Həkimlər üçün Vərəm üzrə Təkmilləşdirmə Kursu
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bölmə 4
Xüsusi Situasiyalar 5. MDR-Vərəmin müalicə müddəti ən azı nə qədər olmalıdır? 6. Birinci sıra Vərəmə qarşı hansı dərman (lar) hamilə qadınlarda istifadə olunmamalıdır? a. Rifampisin b. Izoniazid c. Pirazinamid d. Streptomisin e. Etambutol 7. Bu tapşırıqda aşağıdakı xəstəlik halları ilə tanış olun və onlarla əlaqəli suallara cavab verin. Xəstəlik halı 1 (Vərəm/İİV) 23 yaşlı qadında ağ ciyər Vərəmi diaqnozu qoyulub və İİV-ə qarşı müayinələr müsbətdir. Siz CD4 hüceyrə sayının müayinəsinə göstəriş verirsiniz və xəstədə CD4 hüceyrə sayının 200 və 350 hüceyrə/mm 3 olması tapılır. 1. Yuxardakı məlumata əsasən ARV-əsaslı müalicəni siz nə vaxt başlamalısınız? 2. Bu vəziyyətdə digər hansı müalicələrin təyinatı faydalı ola bilər? Xəstəlik halı 2 (hamiləlik/Vərəm) 19 yaşlı qadına hamiləliyin 21-ci həftəsində öskürək, hərarət və bədən çəkisinin azalması ilə müşahidə olunan əlamətlərdən sonra ağ ciyər Vərəmi diaqnozu qoyulub. Növbəti müvafiq addım hansıdır? a. hamiləlikdən yarımçıq qurtarmaq b. Vərəmə qarşı müalicəni 4 peroral birinci sıra dərmanlar ilə başlamaq c. Vərəm əleyhinə müalicəni doğuşdan sonra başlamaq d. Müalicəyə başlamazdan qabaq əkmə və dərmanlara qarşı rezistentlik testlərinin nəticələrini gözləmək Xəstəlik halı 3 (Uşaqda Vərəm) 4 yaşlı oğlanda hərarət, öskürək və zəiflik müşahidə olunur. Döş qəfəsinin rentgen şəkli ağ ciyərin sağ tərəfli pnevmoniya əlamətlərini göstərir. TDT 8 mm-dir. Uşağın anası 5 həftə bundan əvvəl standart Vərəmə qarşı tera- piyaya başlamışdır. Onun DHT nəticələrində pan-həssaslı Vərəm miko- bakteriya tapılıb. Ən yaxşı cavabı seçin: a. pnevmoniyaya qarşı ən geniş spektri olan antibiotiklərin qəbuluna başlamaq b. bəlğəm əkməsinin nəticələrini əldə edənə qədər heç bir müalicə apar- mamaq c. Vərəmə qarşı müalicəni birinci sıra Vərəm əleyhinə dərman preparatlarının qəbulu ilə başlamaq d. müayinə üçün xəstəxanaya müraciət etmək Xəstəlik halı 4 (MDR) 28 yaşlı kişidə öskürək, hərarət və bədən çəkisinin azalması kimi əlamətlər müşahidə olunur. Döş qəfəsinin rentgen şəkli sağ ağ ciyərin yuxarısında kaverna və fibroz əlamətləri ilə müşahidə olunan kölgələnmə göstərir. Bəlğəm yaxmasının mikroskopiya və TDT-nin nəticələri müsbətdir. O, bundan 4 il əvvəl Vərəmə qarşı 2 ay ərzində özü sərbəst şəkildə müalicə qəbul edib və nəzarət altında olmayıb. 1. Potensial dərmana qarşı rezistent Vərəmin olmasına işarə edən amillər hansıdır? 2. Siz xəstəni hansı müayinəyə göndərməlisiniz? 3. Dərmanların hansı kombinasiyası nəzarə alınmalıdır? Bölmə 4 Xüsusi Situasiyalar cavablar 1: Rifampisin 2: ən azı izoniazid və rifampisin, iki ən güclü Vərəmə qarşı dərmanlar 3: a,b və d 4: f 5: ÜST əkmə konversiyasından sonra ən azı 18 ay ərzində terapiyanın davamını tövsiyyə edir. 6: d 7: XƏSTƏLİK HALI 1 1. 8 həftədən sonra 2. Ko-trimoksazol preventiv terapiyası (CPT) XƏSTƏLİK HALI 2: b XƏSTƏLİK HALI 3: c XƏSTƏLİK HALI 4: 1. əvvəlki müalicə, özü sərbəst şəkildə nəzarətsiz olaraq qəbul olunan müalicə, müalicəyə riayətin olmaması 2. DHT 3. Birinci sıra vasitələrdən mümkün olan hər hansı birini + bir inyeksion preparatı + bir florxinolon + 2 və ya daha artıq 4-cü qrup dərmanlardan istifadə edin və mütəxəssis ilə məsləhətləşin Bölmə 1 Vərəmin Etiologiyası və Patogenezi Xəstə-Həkim Ünsiyyəti Bölmə 5 5 Bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti Xəstə-Həkim Ünsiyyəti X əstə-həkim ünsiyyəti kliniki təcrübənin vacib bir hissəsidir. Həkimin Vərəmli xəstəyə məlumatı necə çatdırması həmin məlumatın özü qədər vacibdir. Bu bölmə VQBS üzrə 9 – cu Standartı yerinə yetirmək üçün lazım olan bacarıqları əhatə edir. Vərəmli xəstələrlə məşqul olan bütün həkimlər tövsiyyə edilən müdaxilələrin tam çeşidini və xəstə ilə kon- sultasiya və maarifləndirmə işləri də daxil olmaqla, mümkün olan dəstək xidmətlərini təmin etməlidirlər. Bu maarifləndirmə işlərinin aparılması və eləcədə həkimə müraciət zamanı xəstəyə məlumatın daha effektli şəkildə çatdırılması yolları aşağıda müzakirə olunacaq. Bölmə 5 Öyrənmə Məqsədləri Bu bölmədə iştırakçılar öyrənəcəklər: Vərəmli xəstələri məlumatlandırmaq üçün faydalı olan bilikləri Xəstənin həkimə ilk müraciətində Vərəm haqqında xəstənin biliklərini necə qiymətləndirilməsini Məlumatın çatdırılması üçün sadə dildən necə istifadə etməli Xəstənin xəstəlik barədə bilgilərini təyin etmək üçün sualları necə verməli bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti Bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti 1. Xəstə-Həkim Ünsiyyətinin yaxşı olmasının vacibliyi Həkim tərəfindən verilən məlumatı başa düşən xəstələr öz səhhətləri ilə bağlı problemləri daha yaxşı qəbul edirlər, həkim tərəfindən təyin edilən müalicənin əhəmiyyətini anlayırlar, bunun əsasında müalicəyə riayət edərək dərmanların qəbul cədvəllərinə əməl edirlər. Vərəmli xəstənin uğursuz müalicəsinin əsas səbəblərindən biri səhiyyə işçisi tərəfindən göstərilən münasibətdir. Hətta bu xəstəlik halı olmasa belə, xəstənin hissləri xəstə-səhiyyə işçisi əlaqəsi prosesində çox vacib rol oynayır. Uğursuz müalicə nəticələri olan xəstələr çox vaxt kobud, səbirsiz və ya xəstəyə qulluq göstərmək əvəzinə özünü çox məşqul kimi göstərən səhiyyə işçisi barədə məlumat verirlər. Əksər yerlərdə Vərəm barədə hələ də çox stiqmalar var və ciddi şəkildə xəstə olmaqla bərabər xəstələr həmçinin aşağıdakı hallardan çox qorxurlar: Öz ailəsinin və cəmiyyətinin reaksiyasından Bu xəstəlik nəticəsində ölməkdən Maddi gəlirin və ya iş yerinin itirilməsindən Həkimlər bu cür qorxu hissləri və həyacan keçirən xəstələr və onların ailələri ilə xəstəlik diaqnozu qoyulan andan başlayaraq bütün müalicə prosess ərzində, xəstə sağalana kimi aydın və dəstəkli şəkildə əlaqə saxlamalıdırlar. Vərəmli xəstə ilə onun xəstəliyi və mümkün olan müalicə yolları haqqında həkim üçün daha effektli münasibətə yardımçı olacaq bir neçə mərhələ aşağıda qeyd olunub : 1.1. Xəstənin biliklərinin qiymətləndirilməsi (Suallar verib, qulaq asmaq) Məlumat verməzdən əvvəl, xəstədən Vərəm haqqında nə bildiyini öyrənin. Çox vaxt xəstəyə digər səhiyyə işciləri tərəfindən artıq bu xəstəlik barədə məlumat verililmiş olur və Sizin verdiyiniz məlumatlar xəstə üçün yeni və fərqli ola bilər, bu isə xəstənin anlayışına təsir edə bilər və xəstəni çaşdıra bilər. Məsələn, DOT işçisi müalicəni uğurlu tamamlamaq üçün dərmanların müvafiq dozalarına ehtiyac olduğu barədə xəstəyə məlumat verməlidir, halbuki tibb bacısı sağalıb-sağalmamanın ən yaxşı qiymətlərndirilməsi üçün bəlğəm nümunələrinin müayinəsinin lazım olduğunu xəstəyə deməlidir. Bəzən də ola bilər ki, xəstə Sizin yanınıza Vərəmin necə yayılması və ya müalicə nə qədər müddət ərzində aparılır kimi Vərəmə dair əvvəlcədən özündə inanaraq müəyyənləşdirdiyi idealarla (ola bilər ki, qeyri-etibarlı mənbələrdən) gələ bilər. Bu səbəbdən də əvvəlcədən xəstədə Vərəm barəsində artıq mövcud olan anlayışın (və ya yanlış anlayışın) müəyyən edilməsi zəruridir. Xəstənin Vərəm barədə nələri bildiyini öyrənmək üçün xəstəyə sual verib, onun cavab verməsinə imkan yaradın. İmkan dairəsində ətraflı cavab tələb edən suallar verin. Sadəcə “bəli” və ya “xeyir” cavablarının verildiyi suallarla kifayətlənməyin. Əgər Siz “Nə…, Niyə…, Necə… və Nə vaxt…” sözləri ilə başlayan suallar versəniz, Siz adətən daha ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz. Bu növ su- allara xəstə fikirləşib cavab verməli olur. Lakin arabir birbaşa “bəli” və ya “xey- ir” cavabları tələb edən sualları vermək lazım gələ bilər. Xəstənin hər cavabını diqqətlə dinləyin. Əgər xəstə cavab verməkdə ləngiyirsə, cavabı özünüz verərək, “sükutu aradan qaldırmağa” cəhd etməyin. Xəstəyə düşünmək üçün vaxt verin. 1.2. Sadə danışıq dilindən istifadə edin Çatdırmalı olduğunuz məlumatı asta-asta və diqqətlə, sadə danışıq dilindən istifadə etməklə anladın bu zaman həmin yeni məlumatı dərk etmək üçün xəstəyə vaxt da verin. Yavaş-yavaş, müvafiq fasilə ilə aparılan danışıq zamanı xəstənin öz suallarını verməsinə də imkan yaradır və sonra Siz onları əlavə lazımlı məlumatın verilməsi üçün istifadə edə bilərsiniz. Fasilə ilə olan dialoq hər iki tərəfin daha dərin anlayışına gətirib çıxarır. Bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti Aydın danışaraq, xəstə başa düşən sözlərdən istifadə edin. Məsələn, xəstələrin əksəriyyəti aşağıdakı cümləni başa düşməyəcəklər: “Sizdə bəlğəm yaxması musbət olan ağ ciyər Vərəmi var. Vərəm irsi xəstəlik deyil, lakin hava ilə ötürülür.” Sadə sözlərdən istifadə etmək daha yaxşıdır, məsələn aşağıdakı kimi : “Siz öskürərkən ifraz etdiyiniz bəlğəmdə müayinələr zamanı vərəm çöpləri tapılıb, yəni sizin ağ ciyərlərinizdə Vərəm var. Vərəm anadangəlmə xəstəlik deyil. Bu xəstəlik insandan insana mikrob vasitəsilə keçir. Yoluxan insan öskürəndə və ya asqıranda, mikroblar ha- vaya keçir. Digər insan nəfəsalmaqla bu mikrobları udub, yoluxa bilər.” 1.3. Qeyri-verbal əlaqə Mimikanız və üzünüzdə göstərdiyiniz hər hansı bir ifadə xəstənin anlaması üçün çox vacibdir və bunlar təzcrübə zamanı müsbət və ya mənfi təsirlər göstərə bilər. Müayinə otağına bir neçə dəqiqə gecikən və tələsə-tələsə girən, qeydləri tələm-tələsik götürən və xəstə hələ danışarkən dönüb gedən həkim həmişə səbirsiz və xəstəylə az maraqlanan şəxs təəssüratını yaradır. Bir neçə dəfə belə vəziyyətlərlə rastlaşan xəstələr bu qeyri-verbal davranışı onların gəlişlərinin vacib olmaması kimi qəbul edə bilərlər, hətta siz onlara bunun əksini dediyiniz halda belə. Qeyri- verbal hərəkətlərlə ifadə olunan bu sözsüz mesajlara qarşı diqqətli olun, eləcədə, xəstənin göstərdiyi bu eyhamları anlayın. 1.4. Ruhlandırıcı suallar Əmin olun ki, xəstə sizin yanınızda özünü çox rahat hiss edir və onu maraqlandıran sualları verməkdən utanmır. Göstərişlər və ya izahatları verdikdən sonra, fasilə verin, soruşun “Hər hansı bir sualınız varmı? Mən bilirəm ki, bir dəfə üçün bu məlumat çoxdur”. Xəstələr utancaq ola bilərlər və ya savadsız insan təsiri bağışlamaqdan ehti- yatlanarlar. Onlar əsəbi ola bilərlər və tibb müəssisəsini tələsərək tez tərk etmək istəyərlər. Sual vermək onlardan bir cəsarət tələb edə bilər. Xəstəni sual verməyə təhrik edin və diqqətlə qulaq asıb, düşünüb, cavab verin. Məsələn, deyin: “Mən şadam ki, Siz bu sualı verdiniz....” “Yaxşı sualdır....” 1.5. Yoxlama suallarının verilməsi Yoxlama sualları şəxsin nə öyrənməsini bilmək üçün lazım olan suallardır. Beləliklə, Siz lazım gələrsə daha ətraflı məlumat verə bilərsiniz və ya öz göstərişlərinizi aydınlaşdıra bilərsiniz. Xəstəni məlumatla təmin etdikdən son- ra, xəstənin tam olaraq bütün bunları anladığı öyrənmək üçün yoxlama suallarını verin. Görüşün sonunda da, xəstənin növbəti addımın nədən ibarət olmasını başa düşdüyünə əmin olmaq üçün yoxlama sualları vermək lazımdır. “Başa düşürsünüz?” sualını verməyin Bu suala xəstədən umumilikdə “Bəli” cavabını eşidəcəksiniz və bundan başqa siz xəstənin reallıqda nəyi bilib-bilməməsini öyrənməmiş olacaqsınız. Məsələn, Vərəmin yayılmasının qarşısını necə alınması (öskürəndə ağızını dəsmalla örtmək və s.) haqqında məlumatı verəndən sonra, xəstənin başa düşməsini yoxlamaq məqsədilə, Siz soruşmalısınız: “Vərəm mikroblarının yayılmasının qarşısını almaq üçün Siz nə etməlisiniz?” Bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti Bu bölmədə Siz öyrəndiniz ki... Sualların verilməsi, düzgün sözlərin seçilməsi, məlumatın dərinliyi, danışıq tərzi, mimika və üz ifadəsi kimi sadə qərarlar xəstə və həkim arasında üzbə- üz olan ünsiyyətin keyfiyyətinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. Həkimlə görüşlər zamanı Vərəmə şübhəli və ya Vərəmli xəstəyə uyğunlaşdırıla və öyrənilə bilən çox geniş şüurlu seçimlər var Xəstə - həkim ünsiyyətinin güclənməsinə yuxarıda qeyd olunan əməkdaşlığın əsas prinsiplərinin təkmilləşməsi yardımcı ola bilər Sizin əməkdaşlıq bacarıqlarınızın təkmilləşməsi vaxt və təcrübə tələb edə bilər, lakin bu bacarıqların mövcudluğu xəstənin müalicəsində optimal nəticələrə malik olmaq üçün çox vacibdir Bölmə 5 Biliklərinizin qiymətləndirilməsi üçün Suallar və Çalışmalar: Xəstə-Həkim Ünsiyyəti 1. Aşağıda verilən situasiyalarda istifadə oluna bilən strategiyaları müəyyən edin. Siz nə deməli və ya etməli olduğunuz barədə qısa məlumat verin. A) MDR-Vərəm müalicəsinin 4 –cü ayında ailə üzvü deyir ki, JK evdə qala bilmir, çünki qorxur ki, uşaqlar onun kimi MDR-Vərəmə yoluxa bilər. JK yoldaşı MDR- vərəmdən öləndən sonra, ailə üzvü özüdə qorxur. B) Xəstə müalicənin 1 gününü buraxıb və bu haqqda məlumatı növbəti gün verib. 2. Aşağıda verilən ifadəni xəstənin daha yaxşı başa düşməsi üçün yenidən yazın. “Sizin dərmanlara qarşı həssaslıq müayinələrinizin nəticəsi birinci sıra dərmanlar olan H və R qarşı rezistentlik göstərib. MDR-Vərəm əleyhinə müalicə florxinolon və İSD-lar daxil olmaqla gündəlik kombinə olunmuş müalicə tələb edir.” 3. Müalicənin davamedici mərhələsinə köçürülən Vərəmli xəstə müalicəni pozmağa başlayib. Siz aşağıdakı məlumatı ona çatdırmalısınız: “Hətta indi Siz özünüzü daha yaxşı hiss etməyə başlayanda, Sizin gəlib müalicəni davam etdirməyiniz zəruridir. Siz müalicənin 2 ayını uğurla başa çatdırmısınız. Siz bütün bu həblərin qəbulunu həftədə 3 gün olmaqla da- vam etdirməlisiniz. Dərmanların yalnız bir neçəsinin qəbulu və ya onların qeyri-mütamadi qəbul edilməsi çox təhlükəlidir və xəstəliyin müalicəsini çətinləşdirə bilər və ya sağalmanın mümkün olmamasına gətirib çıxarar və Siz yenidən xəstələnə bilərsiniz.” Görüşün sonunda xəstənin Siz verdiyiniz məlumatı anlamasına əmin olmaq məqsədi ilə soruşulması lazım gələn iki yoxlama sualını qeyd edin: Bölmə 5 Xəstə-Həkim Ünsiyyəti 1: Strategiyaları müəyyən edin A: Vərəmin yayılmasının qarşısının alınması vacib olan mərhələdə JK-ya əlindən gələni etməyi və 4 ay ərzində müalicəni qəbul etməsini başa salın. O, qəbul etdiyi dərmanlar insanlar asqırarkən və ya öskürərkən ifraz olunan basilləri öldürür. JK uşaqlar üçün daha təhlükə yaratmır, çünki o, dərmanlar qəbul edir. Onun hələ də sizin dəstəyinizə ehtiyacı var, çünki bu cür uzunmüddətli müalicə üçün ailə dəstəyi çox vacibdir. JK- nın sağalması üçün müalicəni davam etməsinə yardım etmələrini xahiş edərək ailə üzvünü ruhlandırın B: Xəstədən işlərin necə getməsi barədə soruşun, nə üçün müalicəyə gəlməməsini öyrənin. Xəstəyə xatırladın ki, dərman qəbul etmədiyi günlərdə Vərəm mikrobları bərpa olmağa və çoxalmağa başlaya bilər və bu səbəbdən bütün dərmanların hər gün qəbul edilməsi zəruridir. Xəstəyə deyin ki, müalicəni qəbul etmək üçün geri qayıtmaqla onlar düzgün iş görürlər və əgər ehtiyac varsa, mövcud dəstək yanaşmalarına onları yönəldin. 2: Qeyd edilmiş ifadəni yenidən yazın Müxtəlif cavablar ola bilər – məsələn: Laborator müayinələr göstərdi ki, sizin ağ ciyərinizdə olan mikroblar biz istifadə etdiyimiz adi Vərəm əleyhinə olan dərmanlarla məhv edilə bilməz. Bu ciddi, dərmana qarşı davamlı xəstəliyi müalicə etmək üçün biz xüsusi dərmanlardan istifadə etməliyik. Sağalmaq üçün Siz hər gün bir sıra müxtəlif dərmanlardan, həmçinin inyeksion preparatlardan istifadə etməli olacaqsınız. 3: İki yoxlama suallı 1. Bu gündən başlayaraq həftədə neçə dəfə Siz dərman qəbul edəcəksiniz? 2. Müalicənin fasiləsiz davam etdirilməsi niyə zəruridir? cavablar Bölmə 1 Vərəmin Etiologiyası və Patogenezi Müalicəyə riayət edilməsi Bölmə 6 6 Bölmə 6 Müalicəyə riayət edilməsi Müalicəyə riayət edilməsi B u bölmədə müalicəyə riayət edilməsi barədə müzakirə aparılacaq. Vərəmli xəstələri müalicə edən həkim müalicə riayətinə nəzarət etməli, dəstək olmalı, zəmanət verməlidir. Vərəmli xəstənin uğurlu müalicəsindən həm xəstə, həm də cəmiyyət faydalanır və uğurlu müalicənin məsuliyyəti səhiyyə işçisi tərəfindən yalnız müvafiq müalicə re- jiminin təyinatından deyil, həmçinin terapiyanın tamamlanmasını təmin etməkdən ibarətdir. Xəstəni vərəmdən müalicə edən hər hansı bir həkim vacib səhiyyə öhdəliyini öz üzərinə götürür. Bu öhdəliyi yerinə yetirmək üçün, həkim yalnız müvafiq müalicə rejimini təyin etməli deyil, eləcədə, müalicə rejiminə xəstənin riayət edilməsini qiymətləndirməli və zəif riayət etmə zamanı məlumat verməlidir. Bu cür davranışla, müalicə tamamlana qədər Siz müalicəyə riayət edilməsinə nail ola biləcəksiniz. Tədqiqatlar göstərir ki, səhiyyə işçiləri müalicəyə riayət edəcək və etməyəcək xəstələri əvvəlcədən dəqiqliklə müəyyən edə bilmirlər. Xəstənin müalicəyə riayət etməsinin ən yaxşı göstəricisi keçmişdə müalicəyə fasilə verən və ya imtina edən xəstələrdir, çünki belə xəstələrdə bu prosesin təkrar edilmə ehtimalı daha yüksəkdir. Bu xəstələr xüsusi diqqət tələb edə bilərlər. Bunları yerinə yetirmək üçün: Xəstə və səhiyyə işçisi arasında qarşılıqlı hörmət və xəstənin ehtiyaclarına əsaslanan Vərəm müalicəsinin idarəsinə aid xəstə-mərkəzləşdirilmiş yanaşmanı inkişaf etdirin və bu yanaşmadan istifadə edin. (7-ci və 9-cu Standartlar) VQBS ilə birgə yaradılmış xəstələrin məsuliyyətlərini və hüquqlarını təsvir edən Vərəmə Qayğı üzrə Xəstələrin Xartiyası Bölməsilə tanış olun. Bölmə 6 Öyrənmə Məqsədləri Bu bölmədə iştırakçılar öyrənəcəklər: Müşahidə altında müalicəyə gələn Vərəmli xəstələri necə dəstəkləmək lazımdır Vərəmli xəstələrin müalicəyə riayət etmələrinə necə nəzarət etmək lazımdır Müalicəni dayandıra bilən xəstələri necə müəyyən etmək lazımdır Vərəm müalicəsinin davam olmasının təmin edilməsi üçün xəstələrin problemlərinin həll olunmasına necə yardım etmək lazımdır Müalicəyə riayət edilməsi üçün hansı həvəsləndirici üsulları Siz təklif edə bilərsiniz bölmə 6 Müalicəyə riayət edilməsi Bölmə 6 Müalicəyə riayət edilməsi 1. Müal cəyə r ayət ed lmən n vac bl y Vərəmə qarşı terapiyanın effektli olması üçün müvafiq dərmanlar münasib dozalarda və müvafiq vaxt ərzində düzgün qəbul olunmalıdır. Bu səbəbdən, müalicənin tamamlanması və sağlamlığa nail olmaq üçün müalicəyə riayət etmək zəruridir. Müalicənin tamamlanmasının təmin edilməsi üçün Vərəmə qayğı üzrə xidmət sahələri xəstələrə tam şəkildə dəstək olmalıdırlar. Vərəmli xəstələrin əksəriyyəti çox kasıb, evsiz, narkomanlar və ya HİV-ə yoluxan insanların daxil olduğu ictimai cəhətdən zəif təbəqənin üzvləridir. Bu qruplarda xəstələrin bir çoxu üçün Vərəm diaqnozunun qoyulması onların rast gəldikləri problemlərə rəğmən elə də əhəmiyyətli olmur. Bu cür xəstələr ciddi nəzarət tələb edirlər. Bu bölmədə siz xəstənin müalicəyə riayət etməsi və sizin buna dəstək ola bilməniz üçün, eləcə də, əhalinin məhz bu təbəqəsi ilə işləmək üçün faydalı olan bir neçə üsullarla tanış olub, onlardan istifadə edə bilərsiniz. Xəstələri məlumatlandırmaq və dəstəkləməklə yanaşı onları narahat edən digər məsələlərə də sizin diqqət yetirməniz xəstələrin öz sağlamlıqlarına daha çox önəm vermələrinə, müalicəyə riayət etmələrinə kömək edə bilər. Kliniki görüş nöqtəsindən başlayaraq xəstələri məlumatlandırmaq və dəstəkləmək Vərəmə qarşı müalicədən daha az əhəmiyyətli görünə bilər, lakin geniş Vərəmə nəzarət cəhdləri arasında bu ən vacib elementlərdən biri kimi təqdim olunur. Siz xəstənin müalicəsini dayandırmasına və ya fasilə verməsinə təsir edən səbəbləri müəyyənləşdirib, onlara diqqət yetirməlisiniz. Baxmayaraq ki, xəstələrdən hansılarının müalicəyə riayət edəcəkləri haqqında əvvəlcədən nə isə demək mümkün deyil, lakin narkomaniya, daha öncə hansı xəstənin müalicəyə zəif riayət etməsi, onların evsiz olması kimi şərtlər var ki, bunları nəzərə alaraq əvvəlcədən hansı xəstələrin müalicəyə zəif riayət edəcəklərini proqnozlaşdırmaq olar. Xəstənin müalicəyə riayət etməsinə nəzarətin edilməsi xəstənin öz dərmanlarını mütamadi şəkildə qəbul etməsinə və müalicənin tamamlanmasına yardımçı olur, beləliklə sağlamlığa nail olmağa, sonrakı vərəmin ötürülməsinin və dərmanlara rezistentliyin əmələ gəlməsinin qarşısını almağa kömək edir. Bu isə, xəstənin və cəmiyyətin vərəmdən qorunması deməkdir. 2. Xəstə-Mərkəzləşd r lm ş yanaşma Vərəmin idarəsinə və qayğısına aid olan xəstə-mərkəzləşdirilmiş yanaşma xəstə və səhiyyə işçisi arasında qarşılıqlı hörmət və xəstənin ehtiyaclarına əsaslanır. Xəstə-mərkəzləşdirilmiş strategiyanın əsas elementi fərdi xəstənin vəziyyətinə aid olan və xəstə və səhiyyə işçisinə qarşılıqlı münasib göstəricilərdən istifadədir. Xəstə-mərkəzləşdirilmiş yanaşmadan birbaşa müalicəyə riayət edilməsini təşkil etməyə dair xəstəyə DOT üçün ən uyğun vaxt və yerin seçilməsi və mümkün dərəcədə digər ictimai və tibbi xidmətlərin təmin olunması lazımdır. Müalicə zamanı nəzarətin təşkili sonra müalicədən imtina edən xəstə üçün sərf edilən Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|