Heyət n darə ed lm
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual
- V.Konetskiy. Petr vanoviç Nitoçkinin dedikl
|
Oyun biznes sferasında məşğul olan firmada meydana gələn real konfliktli vəziyyətin təhlili.
1997-ci ildən fəaliyyət göstərən təşkilatda 2000-ci ilin martında yeni ortaq meydana çıxıb. Bu hadisə aşağıdakı dəyişikliyə gətirib çıxarıb: 1) Təşkilatın formasının dəyişməsi; 2) Administrasiyanın tam dəyişməsi (direktora kimi); 3) şçi heyətin qismən dəyişməsi (38,5 faiz) (əvvəllər bu yeni direktorların və kazinonun baş menicerinin rəhbərliyi altında çalışmış və yenidən işə qəbul edilmiş əməkdaşlar 29,6 faiz təşkil edir); 4) şçi heyətinin əmək ödənişləri sisteminin dəyişməsi; 5) şçi heyətin iş qrafikinin dəyişməsi. l yarım ərzində bu təşkilatın işçilərinin iş qarfiki aşağıdakı ki- mi olub: 4 iş gecəsi və 3 istirahət. Bu qrafikdə həftə günlərinə nisbətdə istirahət günləri stabil olduğundan bütün işçilərə bərabər şərait yaradıl- masından ötəri hər ayın sonunda «növbə yerdəyişməsi», yəni istirahət günlərinin dəyişməsi halları olub. 2000-ci ilin aprelində növbə yerdəyişməsi bəzi əməkdaşların xahişinə görə ləğv olunub ki, bu da ləğvə qarşı çıxmağa çalışan, rəhbər- liyi belə qərarın ədalətsizliyinə inandırmaq istəyən digər əməkdaşlar arasında narazılığa yol açıb. Hələlik «növbə yerdəyişməsi» məsələsinin tədqiqatının aparılması açıq olaraq qalır. Tədqiqatın nəticələri bərabər əhəmiyyətli işçi qrup əməkdaşla- rın növbə yeri dəyişməsi məsələsində ziddiyyətini meydana çıxarıb.
422
firmanın işçi heyətinin sorğusunn ümumi göstəriciləri tərəfdarlar
1 2
4 1. Bu kazinoda sizin iş stacınız nə qədərdir? 1 aydan az iki ay
altı ay və daha artıq
11,5 29,6 61,5
9,1
18,2 72,7
18,2
36,4 45,5
2. Siz hansı növbədə işləyirsiniz? A B
D E F G
11,5
11,5 15,4
15,4 15,4
15,4 15,4
9,1
27,3 27,3
18,2 - - 18,2
18,2
- 9,1
- 27,3
27,3 18,2
3. Öz istirahət günlərinizi dəyişmək istərdinizmi? Bəli
Xeyr Cavab verməyə çətinlik çəkirəm
34,6 61,8
3,8
63,6 27,3
9,1
9,1 90,9
- 4. Hansı istirahət günlərini sizin üçün daha rahatdır? Ş . və B. Ş . və ya B. Adi iş günləri
57,6 76,9 23,1
63,6
81,8 18,2
54,5
63,6 36,4
423 5.Hazırda sizinistirahət günləriniz hansılardır? Ş . və B. Ş . və ya B. Adi iş günləri
30,8 61,5
38,5
- 36,4
63,6
54,5 72,7
27,3 6. Siz hansı fikirlə razısınız? Yeni iş növbəsi tətbiq etmək lazımdır. Yeni iş növbəsi lazım deyil. Cavab verməyə çətinlik çəkirəm.
42,3
15,4
100
- -
-
100
- 7. Yeni iş növbəsi tətbiq etmək nəyə lazımdır? Hamının bərabər şə raitdə olması üçün Əvəzçiliyə görə işləmək imkanı olsun Heç olması bəzən mənim istirahət günlərim ailəmin istirahət günləri ilə üst-üstə düşsün Heç olmasa bəzən mənim istirahət günlərim dostlarımın istirahət günləri ilə üst-üstə düşsün
Rəhbərliyin mənim fikirlərimə qulaq asdığını göstərmək üçün
Həmkarlarım arasında yeni iş növbəsinin ə leyhdarlarını susdurmaq üçün Həyatın daha da nizama salınması üçün
Başqa səbəb (təhsil müəssisəsinə baş çəkmək imkanı olması üçün)
76,9
11,5 65,4
69,2
-
3,8
15,4
11,5
-
90,9
9,1 90,9
90,9
-
9,1
18,2
-
-
54,5
18,2
36,4
54,5
- -
9,1
27,3
424
Cavab verməyə çətinlik çəkirəm 8. Nəyə görə yeni iş növbəsi tətbiq etmək lazım deyil? Hamının bərabər şə raitdə olması üçün Ə vəzçiliyə görə işləmək imkanı olsun
Mənim istirahət günlərim daim ailəmin istirahət günləri ilə üst-üstə düşsün Mənim istirahət günlərim daim dostlarımın istirahət günləri ilə üst-üstə düşsün
Rəhbərliyin mənim fikirlərimə qulaq asdığını göstərmək üçün
Həmkarlarım arasında yeni iş növbəsinin tərəfdarlarını susdurmaq üçün Həyatın daha da nizama salınmasıı üçün
Başqa səbəb (təhsil müəssisəsinə baş çəkmək imkanı olması üçün) Cavab verməyə çətinlik çəkirəm
7,7
7,7
11,5
3,8 7,7
11,5 30,8
7,7 61,5
-
-
-
- -
-
9,1
- 90,9
18,2
9,1
27,3
9,1
18,2 18,2
54,5
18,2 27,3
9. Nəyə görə siz, qarşı tərəfin fikrincə, yeni iş növbəsində öz mövqeyinizi dəstəkləyirsiniz? Hamının bərabər şə raitdə olması üçün Ə vəzçiliyə görə işləmək imkanı olsun
Mənim istirahət günlərim ailəmin istirahət günləri ilə
46,2 11,5
26,9
30,8
45,5 9,1
36,4
36,4
36,4 9,1
27,3
27,3
425 üst-üstə düşsün Mənim istirahət günlərim dostlarımın istirahət günləri ilə üst-üstə düşsün Rəhbərliyin mənim fikirlərimə qulaq asdığını göstərmək üçün Həmkarlarım arasında yeni iş növbəsinin ə leyhdarlarını susdurmaq üçün Həmkarlarım arasında yeni iş növbəsinin ə leyhdarlarını susdurmaq üçün Həyatın daha da nizama salınması üçün
Həyatın daha az nizamlı olması üçün Başqa səbəb (təhsil müəssisəsinə baş çəkmək imkanı olması üçün) Cavab verməyə çətinlik çəkirəm
15,4
15,4 11,5
7,7
- 30,8
-
27,3
9,1
18,2
9,1
- 27,3
36,4
9,1
18,2
9,1
-
- 36,4
426
10. Mövcud roblemin həlli üçün siz hansı varianta üstünlük verərdiniz? Sizin məntiqə uyğun baxışınız qalib gəlsin
Bütün tərəflər bəzi güzəştlərə getsin və səmərəli razılığa gəlsin Tərəflərin heç kimin maraqlarını, hüquq və öhdəliklərini pozmadan səmərəli razılığa gəlməsi üçün
Mövcud problem öz-özünə həll olunur Qoy bu problemi rəhbərlik həll etsin Cavab verməyə çətinlik çəkirəm
11,5
50 46,2
-
3,8
9,1
45,5 54,5
- -
18,2
45,5 36,4
-
9,1
11. Növbənin dəyişməsi məsələsi sizin üçün nə qədər ə həmiyyətlidir? Az əhəmiyyətlidir Ə həmiyyətlidir Çox əhəmiyyətlidir Cavab verməyə çətinlik çəkirəm
46,2 26,9
23,1
3,8
27,3 27,3
36,4
9,1
45,5 36,4
18,2
-
Növbə dəyişməsi tərəfdarlarının böyük əksəriyyəti (72,7 faiz) növbə dəyişməsi zamanı uzun müddət ərzində işləyiblər və rəhbərliyin dəyişməsinə qədər təşkilatda işə düzəliblər. Növbə dəyişməsinin əleyhdarları arasında böyük əksəriyyət (54,5 faiz) təşkilatda 1-2 ay işləyiblər. Onların bir çoxu növbə dəyişməsi zamanı 1 ay işləyiblər və kazinoya yeni rəhbərlə gəliblər və ya növbə də- yişməsinə təkid etməyiblər və yeni rəhbərlik vaxtında işə qəbul olunub- lar. Növbə dəyişməsinin həm tərəfdarları, həm əleyhdarları heç olmasa şə nbə və ya bazar günü bir istirahət günlərinin olmasının istəyiblər. Növbə dəyişməsi əleyhdarlarının böyük əksəriyyəti (72,7 faiz) artıq şənbə və ya bazar istirahət günlərinə malikdir, onların yarıdan ço- xu (54,5 faiz) öz istirahət günlərini açıq şəkildə dəyişmək istəmədikləri
427 arzusu ilə ifadə olunan (90,9 faiz) həm şənbə, həm də bazar günləri eyni vaxtda istirahət günlərinə malikdir. Növbə dəyişməsi əleyhdarları- nın öz istirahət günlərini dəyişməmək arzuları onların həyatlarının nizam tələblərilə (növbə yerdəyişməsini tətbiq edilməsini istəməyənlər tərəfindən daha çox qeyd olunan səbəbdir-54,5 faiz), eləcə də böyük stabilliyə yönəlmək cəhdlərilə əlaqədar ola bilər. Növbə dəyişməsi tərəfdarlarının böyük əksəriyyəti iş günlərin- də istirahət günlərini tədqiq etmək imkanlarına malik olub. Onlardan heç birinin eyni vaxta həm şənbə, həm də bazar istirahət günləri olma- yıb. stər bütövlükdə qrup, istərsə də növbə yerdəyişməsinin tərəfdarları və əleyhdarları üçün mövcud konfliktin aradan qaldırılması –onun zid- diyyətli olmayan metodlarına yönəlmək cəhdi xarakterikdir. Bununla belə, növbə dəyişməsinin tərəfdarları və əleyhdarlarının güzəşt istəyi eyni rəqəmlə (45,5 faiz) ifadə olunub, lakin növbə dəyişməsinin tərəf- darları arasında əməkdaşlıq istəyi əleyhdarlarla müqayisə də daha açıq şə kildə özünü göstərir (müvafiq olaraq 54,5, 36,4 faiz). Lakin növbə dəyişməsi əleyhdarlarının konfliktin ziddiyyətli metodlarla çözümünə istək cəhdi tərəfdarlarla müqayisədə daha çoxdur (müvafiq olaraq 18, 2, 9,1 faiz): Növbə dəyişməsi əleyhdarları arasında onun tətbiqin istəməyənlərin gətirdiyi səbəb növbə dəyişməsinin tərəf- darları arasında seçim etmək (18,2 faiz) imkanı verməkdir, eyni zaman- da analoji səbəb 9,1 faiz göstəricisi ilə növbə yerdəyişməsinin tərəfdar- ları arasında qeydə alınır. Növbə dəyişməsinin tərəfdarları daha çox onlar üçün əhəmiy- yət kəsb edən üç bərabər səbəb göstərirlər ki, bunlar növbə dəyişməsi tətbiq edilməsi, hamının bərabər şəraitdə olması (90,9 faiz), istirahət günlərinin heç olmasa bəzi hallarda dostların (90,9 faiz) və ailələrin (90,9 faiz) istirahət günlərilə üst-üstə düşməsidir. Buna əsaslanaraq demək olar ki, növbə dəyişməsinin tərəfdarla- rının maraqları vaxtlarının çoxunu ailələri və dostları ilə keçirməkdən və növbə dəyişməsinin əleyhdarları ilə bərabər şəraitə malik olmaqdan ibarətdir. Növbə dəyişməsi tərəfdarlarının hamının bərabər şəraitdə olma- sı, onların konfliktin qarşısını almaq üçün güzəşt (45,5 faiz) və əmək- daşlıq (54,5 faiz) qismində üstün hesab edilən üsulların seçilməsinə dair istəklərini müqayisə edərək demək olar ki, növbə dəyişməsi tərəfdarları onlarla və növbə dəyişməsi əleyhdarları arasında kommunikasiyanın
428
qurulması üçün əsas təşkil edilən güzəşt və konsensusa gəlməyə hazır- dılar. Lakin növbə əleyhdarlarının onun tərəfdarlarının maraqları ba- rədə təsəvvürləri təhrif edilmiş olub. Növbə əleyhdarları onun tətbiqini istəyən səbəblər qismində çox vaxt aşağıdakıları da göstərirlər: Hamı üçün bərabər şərait yaradıl- sın (54,5 faiz), istirahət günləri heç olmasa bəzən dostların (54,5 faiz), ailələrin (36,4 faiz) istirahət günlərilə üst-üstə düşsün. Növbə dəyişməsi əleyhdarları böyük stabillik, həyatın nizamını üstün tutur. Növbə dəyişməsinin tətbiqini istəməyənlərin gətirdiyi səbəblər arasında aşağıdakılar ayrılır. 1) Həmkarlar arasında növbə dəyişməsinin tərəfdarları sus- durmaq (18,2%) və öz istirahət günlərini dəyişməmək istəyi (90,9%) növbə dəyişməsinin əleyhdarlarında tərəfdarların maraqlarına zərər yetirmə istəyinin olduğunudan xəbər verir; 2) Rəhbərliyin «mənim» fikirimi eşitdiyini göstərməkdən ötəri (18,2 %) mövcud konfliktin rəhbərliyin müdaxiləsi vasitəsilə aradan qaldırılmasını üstün tutmaq istəyi (9,1%), növbə dəyişməsinin ə leyhdarlarında rəhbərliyə istiqamətləndiniyinin müşahidə olunduğunu təsdiqləyir; 3) Növbə dəyişməsi əleyhdarlarının, tərəfdarların maraqları ba- xımından təsəvvürlərinin adekvatlıq dərəcəsinin müəyyən olunması, dəyişmənin təfərdarlarında əleyhdarlarının maraqaları haqqında təsəv- vürlərinin olmamasına görə mümkünsüz görünür. Tədqiqat nəticələrinin analizi təkcə konfliktin əsas subyektlə- rinin maraqlarını aşkar etməyi yox, həm də əmələ gələn konfliktlərin səbəbləri kimi onların özlərinin və başqalarının maraqlarını qəbul etmə- sinin adekvatlıq dərəcəsini meydana çıxarmağa imkan verir. Konfliktin iştirakçılarına bir-birinin maraqlarının izah edilməsi bu konfliktin konstruktiv şəkildə qarşısının alınmasının lazımi şərtidir. Bu isə konfliktin iştirakçıları arasında qarşılıqlı əlaqənin qoyulması vasitəsilə, yəni kommunikasiyanın qurulması ilə mümkündür. Gündəlik iş recimi- nə planlaşdırılmış keçidi (o öz ardınca ştatın genişləndirilməsini və növbəti iş qrafiki dəyişikliyini, yəni yeni konfliktlərə gətirir) nəzərə ala- raq verilmiş sorğular firma rəhbərliyinə ilk konfliktoloji tövsiyələri for- mula etməyə imkan verir. Ancaq yeni tədqiqatlarının aparılmasına ha- zırlıq zamanı həyata keçirilən yeniliklərə işçi heyətin müqavimət səbəb-
429 lərinin aşkar edilməsi və aradan qaldırılması üzrə tövsiyələrin hazır- lanması üçün əməkdaşların fərdi psixoloji xüsusiyyətlərini və onların psixotiplərini mütləq nəzərə almaq lazımdır. 21.3. Şəxsiyyətlərarası konfliktlər
Birinci görüşdən mexaniklə nahar etmək xoşagəlməz bir hal oldu. Və sən susursan bir ay, iki, üç ay və axırda dözməyəndə ona deyirsən ki, ancaq donuzlar çörəyi elə yeyirlər. Təbii ki, mexanik təəccüblənəcək, çünki üç ay susmaqdan sonra indi başlamısan deyinməyə. Və o cavabında onun yemək yeyəndə qulaqlarının tərpənməsi haqqında ona üç ay ərzində heçnə demədiyini söylədi.
şəxslərarası konfliktlərlə (cəmiyyətin inkişafı, firmanın təşkilati strukturlarının təkmilləşdirilməsi və ə məkdaşların maddi rifahının artımı onların inamını azaldır-sifarişlərin məhsulları olan talonların bölünməsi, soyuducu və ya mənzil növbələri sanki keçmişə gedib) yanaşı, təşkilatda şəxslər arası konfliktlərin digər tipləri mövcud ola bilər. ş üzrə həmkar tərəfindən hücumlar artıq çox- dan məlum olan hadisədir, ancaq onlar ayrıca psixoloci problem kimi 70-ci illərin sonu 80-ci illərin əvvəllərində ayırılıb. lk tədqiqatlar s- veçdə aparılıb. Hadisənin özü mobbinq adı alıb (ingilis dilində mobbinq kimi isə sıxışdırmaq, təqib etmək, kimə isə kobud davaranmaq, hücum etmək və ya əsəbləşdirməkdir). Bu sözlə firmanın əməkdaşının öz iş ye- rində həmkarı, bəzən isə rəhbərlik tərəfindən konfrontasiyaya məruz qalaraq düşdüyü vəziyyət müəyyən olunur. nkişaf etmiş ölkələrdə sta- tistikanın göstərdiyi kimi bu hadisə biznesin iqtisadi effektivliyinin əhə- miyyətli dərəcədə aşağı düşməsinin əsas səbəbidir: demək olar ki, işə yenidən götürülmüş hər 20-ci nəfər yeni iş yerində mobbinqə məruz qa- lır (5 faiz). Bununla yanaşı nəzərə almaq lazımdır ki, bu yalnız işə qə- bul zamanı baş verir. Sonrakı «iş» həyatı zamanı mobbinqin qurbanı olan insanların faizi isə 10 dəfələrlə çoxdur. ş zamanının itirilməsindən irəli gələn itkilər və motivasiya ça- tışmazlığı iş zamanının ixtisarı və ya əməkhaqqının yüksəldilməsindən dəfələrlə çox ola bilər. Bir qayda olaraq bu tip şəxslərarası konfliktlər eyni səviyyədə olan əməkdaşlar arasında yayılıb. Ancaq o rəhbərliklə
430
tabe olanın münasibətlərində də özünü göstərir. Rəhbərliyin və tabe olanların birlikdə mobbinqə məruz qalmaları və onda iştirak etmələri halları az deyil, lakin tabe olanlar tərəfindən rəhbərin təqib edilməsi halları statistika baxımından çox nadirdir. Belə halların və onların ara- dan qaldırılmasının monitorinqində xüsusi rolu işçi heyət üzrə menecer- lər, müvafiq xidmətlərin rəhbərləri oynayırlar. Onların aşağıdakılara xüsusi diqqət ayırması lazım gəlir. Potensial konfliktin əsasında çox ix- tisaslaşdırılmış vakant iş yerlərinə axtarış üzrə kadr xidmətinin aktiv işi dayana bilər bu əvvəllər və ya bu gün tələb olunandan daha çox şəxsi potensialla mümkündür. Axı yeni əməkdaşla münasibətdə mobbinqin daha geniş yayılmış səbəblərindən biri onun ətrafdakı insanların təhsil səviyyəsindən bir qədər yüksəkdə duran təhsili ola bilər. O ətrafdakılar- dan daha ağıllı və savadlı ola bilər ki, bu da yeni əməkdaşın bu əmək kollektivində arzuedilməz şəxsə çevrilməsinə səbəb ola bilər, axı o qə- bul edilmiş qrup klişesinə uyğun gəlmir. Ancaq ilk baxışdan fərqli olan müxtəlif vəziyyətlər mümkündür. Daha çox qurbana çevrilir: 1. Tikintidə tələbə; 2. Ofisdə işçi; 3. Yeni iş yerində katibə; 4. Qəflətən öz keçmiş iş yoldaşları üzərində rəis təyin edilmiş ə məkdaş; 5. Qəfəltən vəzifəsi aşağı salınmış əməkdaş; 6. Qəflətən işin bölüşdürülməli olduğu həmkar; 7. Ateistlərin bəzi etiqadlarına inananlar və əksinə; 8. Əcnəbi (yaxın xaricin sakini); 9.Əcnəbi (uzaq xaricin sakini); 10. «Uğurlu» əyalət Adamı. Onlara çəp baxacaqlar və bu onların necə işləməsindən asılı olma- ya bilər. ntellektual tikintidə işçinin yazı stolu arxasında olduğu kimi işini keyfiyyətlə yerinə yetirə bilər, işçi ofisdə də yaxşı iş görə bilər. Ancaq on- ların hər ikisi öz həmkarları tərəfindən tanınmamış qala bilərlər. Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|