«Hərbi xidmətkeçmə haqqında» Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə

Hərbi rütbələrin adları

Aviasiyanın uçun heyətində və sualtı gəmilərdə xidmət edən hərbi qulluqçular üçün	Digər hərbi qulluqçular üçün
Kiçik çavuş	6 ay	6 ay
Çavuş	6 ay	6 ay
Kiçik gizir (kiçik miçman)	2 il	2 il
Gizir (miçman)	3 il	5 il
Kiçik leytenant	1 il	1 il
Leytenant	2 il	3 il
Baş leytenant, kapitan (kapitan-leytenant)	3 il	4 il
Mayor (3-cü dərəcəli kapitan)	4 il	5 il
Polkovnik-leytenant (2-ci dərəcəli kapitan)	5 il	6 il

 

Əsgər, matros, baş əsgər, baş matros, baş çavuş, baş gizir, baş miçman, polkovnik (1-ci dərəcəli kapitan) və ali zabit hərbi rütbələri üçün xidmət müddəti müəyyən edilmir.

 Ali hərbi təhsil müəssisələrini bitirmiş hərbi qulluqçular üçün "leytenant" hərbi rütbəsində olma müddəti aşağıdakı kimi müəyyən edilir: aviasiyanın uçuş heyətində və sualtı gəmilərdə xidmət edən hərbi qulluqçular üçün - 1il; digər hərbi qulluqçular üçün - 2il.

 Hərbi qulluqçuya verilmiş hərbi rütbədə olma müddəti həmin rütbənin verilməsi haqqında əmr imzalanan gündən hesablanır. Hərbi qulluqçunun aşağı salınmış hərbi rütbədə olma müddəti bərpa edilmiş hərbi rütbənin xidmət müddətinə daxil edilmir. Şərti məhkum olunduqda məhkəmə tərəfindən müəyyən edilmiş sınaq və ya hökmün icrasının təxirə salınma müddəti hərbi rütbədə xidmət müddətinə daxil edilmir. Hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma növündə cəzaya məhkum edilmiş hərbi qulluqçuların hərbi rütbəsi ilə bağlı məsələlər Azərbaycan Respublikası Cəzaların İcrası Məcəlləsinin 132-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada həll olunur. 

Xidmət üzrə yerini dəyişən hərbi qulluqçuya növbəti hərbi rütbə verilmək üçün xidmət illərinin müddətini təyin etdikdə, bu maddə ilə bu Əsasnamənin 190-cı maddəsi ilə müəyyən edilən hərbi qulluqçunun növbəti hərbi rütbəyə təqdim olunduğu gün onun tutduğu vəzifəyə uyğun olan xidmət müddəti tətbiq edilir.

 Ehtiyatdan könüllü qaydada və ya çağırış üzrə həqiqi hərbi xidmətə qəbul edilmiş və vəzifəyə təyin edilmiş hərbi qulluqçuların hərbi rütbədə olma müddətinə bu maddə və bu Əsasnamənin 190-cı maddəsi ilə müəyyən edilmiş xidmət müddəti nəzərə alınmaqla onların ehtiyatda həmin hərbi rütbədə olduqları müddət daxil edilir.

 46. Bərabər hərbi rütbəyə yenidən attestasiya edilmiş hərbi qulluqçulara hərbi rütbədə olma müddəti onun yeni attestasiyaya qədər olduğu hərbi rütbənin verilməsi haqqında əmr imzalandığı gündən hesablanır.

 Zabit heyəti vəzifələrini tutmaq üçün xüsusi rütbəyə malik olan Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının orta və böyük rəislər heyətindən olan şəxsləri həqiqi hərbi xidmətə qəbul edərkən, onlara yenidən attestasiya edilmə qaydasında, lakin tutduğu vəzifə və rütbəsi nəzərə alınmaqla təyin olunacaqları vəzifə üzrə nəzərdə tutulmuş hərbi rütbədən yuxarı olmayan Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin zabit heyəti rütbəsi verilir.

 47. «Əsgər» və «matros» hərbi rütbələri verilir:

 a) müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılanlara — hərbi hissə siyahısına daxil edilmələri ilə eyni vaxtda;

 b) hərbi qulluqçu qadınlara — vəzifəyə təyin edilmə və hərbi hissə siyahısına daxil edilmələri ilə eyni vaxtda;

 v) vətəndaşlara, eləcə də C.C.Naxçıvanski adına ibtidai hərbi məktəb məzunlarına — hərbi təhsil müəssisəsinə təhsilə daxil edilmələri ilə eyni vaxtda.

 48. «Baş əsgər» və «baş matros» hərbi rütbələri xidməti vəzifələrini nümunəvi yerinə yetirən, təhsildə yaxşı və əla göstəriciləri olan və intizamlı müddətli hərbi xidmət əsgərlərinə və matroslarına «əsgər» və «matros» rütbəli qadın hərbi qulluqçulara, «baş əsgər» və «baş matros» hərbi rütbələr nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunanda, eləcə də ən yaxşı əsgər və matroslara ehtiyata buraxılanda verilir.

 49. «Kiçik çavuş» hərbi rütbəsi verilir:

 a) çavuş hazırlığı proqramı üzrə tədris hissəsini bitirmiş və müəyyən edilmiş imtahan vermiş kursantlara — tədris hissəsindən buraxılanda;

 b) «əsgər», «matros», «baş əsgər» və ya «baş matros» hərbi rütbələrində olan hərbi təhsil müəssisəsi kursantlarına «kiçik çavuş», «çavuş» hərbi rütbələri nəzərdə tutulmuş vəzifəyə təyin olunanda (hərbi təhsil müəssisəsinə daxil olana qədər çavuş rütbəsi verilmiş kursantlar üçün həmin rütbələr saxlanılır);

 v) çavuş vəzifəsini icra edən, xidməti vəzifələrini nümunəvi yerinə yetirən, təhsildə və intizamda yaxşı və əla göstəriciləri olan «əsgər», «matros», «baş əsgər» və ya «baş matros» rütbəli müddətli həqiqi hərbi xidmət əsgər və matroslarına — müəyyən edilmiş proqram üzrə imtahan verdikdən sonra, lakin müddətli həqiqi hərbi xidmətə daxil ediləndən ən azı 6 ay keçdikdən sonra;

 q) çavuş vəzifəsini icra edən, xidməti vəzifələrini nümunəvi yerinə yetirən, təhsildə və intizamda yaxşı və əla göstəriciləri olan müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət əsgər və matroslarına, qadın hərbi qulluqçulara — müəyyən edilmiş proqram üzrə imtahan verdikdən sonra, lakin müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətə daxil ediləndən ən azı 6 ay keçdikdən sonra;

 «Kiçik çavuş» hərbi rütbəsinin verilməsi üçün imtahanların keçirilməsi məqsədilə hərbi hissə komandirinin əmri ilə xüsusi komissiya təyin edilir. İmtahanın nəticələri barədə «kiçik çavuş» və «çavuş» rütbələri vermək hüququna malik olan komandirlərə (rəislərə) məlumat verilir.

 d) əsgərlərə, matroslara, hərbi vəzifəlilərə və hərbi uçotda olmayan qadınlara — müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətə qəbulla eyni vaxtda çavuş vəzifəsinə təyin edildikdə.

 50. «Çavuş» hərbi rütbəsi verilir:

 a) çavuş hazırlığı proqramı üzrə tədris hissəsini əla qiymətlə bitirmiş kursantlara — tədris hissəsindən buraxılanda;

 b) «kiçik çavuş» hərbi rütbələrində olan hərbi təhsil müəssisələri kursantlarına — «çavuş», «baş çavuş» hərbi rütbələri nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunanda;

 v) «çavuş», «baş çavuş» rütbələri nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunmuş, növbəti hərbi rütbə verilməsinə layiq olan və ya ehtiyata buraxılan «kiçik çavuş» hərbi rütbəsində olan müddətli və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularına.

 51. «Baş çavuş» hərbi rütbəsi verilir:

 a) «baş çavuş» hərbi rütbəsi nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunduqda — «çavuş» rütbəsində olan hərbi təhsil müəssisələrinin kursantlarına;

 b) «baş çavuş» hərbi rütbəsi nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunan, növbəti hərbi rütbə verilməsinə layiq olan və ya ehtiyata buraxılan «çavuş» rütbəsində olan müddətli və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularına, qadın hərbi qulluqçulara.

 52. Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin əsgər, matros və çavuşlar heyəti hərbi rütbələrini vermək hüququna aşağıda göstərilən şəxslər malikdirlər:

 a) «baş əsgər» və «baş matros» hərbi rütbələrini — tabor (3-cü dərəcəli gəmi) komandirinin intizam səlahiyyətindən istifadə edən, əmr vermək hüququna malik olan əlahiddə hissələrin komandirləri (rəisləri), onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar;

 b) «kiçik çavuş» və «çavuş» hərbi rütbələrini — hərbi hissə komandirləri, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar;

 v) «baş çavuş» hərbi rütbəsini — korpus (diviziya) komandirləri, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar.

 53. «Kiçik gizir» və «kiçik miçman» hərbi rütbələri bu Əsasnamənin 38-ci maddəsinin «a» - «q» və «e» bəndlərinə müvafiq olaraq orta ixtisas təhsilli gizir və miçmanların həqiqi hərbi xidmətinə qəbul edilən şəxslərə verilir.

 54. «Gizir» və «miçman» hərbi rütbələri bu Əsasnamənin 38-ci maddəsinin «a» - «q» və «e» bəndlərinə müvafiq olaraq gizir və miçmanların həqiqi hərbi xidmətinə qəbul edilən ali təhsilli şəxslərə «gizir», «miçman», «baş gizir», «baş miçman» rütbələri nəzərdə tutulmuş vəzifələrə təyin olunmuş, növbəti hərbi rütbə verilməsinə layiq olan kiçik gizir və kiçik miçmanlara verilir.

 55. «Baş gizir» və «baş miçman» hərbi rütbələri verilir:

 a) növbəti hərbi rütbə verilməsinə layiq olan, ştatlarda «baş gizir», «baş miçman» hərbi rütbələri nəzərdə tutulan vəzifələrə təyin edilən əvvəlki hərbi rütbə üçün müəyyən edilmiş xidmət müddəti bitdikdə onun ən azı bir ili müddətində baş gizir, baş miçman və ya zabitlərlə komplektləşdirilməli olan vəzifələrdə qulluq edənlərə;

 b) tutduğu vəzifədən asılı olmayaraq 15 il fasiləsiz gizir və miçmanların həqiqi hərbi xidmətində qüsursuz xidmət edənlərə;

 v) tutduğu vəzifədən asılı olmayaraq, əvvəlki hərbi rütbədə müəyyən edilmiş xidmət müddəti bitdikdə, 10 il ərzində fasiləsiz ildə 70 sutkadan az olmayaraq döyüş növbəsi (döyüş xidməti) çəkənlərə.

 56. Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin gizir və miçman heyəti hərbi rütbələrini vermək hüququna Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri növlərinin komandanları, onlara bərabər olanlar və onlardan yuxarı olan rəislər malikdirlər.

 57. «Kiçik leytenant» hərbi rütbəsi verilir:

 a) müharibə dövründə ixtisar olunmuş tədris proqramı üzrə hərbi təhsil müəssisələrini və ya kiçik zabitlərin hazırlıq kurslarını bitirmiş hərbi qulluqçulara;

 b) mülki orta ixtisas təhsilli, müddətli həqiqi hərbi xidməti keçmiş, zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmək üçün həqiqi hərbi xidmətə çağırılan hərbi vəzifəlilərə;

 v) müvafiq hərbi ixtisas hazırlığına yaxın mülki orta ixtisas təhsilli müddətli həqiqi hərbi xidmət keçmiş hərbi vəzifəlilərə — ehtiyat zabit heyətinə attestasiya olunduqda;

 q) müddətli həqiqi hərbi xidmət keçmiş orta təhsilli hərbi vəzifəlilərə — ehtiyat zabitləri hazırlanması üzrə tədris toplanışlarını keçdikdən və müəyyən edilmiş imtahanları verdikdən sonra;

 d) hərbi ixtisas hazırlığına yaxın mülki orta ixtisas təhsilli müharibə dövründə zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmiş və vəzifəsini müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmiş gizir və miçmanlara;

 e) gizir və miçman vəzifələrində beş il və daha çox xidmət etmiş zabit vəzifəsinə təyin edilmiş orta ixtisas və ya natamam ali təhsilli gizir və miçmanlara — hərbi hazırlıq keçdikdən və müəyyən edilmiş qaydada imtahan verdikdən sonra;

 j) müvafiq hərbi ixtisasa yaxın mülki orta ixtisas təhsilli, zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmək üçün həqiqi hərbi xidmətə və ya əsgər, matros, çavuş, gizir, miçman vəzifələrindən zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmiş və bir ildən az olmayaraq bu vəzifələri müvəffəqiyyətlə yerinə yetirən qadınlara.

 58. «Leytenant» hərbi rütbəsi verilir:

 a) hərbi təhsil müəssisələrini bitirmiş hərbi qulluqçulara;

 bu halda ehtiyatda olan «leytenant» hərbi rütbəsi bilavasitə hərbi-tədris müəssisəsini bitirdikdən sonra hərbi xidmətdən ehtiyata buraxılan aşağıdakı hərbi qulluqçulara verilir:

 qadın-məzunlara ailə vəziyyətinə görə;

 dinc dövrdə hərbi xidmət vəzifələrinin icrası ilə bağlı olmayan alınan şikəstlik nəticəsində səhhətinə görə hərbi xidmətə yararsız sayılan məzunlara (müharibə dövründə 6 və ya 12 aydan sonra yenidən müayinə olunmaqla);

 b) hərbi rütbə üçün müəyyən edilmiş xidmət müddətini bitirən, habelə orta hərbi təhsil müəssisəsinin proqramı üzrə ekstern imtahan verən və ya hərbi rütbədə xidmət müddətindən asılı olmayaraq müvafiq hərbi ixtisas hazırlığına yaxın ali mülki təhsil almış kiçik leytenantlara;

 v) müharibə dövründə ixtisar olunmuş tədris proqramı üzrə hərbi təhsil müəssisələrini və ya kiçik zabitlərin hazırlıq kurslarını bitirmiş ali təhsilli hərbi qulluqçulara;

 q) tədris dövründə hərbi hazırlıq keçən və proqram üzrə müəyyən edilmiş imtahanları verən mülki ali tədris müəssisələrinin məzunlarına və müddətli həqiqi hərbi xidməti keçdikdən sonra mülki ali tədris müəssisəsinə daxil olan və orada proqram üzrə hərbi hazırlıq keçən məzunlara bilavasitə bu tədris müəssisəsini bitirdikdə, hərbi kafedranın attestasiyası əsasında «ehtiyatda olan leytenant» hərbi rütbəsi verilir;

 d) müvafiq hərbi ixtisas hazırlığına yaxın ali təhsilli, müddətli həqiqi hərbi xidmət keçmiş hərbi vəzifəlilərə — ehtiyatda olan zabit heyətinə attestasiya edildikdə;

 e) ehtiyatda olan zabit hazırlığı proqramı üzrə müəyyən edilən imtahanları vermiş ali təhsilli əsgər, matros və çavuşlara — müddətli həqiqi hərbi xidməti bitirdikdə;

 ə) ali təhsilli və orta hərbi təhsil müəssisəsinin proqramı üzrə ekstern imtahanlar vermiş, eləcə də ali hərbi tədris müəssisəsinin fakültəsini (şöbəsini) qiyabi bitirmiş və ya müvafiq hərbi ixtisas hazırlıq profilinə yaxın mülki ali təhsil almış, zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmiş və bu vəzifələri bir ildən az olmayaraq müvəffəqiyyətlə icra edən (onların yaşının və bu ixtisas üzrə zabitlərə ehtiyacın olmasının uçotu ilə) — gizirlərə və miçmanlara;

 j) ehtiyat zabitlərinin hazırlığı üzrə təlim toplanışlarını keçdikdən və müəyyən edilmiş imtahanları verdikdən sonra — müddətli həqiqi hərbi xidmət keçmiş ali təhsilli hərbi vəzifəlilərə;

 z) zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmək üçün həqiqi hərbi xidmətə qəbul edilmiş və ya əsgər, matros, çavuş, gizir, miçman vəzifələrindən zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilmiş və ən azı bir il bu vəzifələr üzrə borcunu müvəffəqiyyətlə yerinə yetirən müvafiq hərbi ixtisas hazırlığına yaxın ali mülki təhsilli qadınlara;

 i) mülki ali tədris müəssisələrini bitirmiş, müddətli həqiqi hərbi xidməti keçmiş həqiqi hərbi xidmətə — zabit heyəti vəzifələrinə təyin edilən hərbi vəzifəlilərə.

 59. Hərbi qulluqçulara ilk zabit rütbəsini Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı verir.

 60. İlk zabit rütbəsi verilməsinə təqdim edilən hərbi qulluqçulara bu Əsasnamənin 57-ci maddəsinin «a», «d», «e» bəndlərinə, 58-ci maddəsinin «a», «v», «q», «ə», «z» bəndlərinə müvafiq olaraq bu Əsasnamənin 89-cu və 94-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydada attestasiya tərtib edilir və ilk zabit rütbəsi verilməsi üçün komanda üzrə göndərilir.

 61. Bu Əsasnamənin 57-ci maddəsinin «v», «q», «d» bəndlərinə (dinc dövrdə), «j» bəndinə (müharibə dövründə) və 58-ci maddəsinin «a» bəndinə (hərbi təhsil müəssisəsini bitirməklə bilavasitə ehtiyata buraxılarkən), «q», «d», «e», «ə», «j» bəndlərinə müvafiq olaraq ehtiyatda olan ilk zabit rütbəsi verilir.

 «Ehtiyatda olan zabit proqramı» üzrə hərbi hazırlıq keçmiş mülki ali tədris müəssisəsinin məzunları ali təhsil haqqında diplom aldıqdan sonra 60 günlük toplanışa çağırılır və toplanışın sonunda hərbi hazırlıq üzrə imtahan verirlər. Həmin şəxslər toplanışın keçirildiyi hərbi hissə (gəmi) komandirləri tərəfindən «ehtiyatda olan leytenant» hərbi rütbəsi almaq üçün attestasiyadan keçirilirlər.

 62. İlk zabit rütbəsi zabit vəzifələrinə təyin edilmiş və bu vəzifələri müvəffəqiyyətlə icra edən dinc dövrdə əsasən ali hərbi təhsil müəssisəsinin fakültəsini (şöbəsini) qiyabi bitirmiş, yaxud hərbi ixtisas hazırlığı profilinə yaxın mülki ali təhsil almış və ya hərbi ixtisas hazırlığı profilinə yaxın olmayan ali təhsil almış, lakin ali hərbi təhsil müəssisəsinin proqramı üzrə ekstern imtahanlar vermiş, bir qayda olaraq, yaşı 35-dən çox olmayan və belə ixtisaslı zabitlərə ehtiyac olduqda gizirlərə və miçmanlara verilir (bu Əsasnamənin 57-ci maddəsinin «d» və «e» bəndləri, 58-ci maddəsinin «ə» bəndi).

 63. Bu Əsasnamənin 57-ci maddəsinin «j» və 58-ci maddəsinin «z» bəndinə müvafiq olaraq ilk zabit rütbəsi qadınlara dinc dövrdə 35 yaşınadək verilə bilər.

 Könüllü qaydada zabitlərin həqiqi hərbi xidmətinə qəbul edilmiş zabit qadınların təyin oluna biləcəkləri zabit heyəti vəzifələrinin siyahısı Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının əmri ilə müəyyən edilir.

 64. Hərbi qulluqçulara növbəti zabit rütbələrini verirlər:

 «mayor» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla — Silahlı Qüvvələr növləri komandanları, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olan rəislər;

 «polkovnik» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı.

 65. Polkovnik, general-mayor, general-leytenant növbəti hərbi rütbələrinin verilməsinə dair təqdimatlara Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanında baxılır.

 Ali hərbi təhsil müəssisələrinin dinləyicisi olan (o cümlədən xaricdə oxuyan) zabitlərə və adyunktlara növbəti hərbi rütbələr bu Əsasnamənin 42-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla zabit təhsilə qəbul olduqdan sonra həmin vəzifə üzrə hərbi rütbə ştatında baş verən dəyişikliklər (artma və ya azalma) nəzərə alınmamaqla növbəti hərbi rütbə zabitin təhsilə qəbul olmazdan əvvəl tutduğu vəzifə üzrə hərbi rütbəyə uyğun olduqda — təhsil dövründə verilir.

 Hərbi rütbədə müəyyən edilmiş xidmət müddətini keçmiş ali hərbi təhsil müəssisələrinin dinləyiciləri olan zabitlərə və adyunktlara təhsildəki uğurlarına görə müstəsna hallarda, həvəsləndirmə qaydasında ikinci kursu (adyunkturada ikinci tədris ilini) qurtardıqdan sonra əvvəlki təhsil dövrü üzrə tədris planının bütün fənlərindən yaxşı və əla qiymətlər almış (adyunkt hazırlığının təsdiq edilmiş planını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirən) təhsilə qəbul olmazdan əvvəl dinləyicinin (adyunktun) tutduğu vəzifəyə uyğun hərbi rütbədən bir pillə yuxarı növbəti hərbi rütbəni Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı verir.

 Ehtiyatdan çağırılmış zabitlərə növbəti hərbi rütbə onların hərbi xidmət keçdikləri dövrdə və ya hərbi rütbədə olma müddəti başa çatdıqda ehtiyata buraxılan zaman (ehtiyatda olduğu zaman bu hərbi rütbədə olma müddəti də daxil edilməklə) verilir.

 66. Ali zabitlər tərəfindən tutulmalı olan vəzifələrə təyin olunan hərbi qulluqçulara «Hərbi xidmət haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsinə müvafiq olaraq ali zabit hərbi rütbələrini Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı verir.

(Çıxarılıb) 

V fəsil

HƏRBİ RÜTBƏLƏRDƏN MƏHRUM ETMƏ, HƏRBİ RÜTBƏLƏRİN AŞAĞI SALINMASI VƏ BƏRPA EDİLMƏSİ

 67. Hərbi qulluqçular (əsgər və matros hərbi rütbələri olanlardan başqa) ağır və ya xüsusilə ağır cinayət törətdiklərinə görə məhkum edildikdə məhkəmənin təqdimatı əsasında və ya Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığını itirdikləri halda onlara verilmiş hərbi rütbədən məhrum edilə və əsgər, matros rütbəsinə endirilə bilərlər. 

 Bundan başqa, hərbi qulluqçular (zabit heyətindən başqa) Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada hərbi rütbədən məhrum edilə və hərbi rütbədə bərpa edilə bilərlər.

 Hərbi qulluqçunu hərbi rütbədən məhrum edilməyə təqdim etmə son tədbirdir və görülən digər tədbirlər müsbət nəticə vermədikdə və ya hərbi qulluqçu Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinə mənsubiyyətlə bir araya sığmayan xata (cinayət) törətdikdə müstəsna hallarda həyata keçirilir.

 Məhkəmə tərəfindən azadlıqdan məhrum edilməyə məhkum edilənlərdən başqa hərbi rütbədən məhrum edilmiş şəxslər sülh dövründə əsgər kimi ehtiyata buraxılır (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa), müharibə dövründə isə hərbi xidmətdə saxlanılmaqla müvafiq əsgər və matros vəzifələrinə keçirilirlər.

 Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş qaydada hərbi rütbədən məhrum edilmiş gizirlərin və miçmanların həqiqi hərbi xidmətinə qəbul edilənədək müddətli həqiqi hərbi xidmət üçün müəyyən edilmiş müddəti bitirməyən hərbi qulluqçular (qadın hərbi qulluqçulardan başqa) əsgər, matros vəzifələrinə keçirilir və öz yaşıdları ilə birgə ehtiyata buraxılırlar.

Hərbi rütbədən məhrum etmə növündə cəza Azərbaycan Respublikasının Cəzaların İcrası Məcəlləsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada icra edilir. 

68. Cinayət törətdiklərinə görə hərbi rütbədən məhrum edilmiş hərbi qulluqçuların və hərbi vəzifəlilərin hərbi rütbələri məhkəmənin qərarı ilə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının təqdimatına əsasən həmin hərbi rütbəni vermək hüququ olan vəzifəli şəxslər tərəfindən bərpa edilir.

 69. Həqiqi hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçuların hərbi rütbələri (əsgər və ya matros, kiçik gizir və ya kiçik miçman, kiçik leytenant rütbəsində olanlardan başqa) intizam cəzası tədbiri kimi və ya zabitlərin, gizirlərin, miçmanların şərəf məhkəməsinin vəsatəti əsasında Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi ilə belə hüquq verilmiş birbaşa rəisin qərarı ilə bir pillə aşağı salına bilər. Ali zabitlərin rütbələrinin aşağı salınması və aşağı salındıqdan sonra hərbi rütbədə bərpa edilməsini Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.

 Hərbi rütbəsi aşağı salınmış hərbi qulluqçular tutduqları vəzifədən asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş müddət bitdikdə, hərbi rütbənin aşağı salınması haqqında qərar qəbul etmiş, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətlərə malik olan rəislərin əmrləri ilə hərbi rütbədə bərpa edilirlər. Hərbi qulluqçunun əvvəlki rütbəsi bərpa edilənə və növbəti hərbi rütbə verilənə kimi hərbi rütbəsinin təkrarən aşağı salınmasına yol verilmir.

 70. Hərbi rütbədən məhrum edilən şəxslər və ya haqqında qeyri-qanuni hərəkətlər edilməklə əlaqədar hərbi rütbəsi aşağı salınmış hərbi qulluqçular əvvəlki hərbi rütbəyə məhkəmənin qərarı ilə bərpa edilirlər.

 Hərbi xidmətdən qanunsuz buraxılan gündən hərbi xidmətə bərpa gününədək olan dövr, qeyri-qanuni həbsdə saxlanılma və qeyri-qanuni məhkumluq nəticəsində cəza çəkmə dövrü hərbi qulluqçular üçün hərbi xidmət müddətinə, hərbi rütbədə olma müddətinə, müvafiq vəzifələrdə xidmət illəri müddətinə, pensiya təyin etmək üçün lazım olan illər müddətinə, müddətli xidmət hərbi qulluqçuları üçün isə — hərbi xidmət müddətinə daxil edilir.

VI fəsil

VƏZİFƏYƏ TƏYİN EDİLMƏ, XİDMƏT ÜZRƏ YERDƏYİŞMƏ VƏ İRƏLİ ÇƏKİLMƏ

 71. «Hərbi xidmət haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 11-ci maddəsinə müvafiq olaraq hərbi vəzifələr (hərbi qulluqçular tərəfindən tutulmalı olan ştat vəzifələri) və bu vəzifələrə uyğun hərbi rütbələr hərbi hissələrin (gəmilərin, idarəetmə orqanlarının, idarələrin, hərbi məktəblərin) ştatlarında nəzərdə tutulur. 

 Ali zabitlərin tutmalı olduqları vəzifələrin vahid siyahısını Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təsdiq edir.

 Digər hərbi qulluqçular heyətinin tutmalı olduqları vəzifələrin siyahılarını Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təsdiq edir.

(Çıxarılıb) 

72. Hərbi qulluqçular ştat vəzifələrinə təyin edilmək üçün onların birbaşa rəisləri tərəfindən təqdim edilirlər.

 Hərbi qulluqçuları vəzifələrə təyin edərkən aşağıdakı şərtlərə riayət edilir:

 qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun olaraq, belə əvəzçiliyə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən icazə verildiyi müstəsna hallardan başqa, hərbi qulluqçuların əvəzçilik üzrə mülki müəssisələrdə, təhsil müəssisələrində, idarələrdə və təşkilatlarda işləməsi, yəni əsas, daimi işi ilə yanaşı, digər pullu işi yerinə yetirmələri qadağandır.

 a) hərbi qulluqçuların vəzifələri — həqiqi hərbi xidmətdə olan hərbi qulluqçuların müvafiq heyətinə aid olan şəxslərlə komplektləşdirilir.

 Hərbi qulluqçuların tutmalı olduqları vəzifələrə istisna hal kimi, bu sahədə iş təcrübəsi və hazırlıq səviyyəsi olan müvafiq ixtisaslı mülki mütəxəssislər müvəqqəti təyin edilə bilərlər.

 Hərbi qulluqçuların digər heyətləri tərəfindən ştat vəzifələrinin tutulmasına Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının əmri ilə müəyyən edilmiş qaydada və bu Əsasnamənin 73, 75-ci maddələri ilə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir;

 b) vəzifəyə təyin edildikdə və hərbi qulluqçuların bütün xidmət üzrə yerdəyişmə hallarında onların əsas və ya yaxın ixtisas üzrə və ya mövcud təcrübəsinə müvafiq istifadə olunması təmin edilməlidir. Hərbi qulluqçuların onlar üçün yeni ixtisasda istifadə olunması zəruri olduqda vəzifəyə təyin edilməzdən əvvəl onlar, bir qayda olaraq, müvafiq kurslarda (toplanışlarda) yenidən hazırlıq keçməlidirlər;

 v) ali və orta hərbi təhsil müəssisələrini bitirmiş hərbi qulluqçular, eləcə də ehtiyatdan həqiqi hərbi xidmətə təyin olunanlar buraxılışdan (ehtiyatdan çağırıldıqdan) sonra, bir qayda olaraq qoşunlara təyin edilirlər;

 q) hərbi qulluqçuların təşkilati tədbirlərlə, xidmət müddəti müəyyən edilmiş yerlərdə plan üzrə dəyişiklik aparılması ilə, təhsil almağa göndərilməklə, özünün və ya ailə üzvlərinin səhhətinin vəziyyəti ilə, intizam qaydasında və ya müvafiq hərbi qulluqçular heyətinin (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa) şərəf məhkəməsinin vəsatəti ilə, vəzifəsinin aşağı salınması ilə, hərbi təhsil müəssisələri məzunlarının vəzifəyə təyin edilməsi ilə, həqiqi hərbi xidmətdən tərxis edilməklə əlaqədar xidmət yerlərinin dəyişilməsi Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrində yay və qış təlim dövrləri qurtardıqdan, hərbi təhsil müəssisələrinin, mülki təhsil müəssisələrinin, hərbi və hərbi-dəniz kafedralarının (bölmələrinin, şöbələrinin) komanda və professor-müəllim heyətinin isə — tədris ili qurtardıqdan sonra aparılır;

 d) hərbi qulluqçuların xidmət üzrə yerdəyişməsi, bir qayda olaraq, onlar müvafiq komandirlərin (rəislərin) sərəncamına göndərilmədən aparılır. Müvafiq komandirlərin (rəislərin) sərəncamında olan hərbi qulluqçular (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa), bir qayda olaraq, qısa müddətdə, vəzifədən azad olduqları gündən 4 aydan gec olmayaraq vəzifəyə təyin edilirlər. Hərbi təhsil müəssisələrinin məzunları hərbi təhsil müəssisəsini bitirdikdən sonra müvafiq vakant vəzifələrə təyin edilirlər, müvafiq komandirlərin (rəislərin) sərəncamına göndərilənlər isə hərbi təhsil müəssisəsini bitirməklə əlaqədar verilmiş məzuniyyəti istifadə edərək korpusa, diviziyaya, gəmi briqadasına bilavasitə gəldikdən sonra təyin edilirlər.

 Cinayət işləri üzrə istintaq dövründə həbsə alınmış hərbi qulluqçular tutduqları vəzifələrdən azad edilirlər və bütün istintaq dövründə sərəncamda olurlar. Hərbi qulluqçular istintaq dövründə həbsə alınmamışlarsa, onların vəzifədən azad edilmə və digər vəzifələrə keçirilmə məsələləri hərbi prokurorluq orqanları ilə razılaşdırılmaqla həll edilir;

 e) vakant vəzifəni təcili tutmaq zərurəti olduqda, birbaşa rəisdən, hərbi hissə komandirindən başlayaraq, ona bərabər və ondan yuxarı səlahiyyətə malik olanlara, bu vəzifəyə təyin etmək hüququ olan rəisin razılığı ilə hərbi qulluqçunu, onun vəzifəyə təyin edilməsi üçün sənədlərini dərhal tərtib etməklə vəzifəni müvəqqəti icra etməyə buraxmağa icazə verilir;

 j) hərbi-həkim komissiyası tərəfindən dinc dövrdə sıradankənar xidmətə yararlı hesab edilən, səhhətinə, hazırlığına və xidməti təcrübəsinə görə vəzifələrini yerinə yetirə bilən, həqiqi hərbi xidmətdə olmağın son yaş həddinə çatmamış, tutduqları vəzifələrdən başqa vəzifələrə keçirilən hərbi qulluqçuların yerdəyişməsinin zəruriliyi və təcililiyi hərbi-həkim komissiyasının rəyi əsasında hərbi hissə komandirindən başlayaraq, müvafiq birbaşa rəislər tərəfindən müəyyən edilir.

 Hərbi-həkim komissiyası tərəfindən səhhətinə görə uçuşa, gəmilərdə, köməkçi gəmilərdə, üzən baza vasitələrində və xüsusi qurğularda xidmətə yararsız hesab edilən, lakin həqiqi hərbi xidmətdə olmağın son yaş həddinə çatmayan və səhhətinə görə hərbi xidmətə, yaxud dinc dövrdə sıradankənar xidmətə yararlı olan hərbi qulluqçular, uçuşun yerinə yetirilməsi ilə, gəmilərdəki xidmətlə, yaxud xüsusi qurğularda işlə əlaqədar olmayan vəzifələrə təyin edilirlər;

 z) həqiqi hərbi xidmətdə olmağın son yaş həddinə çatmayan, səhhətinə görə hərbi xidmətə, yaxud dinc dövrdə sıradankənar xidmətə yararlı hesab edilən, lakin səhhətinə, yaxud ailə üzvlərinin səhhətinə görə xidmət (yaşayış) yerinin dəyişilməsinə ehtiyacı olan hərbi qulluqçuların xidmət üzrə başqa yerə dəyişilməsi onların raportları və hərbi-həkim komissiyasının rəyi əsasında müvafiq rəislərin qərarı ilə həyata keçirilir.

 Bu zaman səhhətinə görə dinc dövrdə hərbi xidmətə yararsız hesab edilən hərbi qulluqçular ehtiyata buraxılmağa və ya istefaya göndərilməyə təqdim edilirlər.

 Xidmət üzrə yerdəyişmənin zəruriliyi haqqında rəy «Hərbi qulluqçuların və onların ailə üzvlərinin səhhətinə görə əlverişsiz iqlim şəraiti olan rayonlarda xidmət keçmələrinin (yaşamalarının) mümkünlüyünün müəyyən edilməsi üçün tibbi müayinədən keçmənin qaydası haqqında Təlimata» uyğun olaraq hərbi-həkim komissiyaları tərəfindən verilir.

 Bu məqsədlə tibbi müayinəyə göndərilə biləcək ailə üzvlərinə arvad (ər), hərbi qulluqçunun öhdəsində olan həddi-buluğa çatmamış uşaqlar, həddi-buluğa çatmış uşaqlar-şagirdlər, eləcə də birinci və ikinci qrup 18 yaşından yuxarı olan əlil uşaqlar aiddirlər. Hərbi qulluqçunun öhdəsində olan və onunla birgə yaşayan qalan ailə üzvləri səhhətlərinə görə daimi kənar qulluğa ehtiyacları olduğu və başqa yaxın qohumları olmadığı hallarda tibbi müayinəyə göndərilə bilərlər. 

 Xidmət üzrə başqa yerə dəyişilməsi haqqında hərbi qulluqçunun öz qoca və xəstə valideynlərinə, yaxud onun arvadının (ərinin) ayrı yaşayan valideynlərinə qulluq etməklə əlaqədar müraciəti ilə bağlı (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa) müstəsna hallarda, korpus, Silahlı Qüvvələr növünün müvafiq qurumları tərəfindən onların yaşadıqları yer üzrə hərbi komissarlığa onların səhhəti barəsində hərbi-həkim komissiyasının rəyi, ailə vəziyyəti və başqa qohumlarının olub-olmaması haqqında məlumat almaq üçün sorğu göndərilə bilər.

 i) bir-biri ilə yaxın qohumluq-qudalıq əlaqəsində olan hərbi qulluqçulara (valideynlər, ər-arvadlar, qardaşlar, bacılar, oğullar və qızlar, eləcə də ər-arvadın qardaşları, bacıları, valideynləri və uşaqları) onların bir hərbi hissədə (idarədə, təşkilatda, hərbi təhsil müəssisəsində, müəssisədə), birləşmədə həqiqi hərbi xidmət keçməsinə əgər birinin digərinə tabeliyi və ya nəzarəti altında olması ilə bağlıdırsa icazə verilmir;

 k) hərbi qulluqçuların xidməti əvəzçilik qaydasında hərbi hissələrdə, idarə, müəssisə və təşkilatlarda və hərbi təhsil müəssisələrində vəzifəyə təyin olunması qadağandır.

 Hərbi qulluqçuların ştatdankənar hərbi senzor vəzifələrinə əvəzçilik üzrə təyin edilməsi «Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrində hərbi senzura haqqında Əsasnaməyə» müvafiq həyata keçirilir. Qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun olaraq, belə əvəzçiliyə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən icazə verildiyi müstəsna hallardan başqa hərbi qulluqçuların əvəzçilik üzrə mülki müəssisələrdə, təhsil müəssisələrində, idarələrdə və təşkilatlarda işləməsi, yəni əsas daimi işi ilə yanaşı digər pullu iş yerinə yetirmələri qadağandır.

 73. Müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları aldıqları hərbi ixtisas üzrə və verilmiş hərbi rütbəyə müvafiq ştat vəzifələrinə təyin edilirlər.

 Çavuşlar çatışmadıqda, ştatlar ilə «kiçik çavuş», «çavuş» rütbələri nəzərdə tutulan vəzifələrə yaxşı hazırlıqlı və intizamlı baş əsgərlər, baş matroslar, əsgərlər və matroslar təyin edilə bilərlər.

 Baş çavuşlar çatışmadıqda baş çavuşların tutmalı olduqları vəzifələrə ən yaxşı, qüsursuz, intizamlı çavuşlar təyin edilə bilərlər.

 Səhhətlərinə görə sıradankənar xidmətə yararlı hesab edilən əsgər, matros və çavuşlar öz hərbi hissələrinin ştat vəzifələrinin siyahısına müvafiq olaraq sıradankənar xidmətə yararlı olan şəxslərin təyin edilə biləcəyi arxa xidməti mütəxəssislərinin xidmət heyəti vəzifələrinə, qulluqetmə heyətinə, inzibati-təsərrüfat və digər vəzifələrə təyin edilirlər. Bu hərbi qulluqçuların vəzifəyə təyin olunması fərdi qaydada, səhhətinə və tibbi göstəricilərinə görə həmin vəzifə borcunu yerinə yetirmək imkanı nəzərə alınmaqla həyata keçirilir. Onların xidmət etdikləri hərbi hissələrdə müvafiq vəzifələr olmadıqda, həmin hərbi qulluqçular belə vəzifələr olan başqa hərbi hissələrə keçirilirlər.

 Gəmilərdə, köməkçi gəmilərdə üzən baza vasitələrində xidmət edən, lakin öz səhhətlərinə görə belə xidmətə yararsız hesab edilən matros və çavuşlar hərbi dəniz qüvvələrinin sahil hissələrinə keçirilməlidirlər.

 74. Müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını vəzifələrə təyin etmək hüququ aşağıdakı şəxslərə verilir:

 a) manqa komandirlərini və onlara uyğun olanları — tabor komandirlərinin intizami səlahiyyətindən istifadə edən, əmr vermə hüququna malik əlahiddə hissə komandirləri və onlara bərabər hüquqlardan istifadə edən rəislər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar;

 b) taqım komandirlərinin müavinlərini və onlara bərabər olanları alay (briqada) komandirləri, onlara bərabər və ya onlardan yuxarı səlahiyyətə malik rəislər.

 75. Müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının, gizirlərin və miçmanların vəzifələrə təyin olunması onların xidməti ixtisasları, iş təcrübəsi, işgüzarlıq və mənəvi keyfiyyətləri nəzərdə alınmaqla müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətə, gizir və miçmanların həqiqi hərbi xidmətinə qəbul etmək hüququ olan komandir və rəislərin əmrləri ilə həyata keçirilir.

 Gizir, miçman məktəblərini bitirmiş hərbi qulluqçuları vəzifəyə təyin etmək hüququna Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı malikdir.

 Gizirlər, miçmanlar çatışmadıqda, onların tutmalı olduqları vəzifələrə müvəqqəti olaraq həm müddətli həqiqi hərbi xidmət, həm də müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətlərin ən yaxşı, qüsursuz və intizamlı çavuşları və baş çavuşları təyin edilə bilərlər.

 Ali və ya orta ixtisas təhsilli gizirlər və miçmanlar onların işgüzar və mənəvi keyfiyyətləri nəzərə alınmaqla zabitlərin tutmalı olduqları vəzifələrə təyin edilə bilərlər. Gizirlərin və miçmanların zabit vəzifələrinə təyin edilməsi bu vəzifələrə zabitləri təyin etmə hüququ olan komandirlərin (rəislərin) əmrləri ilə həyata keçirilir. Bu vəzifələri tutmaq üçün zabitlər olduqda və vakant zabit vəzifəsi olmadıqda, zabit vəzifələrini tutan gizirlər və miçmanlar gizir və miçman vəzifələrinə keçirilirlər.

 76. Kursantların (dinləyicilərin) kurs (bölük, batareya) baş çavuşlarının, taqım komandirləri müavinlərinin, tədris qruplarının, manqaların komandirləri vəzifələrinə təyin edilməsi hərbi təhsil müəssisəsi rəisinin əmri ilə həyata keçirilir.

 77. Hərbi qulluqçuları zabitlərlə tutulmalı olan vəzifələrə təyinetmə və xidmət üzrə yerdəyişmə hüququ aşağıdakı şəxslərə verilir:

 ştatda «kapitan» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla nəzərdə tutulan vəzifələrə — korpus (diviziya) komandirləri, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar;

 ştatda «mayor» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla nəzərdə tutulan vəzifələrə — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlar;

 ştatda «polkovnik» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla nəzərdə tutulan vəzifələrə — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı.

 Hərbi təhsil müəssisələrini bitirmiş məzunların vəzifələrə və hərbi qulluqçuların Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının aparatında vəzifələrə təyin edilməsi hüququ Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına aiddir.

 Hərbi qulluqçuların ali zabitlərin tutmalı olduqları hərbi vəzifələrə təyin edilməsi və xidmət yerinin dəyişilməsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

 Zabit heyətindən olan şəxslərin hərbi komissarlıqlarda, mülki təhsil müəssisələrinin hərbi kafedralarında (şöbələrində, bölmələrində) vəzifələrə təyin edilməsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada həyata keçirilir.

Hərbi prokurorluqların zabit heyətindən olan şəxslərinin vəzifələrə təyin edilməsi və xidmət üzrə yer dəyişməsi (seçkili vəzifələr istisna olmaqla) "Prokurorluq haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir. 

Mülki idarə, müəssisə və təşkilatlara ezam edilmiş hərbi qulluqçuların vəzifəyə təyin edilməsini və xidmət üzrə yer dəyişməsini həmin hərbi qulluqçuların ezamiyyətinin məqsədinə müvafiq olaraq mülki idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərləri həyata keçirirlər. Hərbi qulluqçuların vəzifəyə təyin edilməsi və xidmət üzrə yer dəyişməsi barədə həmin idarə, müəssisə və təşkilatlar Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına yazılı məlumat verirlər. Onlara bütün növ təminatlar hərbi qulluqçular üçün müəyyən edilmiş qaydada işlədikləri idarə, müəssisə və təşkilatların hesabına verilir.

 Mülki idarə, müəssisə və təşkilatlara ezam edilmiş hərbi qulluqçuların müəyyən edilmiş xidmətkeçmə qaydalarına riayət edilməsinə nəzarəti Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir.

 78. Hərbi qulluqçuların xidmət yerinin dəyişilməsi aşağıdakı qaydada həyata keçirilir:

 a) yuxarı vəzifələrə — xidmət üzrə irəli çəkilmə qaydasında;

 b) bərabər vəzifələrə — xidməti zərurət olduqda, xidmət müddəti müəyyən edilmiş yerlərdə planlı əvəzetmə aparılarkən, eləcə də hərbi qulluqçulardan daha məqsədəuyğun şəkildə istifadə etmək üçün;

 v) tutduğu vəzifədən azad edilməklə təhsil müəssisəsinə daxil olmaqla əlaqədar, eləcə də təhsili bitirdikdən sonra vəzifəyə təyin edildikdə;

 q) aşağı vəzifələrə — bu Əsasnamənin 81-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əsaslarla.

 Hərbi qulluqçunun xidmət yerinin dəyişdirilməsi haqqında qərarı onun birbaşa rəislərinin fikrini nəzərə almaqla müvafiq komandir (rəis) qəbul edir.

 79. Hərbi qulluqçuların xidmət üzrə irəli çəkilməsi onların mənəvi və işgüzar keyfiyyətlərə, həvalə edilmiş sahələrdə əldə etdikləri nəticələrə və yuxarıda duran vəzifə üzrə vəzifələri icra edərkən göstərdiyi qabiliyyətə uyğun olaraq və mürəkkəb xidmət şəraitində vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

 Hərbi hissələrdə, birləşmələrdə, orqanlarda, müəssisələrdə, hərbi təhsil müəssisələrində, qoşun növlərində, Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının idarələrində, xidmətlərində, müstəqil şöbələrində, Silahlı Qüvvələr növlərində attestasiyaarası dövrdə attestasiya nəticələrinin həyata keçirilməsi və xidmət üzrə irəli çəkilməli və təhsilə göndərilməli olan namizədlərin hazırlanmış ehtiyatının yaradılması üzrə perspektiv planlar işlənib hazırlanır.

 Attestasiya nəticələrinin həyata keçirilməsi və xidmət üzrə irəli çəkilməli və təhsilə göndərilməli olan namizədlərin hazırlanmış ehtiyatının yaradılması üzrə perspektiv planlar sərbəst formada işlənib hazırlanır.

 Alaydan (briqadadan) və onlardan yuxarı olan hərbi hissələrdə, habelə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarında hər il tədris ili qurtardıqda əldə edilmiş nəticələrin və hərbi intizamın vəziyyətinin uçotu ilə gələn il konkret yuxarı vəzifələrə irəli çəkilmək və təhsil almağa göndərilmək üçün zabitlərin ehtiyatı yaradılır (8 və 9 saylı əlavələr).

 Bu zaman ehtiyata daxil edilmiş hər bir zabitlə konkret vəzifəyə və ya təhsilə hazırlıq üzrə hansı işin aparılacağı müəyyən edilir.

 Müvafiq birbaşa rəisin qərarı ilə ehtiyata daxil edilmiş şəxslər bərabər vəzifəyə keçirildikdə onların xidməti xasiyyətnamələrinə əvvəlki xidmət yerində ehtiyatda olmaları barədə qeyd olunur.

 Yüksək mənəvi və döyüş keyfiyyətləri, döyüş əməliyyatlarında, yaxud Azərbaycan Respublikasının müdafiəsi zamanı digər hərbi xidmət vəzifələrinin yerinə yetirilməsində yüksək təşkilatçılıq qabiliyyəti nümayiş etdirmiş və xidmət üzrə irəli çəkilməyə təqdim edilmiş hərbi qulluqçular yüksək vəzifələrə birinci növbədə təyin edilməyə namizəddirlər.

 Alay (briqada) komandiri və onlardan yuxarı rəhbər vəzifələrə təqdim edilmiş namizədlərin məsələsinə təyin olunmazdan (təyin edilməyə təqdim edilməzdən) əvvəl Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanında baxılır.

 Şərti məhkum edilmiş və ya törətdiyi cinayətə görə hökmün icrası təxirə salınmaqla məhkum edilmiş və bu Əsasnamənin 158-ci maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada həqiqi hərbi xidmətdə saxlanılmış hərbi qulluqçular məhkəmənin müəyyən etdiyi sınaq müddəti və ya hökmün təxirə salınma müddəti ərzində xidmət üzrə irəli çəkilməyə təqdim edilmirlər. Cinayət məsuliyyətinə qeyri-qanuni cəlb edilməsi ilə əlaqədar tutduqları vəzifələrdən azad edilmiş hərbi qulluqçular müəyyən edilmiş qaydada əvvəllər tutduqları və ya onlara bərabər vəzifələrə bərpa edilirlər.

 80. Xidmət müddəti müəyyən edilmiş yerlərdə hərbi xidmət keçən hərbi qulluqçular Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qayda və müddət daxilində yerlərini dəyişirlər. Yüksək vəzifəyə təyin olunduqda, təhsil almağa göndərildikdə və digər zəruri hallarda müəyyən edilmiş xidmət müddəti bitənə qədər də onların yerləri dəyişdirilə bilər.

 81. Hərbi qulluqçuların yuxarı vəzifələrdən aşağı vəzifələrə keçirilmələri aşağıdakı hallarda edilə bilər:

 a) ştatlar ixtisar olunduqda;

 b) hərbi-həkim komissiyasının rəyinə müvafiq olaraq səhhətinə görə;

 v) işgüzar və ya mənəvi keyfiyyətləri nəzərə alınaraq iş həcmi az olan vəzifələrə keçirildikdə;

 q) Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsinə uyğun olaraq intizam cəzası qaydasında və ya müvafiq hərbi qulluqçular heyəti şərəf məhkəməsinin vəsatətinə əsasən;

 d) hərbi qulluqçunun razılığı ilə yaşa və ya ailə vəziyyətinə görə.

 Ştatların ixtisarına, səhhətinə, yaşa və ailə vəziyyətinə görə hərbi qulluqçuların yuxarı vəzifələrdən aşağı vəzifələrə keçirilməsi, əgər Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin müvafiq qoşun, silahlı qüvvələr, xidmət növlərində bərabər vəzifələr yoxdursa, onlara verilmiş hüquqlar dairəsində vəzifələrə təyin etmək birbaşa rəislər tərəfindən edilir.

 İntizam cəzası qaydasında aşağı vəzifəyə təyin edilmə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi ilə belə hüquq verilmiş rəislər tərəfindən yerinə yetirilir. Hərbi qulluqçuların müvafiq heyətlərinin şərəf məhkəməsinin vəsatəti ilə aşağı vəzifəyə təyin edilməsi və iş həcmi az olan vəzifələrə keçirilməsi elə həmin rəislər tərəfindən yerinə yetirilir.

 Yuxarı vəzifələrdən aşağı vəzifələrə keçirilmiş hərbi qulluqçular sonradan bu Əsasnamənin 79-cu maddəsinin tələblərinin və səhhətinin vəziyyətinin uçotu ilə, intizam cəzası qaydasında vəzifəsi aşağı salınanlar isə bundan əlavə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş müddət bitdikdə xidmət üzrə irəli çəkilə bilərlər.

 Ştatların ixtisarı ilə əlaqədar aşağı vəzifələrə keçirilmiş və əvvəlki vəzifələrə bərabər vəzifələrin tutulması üçün zəruri olan tələblərə cavab verən hərbi qulluqçular, xidmət üzrə irəli çəkilmək üçün üstün hüquqa malikdirlər.

 82. Hərbi qulluqçular bir hərbi hissədən başqa hərbi hissəyə aşağıdakı hallarda keçirilirlər:

 a) hərbi-həkim komissiyasının rəyi ilə səhhətinə görə vəzifələrini yerinə yetirmək, yaxud həmin ərazidə xidmət etmək hərbi qulluqçunun səhhətinə əks-göstəriş olduqda;

 b) ailə vəziyyəti ilə əlaqədar hərbi-həkim komissiyasının rəyinə görə xidmət yerində yaşamaq hərbi qulluqçunun (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa) ailə üzvlərinə əks-göstəriş olduqda;

 v) təşkilati tədbirlərin keçirilməsi ilə əlaqədar xidmət yerində hərbi qulluqçunun ixtisasına, hazırlıq səviyyəsinə, yaxud iş təcrübəsinə uyğun vakant vəzifələr olmadıqda;

 q) məhdud müddətli həqiqi hərbi xidmət yerlərində müəyyən edilmiş xidmət müddəti bitdikdə (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa);

 d) ərin (arvadın) yeni xidmət yerinə keçirilməsi ilə əlaqədar (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa);

e) cinayət işi üzrə dövlət tərəfindən müdafiə olunan şəxslərin təhlükəsizliyini təmin edən dövlət orqanlarının qərarı olduqda. 

Müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının, gizirlərin (miçmanların), qadın-hərbi qulluqçuların köçürülmə müavinəti ödənilməklə təkrar xidmət müddətini keçmək üçün başqa hərbi hissələrə və qarnizonlara yerdəyişməsi onların razılığı və keçirildikləri hərbi hissələrdə vakant vəzifələr olduqda edilir.

 Xidmət üzrə yerləri dəyişdirilən hərbi qulluqçular, işləri və vəzifələri təhvil verdikdən sonra, hərbi qulluqçunun növbəti məzuniyyətdə, yaxud müalicədə olduğu hallardan başqa hərbi hissə tərəfindən yerdəyişmə haqqında əmr, yaxud yazılı bildiriş aldığı gündən bir aydan gec olmayaraq təzə xidmət yerinə ezam olunmalıdırlar.

 83. Yerdəyişmə və köçürmə hüququ aşağıdakı şəxslərə verilir:

 a) hərbi hissə daxilində:

 müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını — bu Əsasnamənin 74-cü maddəsinin «a», «b» bəndlərində nəzərdə tutulmuş hüquqlar çərçivəsində hərbi hissə komandirinə;

 müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını, gizirləri, miçmanları — diviziya, korpus komandirinə, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlara;

 zabitləri — komandirlərə və rəislərə bu Əsasnamənin 77-ci maddəsində onlar üçün nəzərdə tutulmuş hüquqlar çərçivəsində.

 b)korpus (diviziya) daxilində bir hərbi hissədən digərinə:

 müddətli və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını, gizirləri və miçmanları — diviziya, korpus komandirinə, onlara bərabər və onlardan yuxarı səlahiyyətə malik olanlara;

 zabitləri — komandirlərə və rəislərə bu Əsasnamənin 77-ci maddəsində onlara verilmiş hüquqlar çərçivəsində;

 v)korpuslar arasında:

 müddətli və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına;

 gizirləri, ştatda «mayor» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla nəzərdə tutulan vəzifələrə təyin edilən zabitləri — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına;

 ştatda «polkovnik» hərbi rütbəsi də daxil olmaqla nəzərdə tutulan vəzifələrə təyin edilən zabitləri — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına;

 d) Silahlı Qüvvələr növləri arasında:

 müddətli və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularını — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına;

 gizirləri, miçmanları və zabitləri (ştat cədvəlinə uyğun ali zabit rütbəsi nəzərdə tutulan vəzifələrə təyin olunan ali zabitlərdən başqa) — Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına.

 Ayrı-ayrı müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının Silahlı Qüvvələr növləri arasında hərbi qulluqçunun xidmət müddəti dəyişdirilmədən köçürülməsi qarşılıqlı razılaşma əsasında Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının sərəncamı ilə yerinə yetirilir.

 Müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının Silahlı Qüvvələrin bir növündən (qoşun növündən) digərinə xidmət müddətlərinin müvafiq dəyişmələri ilə keçirilməsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə yerinə yetirilir.

 Hərbi hissələrin tərtibi, açılması, yerdəyişməsi, yeni gəmilərin sıraya daxil edilməsi ilə əlaqədar və digər xidməti zərurət olduğu hallarda hərbi qulluqçular bu maddənin verdiyi hüquqlar çərçivəsində vəzifəli şəxslərin qərarı ilə yerlərini dəyişirlər.

 84. Hərbi qulluqçular həqiqi hərbi xidməti davam etdirmək üçün Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrindən — Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyət siyahılarından çıxarılmaqla Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış başqa silahlı birləşmələrə və əksinə ezam oluna bilərlər.

 Hərbi qulluqçuların bu maddəyə uyğun olaraq ezam edilməsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış başqa silahlı birləşmələrin rəhbərliyi arasında razılaşmaya görə hərbi qulluqçunun razılığı ilə (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularından başqa) yerinə yetirilir və müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və həmin birləşmənin əmrləri ilə rəsmiləşdirilir.

 85. Müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış başqa silahlı birləşmələrə ezam edilməsi Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış başqa silahlı birləşmələrin rəis müavinlərinin sərəncamı ilə yerinə yetirilir.

VII fəsil