olsanız, Siz MVP-dan MDR-Vərəm üzrə mütəxəssis ilə məsləhət etməlisiniz. MDR-Vərəmin idarəedilməsi üzrə daha ətraflı məlumat üçün ÜST-ün dərmana qarşı rezistent vərəmin proqramlaşdırılmış idarəedilməsinə dair Təlimatlarına müraciət edə bilərsiniz. MDR-Vərəm üzrə onlayn kurslar WMA –dən olan təlimat kurslarının davamıdır və aşağıdakı internet səhifəsində pulsuz əldə oluna bilər: http://www.wma.net Bölmə 4 Xüsusi Situasiyalar Bu bölmədə Siz öyrəndiniz ki... İİV infeksiyası tapılan və ART-in təyin edilməsinə ehtiyac olan aktiv Vərəmli xəstələrə MVP təlimatlarına əsasən Vərəmə qarşı müalicənin başlanması ən birinci prioritet sayılır Efavirenz-əsaslı antiretroviral terapiya və rifampin-əsaslı vərəmə qarşı müalicə, onların standart dozaları ilə təyin olunması—İİV-əlaqəli vərəmin ən uyğun müalicəsidir Vərəmli xəstələr üçün CD4 hüceyrə sayından asılı olmayaraq, CPT təyinatı mümkün dərəcədə tez edilməli və Vərəmə qarşı müalicə ərzində verilməlidir; müalicə tamamlanandan sonra CPT davam etdirilməsi MVP –nın təlimatlarına əsaslanmalıdır Uşaqlar və yeniyetmələr Vərəmə qarşı kimyaterapiyaya davamlı olurlar və böyüklər üçün olan Vərəm əleyhinə müalicə kategoriyaları uşaqlar üçün olanlarla oxşardır Uşaqda Vərəm diaqnozu qoyulan kimi, Vərəm üzrə mütəxəssis bədən çəkisinə əsasən müvafiq müalicə rejimini və dərman dozalarını təyin edəcək Əsasən, Vərəmə qarşı birinci sıra dərmanların əksəriyyəti (rifampisin, izoniazid, pirazinamid və etambutol) hamiləlik və süd vermə zamanı təhlükəsiz şəkildə qəbul oluna bilərlər Pirazinamidin hamiləlikdə istifadəsinin təhlükəsiz olmasının sübüt edilməməsinə baxmayaraq, hamiləlik zamanı mümkün olanda izoniazid, rifampisin və pirazinamid əsaslı altı aylıq müalicə rejiminin təyinatı aparılmalıdır MDR-Vərəm üzrə müalicə rejimlərinin tövsiyyə edilən müalicə müddəti əkmənin konversiyasından və xəstəliyin yayılması kimi digər amillərdən asılıdır ÜST əkmənin konversiyasından sonra ən azı 18 ay terapiyanı davam etdirməyi tövsiyyə edir Bölmə 4 Biliklərinizin qiymətləndirilməsi üçün Suallar və Çalışmalar: Xüsusi Situasiyalar 1. İİV-əlaqəli Vərəmin müalicəsində bir dərmanın digər dərmanla ən vacib qarşılıqlı təsiri _________________ və qeyri-nukleozid əks transkriptaza in- qibitorlar (NNRTIs), efavirenz (EFV) və nevirapin (NVP) arasında olur 2. Multi-dərmanlara rezistentlik bu dərman preparatlarına qarşı rezistentlik kimi müəyyən edilir: 3. Əvvəlcə, təsdiq olunmuş MDR-Vərəmli xəstə üçün müalicə rejiminə daxil olmalıdır: (uyğun olan cavabları seçin) a. Müəyyən və ya təxmini müəyyən effektivliyi olan ən azı dörd dərman b. Rezistentlik təsdiqinin olmamasına baxmayarq, Vərəmə qarşı birinci sıra dərmanlar c. DHT nəticələrinə əsasən xəstədən təcrid olunan bakterial ştammın həssaslıq göstrədiyi bütün dərmanlar d. İnyeksion vasitə e. Izoniazid və Rifampisin, Vərəmə qarşı iki ən güclü dərman preparatı 4. Hansı vəziyyətlərdə MDR-Vərəmli xəstə dərmanları özü sərbəst şəkildə nəzarətsiz olaraq qəbul edə bilər ? a. Xəstə səfər edən zaman b. Ailədə baş verən fövqəladə bir hadisə zamanı c. Xəstə özünü pis hiss etdiyinə görə, DOTS mərkəzinə gəlməyəndə d. Xəstə müalicənin intensiv mərhələsini tamamlayanda e. Xəstə dərman dozasının qəbulunu heç vaxt unutmayanda f. Yuxardakılardan heç biri |