Heyət n darə ed lm

22.3. PR və marketinq: istehsalçı ilə istehlakçı   

          arasında olan münagişənin.təkamülü 

 

Bir 100 ildən sonra yollar dəqiq, 

Bizdə dəyişiləcək təxminən…… 

                                                                    A.S.Puşkin     

 

stehsalçılarla    istehlaklçılar  münasibətləri  yaranan  (yəni  əmək 

bölgüsü və mübadilə başlanan) minlərlə davam edən konfliktlər başlanıb, 

onun ilk bazasında hər bir tərəf öz  maraqlarının təmin  edilməsinə çalışır. 

(bax.  Şəkil.22.1).  Rəqabət  şəraitində  istehsalçılar  hər  hansı  bir  yolla 

istehsal etdikləri məhsuldan daha çox gəlir əldə etməyə çalışırlar.   

 

Nəticədə  birinci  marketingin  konsepsiyaları  adlanan  bir  şey 

yaranır:  “əmtəənin  təkmilləşdirilməsi”  “istehsalın  təkmilləşdirilməsi”, 

“kommersiya səylərin təkmilləşdirilməsi”.  stehsalçı monoplist olmağa 

çalışır.  Hər  bir  halda  istehlakçının  maraqlarının  ödəməsi  yox, 

 

 

 

451 

istehsalçının  öz  maraqlarını  maksimal  olaraq  ödəməsi  əsas  yer  tutur. 

Genri  Fordun  sözlərini  yada  salın:  “Siz  istədiyiniz  rəngdə  maşın  ala 

bilərsiniz, əgər bu rəng qaradırsa”. 

 

Ancaq  rəqabət  olduğuna  görə  bu  vasitələr  daimi  müvəffə-

qiyyəti  təmin  etmirlər.  Cəmiyyət  özüdə  getdikcə  monopoliyaya  qarşı 

çıxış  eləməyə  başlayır  və  istehsalçılar  öztəri  bir  resurs  növü  kimi 

istehlakçılarla kompromis tapırlar: beləliklə marketing yaranır bax şəkil 

22.1).  Cəmiyyət  “istehlakçı  cəmiyyəti”  adı  alır,  istehsalçılar  çalışırlar 

iztehlakçıları daha yaxşı anlamağa və onların tələbatlarını daha yaxşı və 

o biri rəqabətçilərə nisbətən daha tez ödəməyə çalışırlar. 

    Getdikcə  rəqabət  və  kompromis  həm  cəmiyyəti,  həm  konfliktin   

iştirakçılarını artıq təmin etmir, və nəzərə almaq lazımdır ki, cəmiyyətin 

maraqları istehsalçıların və istehlakçıların    ümumi maraq toplusundan 

çoxdur.  Bundan  başqa,  məlum  olur  ki,  marketinq  yanaşması  konflikti 

getdikcə  dayandırır,  və  bu  konfliktə  artıq  tez-tez  üçüncü  subyekt 

qismində  özünü  cəmiyyətə  göstərir.  Məsələn,  əgər  kiminsə  hansısa 

ə

mtədə marağı varsa, nəyə görə onu istehsal eləməsin və satmasın. On-

da narkotiklər, silah, ekologiyaya ziyan vuran əmtəələr necə olsun. 

  Konflikt başlayır üçüncü bazaya keçməyə. Konfliktə iştirak edən-

lərlə  xoş  münasibətlərin  qurulması,  istehsalçıdan  yeni  idarəetmə  kon-

sepsiyanı tələb olunur və nəticədə sosial-etik marketing yaranır, müna-

sibətlərin  səviyyəli  təminatı  üçün  PR  tələb  olunur  (bax:  şəkil  22.1). 

Cəmiyyətdə  anlaşma  başlayır  yaranmağa,  istehsalçılarla  isteklaçıların 

münasibətlərində  iştirak  edən  subyektlərin  maraqlarını  bir-birini  ta-

mamlayan model başlayır formalaşmağa. 

 

Məqsədlərin,  məsələlərin  və  PR  metodların,  marketing  və 

reklamın müqayisəsi aşağıda cədvəl 22.1-də göstərilib. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

452 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sosial-etik 

marketing 

Marke

ting 

nforma

siya 

müaribə

ləri 

P

 

R 

1  faza  – 

kommunik

ativ   

 

2  faza  – 

kommunik

ativ   

 

3  faza 

– 

kommu

nikativ   

 

Təbl

iğat 

Sosial-

etik 

marketi

ng 

Коммер

сийа 

сяйлярини

н битмяси 

Малын 

битмяси 

Истещсалы

н битмяси 

 

 

 

453 

   

Cədvəl 22.1 

 

 

Məqsəd 

PR 

Marketing 

Reklam 

Cəmiyyətlə 

anlaşma 

Subyektin bazarda 

prioriteti 

Subyektin, onun 

mallarının və 

xidmətlərinə qarşı 

mərkəzi 

həvəsləndimə ya 

da ki ona qarşı 

layalıq 

Strateji 

məqsəd 

Başa düşmək   

Gəlirlərin 

maksimallaşdırılması 

Subyektin bazarda 

maraqların 

üstünlüyü 

Tapşırıq   

ctimayətlə eyni 

hüquqlu 

münasibətlərin 

qurulması 

Öyrənmə, 

formalaşdırma, 

çoxaltma, 

istehlakçıların məhsula 

olan tələbatın 

ödənilməsi 

Auditoriya 

informasiyayla 

təmin edilməsi 

Vasitələr 

nformasiyanın 

düzgün və 

hərtərəfli təmin 

edilməsi üçün hər 

bir hansı 

Tələbatın ödənilməsi 

üçün ictimayətlə dialoq 

Hər bir hansı 

informasiyayla 

zəngin 

 

Çox  təəssüflər  olsun  ki,  nə  PR,  nə  də  sosial-  etik  marketinq 

(ictimayi  razılaşdırma  kimi)  konfliktin  ilkin  stadiyalarında  başlaya 

bilməz. Buna görə də bizim marketinq, bir qayda olaraq döyüşkəndir“, 

PR-qaradır”, reklam isə -istehlakçının idarəetmə mexanizmidir.   

 

XXI əsrə ümidimiz qalir? 

 

X Ü L A S Ə 

 

      1.  PR  məqsədi  –  subyektin  onun  ictimaiyyətlə    razılaşması,  yəni 

iki  tərəfli  bərabər  hüquqlu  münasibətlərin  bərqərar  olunması,  hər  iki 

tərəflərin  maraqlarının  müəyyənləşdirilməsi  və  anlaşmanın  həqiqətə, 

biliyə və tam məlumata əsaslanmış nail olunması. 

      2.  PR  –  subyektlər  (şəxs,  təşkilat,  dövlət)  ictimaiyyət  arasında 

münasibətlərin qurulmasına yönəldilmiş fəaliyyətdir. 

      3. PR aşağıdakı fəaliyyət növü deyil: 

* təbliğat 

 

454 

 

* obyektiv informasiyayla ictimayyət arasında baryer yaradan fəaliyyət 

  *  məhsulların  və  xidmətlərin  satışına  yönəldilmiş  fəaliyyət,  baxma-

yaraq  ki  satış  və  marketing  proqramlarını  həyata  keçirmək  üçün  PR-n 

böyük əhəmiyyəti var. 

*  strukturların  və  aldadıcı  vasitələrin  toplusu,  düzdür  hərdən  bir  onlar 

diqqəti  cəlbetmək  üçün  istifadə  olunur,  ancaq  onlar  tez-tez  və  qapalı 

istifadə edilərkən tamamilə faydasızdır. 

*  informasiya  təsiredici  (məsələn,  aqresiv,  reklam),  həqiqətən  etik 

normalardan asılı olmayaraq nəisə məcburi qəbul etdirmək 

* dolayısı reklam sistemi 

* pulsuz reklam 

* mətbuatla işləmək metodu (düzdür, bu bir çox PR proqramların tərkib 

hissəsidir.) 

    4.PR yaradılmasının sosial razılaşmaya yönəldilmiş bir fəaliyat kimi 

kommunikasiyanın qurulması vasitəsilə nəzəri əsaslandırılması    riyazi 

oyunlar nəzəriyyəsində verilmişdi. Riyazi oyunlar nəzəriyyəsinə uyüun 

olaraq informasiyanın dolğunluğu konfliktin həll edilməsi ücün kifayət 

şə

rtdir. PR    isə (kommunikasiya anlayışı verilib-bax fəsil 22) daxili və 

xarici  ictimaiyyətə  dolğun  informasiya  ilə  təciz  etməklə,  konfliktlərin 

qabaüını əvvəlcədən alan bir fəaliyyətdir. 

    5.Sosial  konfliktlərin  inkişafı  zamanı  bir-birini  tamamlayan  iki 

fəaliyyüt  başlayır  formalaşmağa  –PR  və  marketing.  Ancaq  onlar 

subyektlə  ictimaiyyətin  konfliktlərin  ayrı-ayrı  fazalarında  özlərini 

birüzə verirlər: marketinq –kompromis ,PR-kommunikativdə.

 

 

                                        YOXLAMA SUALLAR 

 

  Düzgün cavabları seçin: 

      1.    PR məqsədi aşağıdakılardır. 

  a) firmanın və onun xidmətlərin reklamı 

  b) təşkilatın onun ictimayətlə razılaşması 

  c) təşkilatın mənfəətin artırılması 

  d) ictimayətə təsir edici effektiv kanalın yaradılması 

      2.  Firma  daxili  konfliktlərin  həlledilməsində  PR  instrument  kimi 

istifadəsi lazımdır ki: 

  a)  rəhbərlik  mütəmadi  olaraq  öz  işçilərini  təşkilatın  inkişafı  planları 

mütəmadi olaraq məlumatlandırılsın; 

  b) firmadaxili bir mətbuat orqanı yaradılsın; 

 

 

 

455 

  c)  konfliktə  olan  tərəflərin  maraqlarını  pozmayın  dolğun  informasiya 

verilməlidir; 

      3. PR və təbliğat aşağıdakı kimi fərqlənirlər: 

  a) bunlar tam eynidirlər 

  b) təbliğat – PR-n bir hissəsidir 

  c)PR- təbliğatın bir hissəsidir 

    d)bu ictimayətlə ayrı-ayrı iş tipləridir. 

      4. PR və marketinq aşağıdakı kimi fərqlənirlər: 

  a) bu tam eynidir. 

  b) marketinq – PR bir hissəsidir 

  c) PR – marketinqin bir hissəsidir 

  d) bu ictimayətlə işə yönəldilmiş ayrı-ayrı iş növlərididir. 

 

     

 

 

456 

 

Fəsil 23. PR – menecment: texnoloji əsaslar 

 

-

  Kulinar reseptləri kitabı istifadə etmək mümkün deyil. 

-

  Niyə? 

-

  Çünki orada hər yeni resept başla-yır sözlərlə “təmiz qazan götürün” 

Köhnə subayçılıq anektodu. 

 

 

PR texnoloji arsenalı zəngindir. Bir çox şeyləri ki bu fəliyyətlə 

bağlayırlar bir çox ayrı yerlərdə görmək olar (əttə ələdə qalmaqdadır.) 

Reklam – həm marketingin, həm PR, həm də təbliğatın instrumentidir. 

Bundan  başqa  pressada  çaplar  və  televizion  proyektlər,  publicity  və 

lobbilik var. Daimi “çirkin texnologiyalar”haqqında söhbətlər gedir. 

      PR-da “çirkli texnologiyaları” qadağan etmək, yoxsa icazə vermək? 

“Gara  PR”  qəbul  edicidirmi?  Bu  ən  birinci  termini  düzgün  müəyən-

ləşdirmə problemidir. (Bax 22 fəsil).Bizdə cox vaxt “çirklisini”  “təmiz

lə”  əvəzləməsi,  A  Knışev  geyd  elədiyi  kimi  ,“Pablik  Morozov”  -u 

«Pavlik  Rileyşnz»-ə  dəyişməsinə  bənziyir.     

    Hansı  professional  seçim  haqqında  söhbət  gedə  bilər,  əgər  bir  çox 

ölkədaxili mətbuata PR haqqında ifadə verilərkən ictimayi fikri əvvəl-

cədən  məqsədyönümlü  manipuləsiya  edirlər,  qabaqcadan  yalan  infor-

masiyanın təbliğatına və yayılmasına imkan yaradılır. Rus yumor ustası 

Jvanetski demişkən, dostluq satqınlığa yer qoyur, məhəbət isə - izmene.   

 

Manipulyasiya  eləməyi  biz  yaxşı  və  çoxdan  öyrənmişik. 

qtisadi və ya siyası maraqların xətrinə əsil PR-ı itirməyə dəyməz.   

 

Mətbəx bıçağı ilə insanı öldürmək olar (söz gəlmişkən bir çox 

insan  bu  yolla  öldürülür),  ancaq  heç  kimin  heç  ağlınada  onları  xüsusi 

ovçuluq  bileti  ilə  və  ya  polisdən  arayış  əsasında  satmağını  gətirmir. 

Baxmayaraq ki insanları hərdən-bir dükanlarda aldadırlar, heç kim vur-

ma cədvəlini qadağan etmir.Aldatmağa garşı ən yaxşı mübarizə vasitəsi 

(Məqsədyönümlü,  yada  təsadüf)  -hamıya,  və  ən  birinci  satıcılara 

riyaziyyatı öyrətmək və hər kəsə bir ədəd kalkulyator vermək.     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

457 

23.1. PR: adekvat imicin formalaşması üçün     

          texnoloji iş 

 

Boş meşoğu düz qoymaq çətin işdir. 

                                                                                        Ceferson.

                                                         

 

Civindən fil düzəltmək lazım deyil.   

                                                                  A.Knışev.O da kitabdır. 

 

 

PR texnoloji əsası klassik formulada öz əksini tapıb – RACE: 

 

Research (tədqiqat) 

 

Action (hərəkət, fəaliyyət) 

 

Communication (münasibətlər) 

 

Evaluation (qiymətləndimrə) 

Bu dörd sözdə PR-n    structurun əsaı cəmləşib: 

1.

  Analiz, tədqiqat və məsələnin qoyuluşu 

2.

  Proyektin və onun büdcəsinin hazırlanması 

3.

  Kommunikasiyaların hərəkətləndirilməsi proyektin reallaş

-

dırma vasitəsilə.         

4.

  Nəticələrin tədqiqatı, qiymətləndirilməsi və mümkün işlən-

mələrin bitiriliməsi. 

  PR  proektin  başlanmazdan  əvvəl  onun  məzmununun  əsasına 

fikir  yetirmək  lazımdır  –  imic.  Əgər  imic  əsas  onun  insan  tərəfindən 

yaradılmasıdırsa,  imicmeyker  adlananların  bir  çoxu belə  bir fikirdədir, 

onda  biz  əkstəkzibə  gəlib  çıxarır,  çünki  imic  hətta  bununla  məşğul 

olmayan  insanlarda  var.  Ona  görə  imicin  yaradıcılarına  bərbəri, 

güzgülər üzrə ustaları, stilistləri aid etmək olmaz. Çünki əsil imic – biz 

necə  görünmək  istədiyimiz  deyil,  bizi  o  birisilər  necə  təsəvür  edirlər.. 

Ə

gər daimi obraz yoxdursa, onda imic də yoxdur.  mic az olan insanın 

imicindən başqa.   

                            Beləliklə, biz imici ictimai                                         

                              şüurda daimi bir    obraz    kimi     

                              qiymətləndirəcəyik. 

                                  Əgər bizim üçün ictimayi baxışlarda                                                                                   

                    necə göründüyümüz vacibdirsə (qeyd olunan             

                    anlayışın mənası elə budur), onda biz gərək PR– təd-

birlərin texnologiyasını müəyyənləşdirən bir sıra suallara cavab verək. 

 

Bu  cür  sualların  sayı  yeddidir  (onları  bir azda  xırdalasaq  100 

mic

mic

mic

mic-

--

-

subyektin 

subyektin 

subyektin 

subyektin 

daimi bir 

daimi bir 

daimi bir 

daimi bir 

obraz

obraz

obraz

obrazı    kimi

kimi

kimi

kimi    

 

458 

 

qədər çatdırmaq olar). 

1)

  Subyektin imici necədir? 

2)

  Subyektin özü üçün hansı imic lazımdır? 

3)

  Subyekt öz-özünə necə görünür? 

4)

  Əslində o necədir? 

5)

  Öz ictimayətin baxışına görə o necə olmalıdır? 

6)

  lk beş suala cavablar üst-üstə düşə bilərmi?         

7) Bunun üçün nə etmək lazımdır? 

  Sonra isə ən vacib sual yaranır: subyekt bunu istəyirmi? 

Bu  işin  çətinliyi  (qeyri-professional  üçün  sadə  görünməyinə 

baxmayaraq)  onunla  bağlıdır  ki,  hər  bir  subyektin  ictimaiyyəti  müx-

təlifdir, monolit deyil, çox vaxt elə müxtəlif sosial qruplardan ibarətdir 

ki, onların hər birində subyektin müxtəlif imici ola bilər, onlar üst-üstə 

düşməyə  də  bilər.  Təşkilat  üçün  bu  problem  onunla  həmdə  mürək-

kəbləşə bilər ki, onun ictimayəti daxili və xaricə hissəyə bölünür, bunlar 

isə bir-biri ilə ziddiyyətdə olmaya bilməzlər. Bu problemi konfrantasiya 

yolu  ilə,  informasiya  müharibəsi  yolu  ilə,  nəin  bahasına  olursa-olsun 

həll  etmək  özünə  baha  başa  gəlir.  Düzdür  proyektin  əvvəlində  bu  elə 

gözə  çarpmır.  Taktiki  uduşlar  strateji  uduşlardan  daha  əhəmiyyətli 

görünür. 

Xarici və daxili imici fərqləndirmək lazımdır, yəni

 

xarici və daxili 

ictimaiyyətdə subyekt haqqında təsəvvür yaratmaq. Öz növbəsində, daxili 

ictimayyət – bu təkcə təşkilatın heyəti deyil, bu həcmdə top-menecmentdir, 

sahibkarlardır.  Çox  vaxt  bu  üç  qrup  üst-üstə  düşmür,  və  birinci  qrup  bir 

necədə öz baxışlarına, təsil səviyyəsinə, sosial-psixoloji stereotiplərinə görə   

və sairə fərqlənən qruplara bölünür. 

nformasiya defisti yarandıqda, subyekt haqqında olan informa-

siya bir-birinə zidd olduqda (qəsdən və ya təsadüfən), ictimayət özünə 

subyekt  haqqında  qeyri-adekvat  obraz  yaratmaqda  meyillidir  (sözü 

gəlmişkən, daxili xaricdən heç də az deyil). 

 

                      ki yaxın və müxtəlif kateqoriyanın           

            müəyyənləşdirilməsi tələbatına biz yaxınlaşmışıq:             

            mif və əfsanə. Mif – ictimayi şüurda formalaşan fikirdir. 

Ə

fsanə - səhv fikri formalaşdıran bir vasitədir.                                                                     

          Miflər  formalaşır  və  eldən  elə  ötürülür,  və  gec-tez  reallıqla 

toqquşaraq dağılır. 

          Əfsanələr  –  onlarla  kəşfiyyata  gedirlər,  hərdən-bir  onlarla 

Mif v

Mif v

Mif v

Mif və    

ə

fsan

fsan

fsan

fsanə    

 

 

 

459 

yaşayırlar,  o  vaxtadək  ki  reallıq  (yadaki  ayrı-ayrı  həqiqəti  sevənlər) 

onları yaradanları həqiqətən çıxarsın. 

      Beləliklə,  biz  mifə  reallığın  adekvat  bir  növü  kimi  baxmırıq.  Tex-

noloji nöqteyi-nəzəriyədən bunu heç bir məntiqi yoxdur. Əfsanədə hər 

ş

eyi  düzgün  olduğu  kimi  əks  etdirmək  demək  deyil.  Düzdür,  dağıdıcı 

qüvvəsinə görə çox vaxt yalandan o da güclüdür.   

Mif  –  yalan  (həqiqətə  uyğun  olmayan)  imidjdir,  o  cəmiyyətlə 

subyekt haqqında məlumatın qıtlığı təsadüfi ya da ki məqəsdli şəkildə 

təşkil olunmuş şəraitində formalaşır. 

      Əfsanə-  xüsusi  hazırlanmış,  həqiqətə  uyğun  olmayan,  subyektin 

informasiya modelidir, və yönəldilib subyekt haqqında onun yaradanın 

sifariş  verənin,  o  cümlədən  subyktin  özünün  məqsədinə  uyğun  olan 

yalan informasiyanın (mifin) formalaşmasına yönəldilib. 

 

Komproment (subyekt biyabr edən, həqiqətə uyğun olmayan) - 

ə

fsanənin bir növüdür. 

Çox  asanlıqla  görmək  olar  ki,  PR  miflərin  formalaşmasına 

yönəldilməyib,  hətta  əfsanələrin  dağıdılmasında  vasitəçilik  göstərir. 

Beləliklə, “qara PR” və PR-məntiqcə fəaliyyətin ayrı-ayrı növləridir. 

Metodlarda  və  texnologiyalarda  bəzən  oxşarlıq  ola  bilər,  skal-

pellə  xirurqlar  da  işləyir,  patologanatomlarda.  Sual  kimin  yanına 

operasiya eləmək üçün siz gedirsiniz? 

                         

                        PR- texnologiyaları subyektlə cəmiyyətin                                               

                        ayrı-ayrı    qrupları ilə razılığa nail olmaq       

                        məqsədilə  yaradılmış  strateji  və  taktiki  kommu-

nikasiya texnologiyalarıdır. 

  PR texnologiyalar formasında,adətən, istifadə oluna bilər: 

1)  şifahi  əlaqələr  (press-konferensiyalar,  ayrı-ayrı  sosial  qrup-

ların önündə çıxış etmək, çıxışların ən mühüm yerlərini planlaşdırmaq 

və  ehtiyatta  saxlamaq,  o  cümlədən  firmanın  ayrı-ayrı  işçiləri  üçün 

çıxışların  mətnini  hazırlamaq  və  oratorluq  incəsənət  sahəsində  onlar 

üçün treninq təşkil etmək). 

2)  publisist  (o  cümlədən  pressa,  radio, TV,  nəşriyyatlarla  kon-

taktlar  yaratmaq  yolu  ilə  gələcəkdə  təşkilat  haqqında  məlumatın  cap 

olunmasına yardım etmək ). 

3)  reportajların,  press-relizlərin,  bukletlər  və  reklam  tekstlərin 

yazılması  və  sairə,  o  cümlədən  hər  hansı  bir  texniki  materialların  və 

məhsulun təsviri; 

PR

PR

PR

PR-

--

-texno

texno

texno

texnolo

lo

lo

lo-

--

-

giyalar

giyalar

giyalar

giyaları    

 

460 

 

4) nəşriyyat işi: 

5)  firmanı,  onun  işini,  məhsulunu,  xidmətlərini  təmsil  etmək 

üçün  xüsusi  təşkilatı  işlər,  məsələn  sərginin  təşkili,  yeni  məhsulun 

nümayişi, “açıq qapılar günü”. Bu tədbirlər yönəldilmıəlidir auditoriya 

xoş məlumatlar çatdırılmağa, firmaya qarşı inamın yaradılmasına. 

6)  ayrı-ayrı  ictimai  qruplar  arasında  çap  olunmuş,  foto-video 

materiallar yayılmalıdır; 

7) imic reklam (firmanın adı və reputasiyası); 

8) sponsorluq; 

9) analitik və konsaltinq texnologiyaları.   

Beləliklə  PR  sahəsində  işləmək  üçün  mətbuat  üzrə  təkcə 

mütəxəssilər  lazım  deyil,  inkişaf  etmiş  ölkələrdə  PR  üzrə  təhsil  stan-

dartaları  nəzərdə  tutur  ki  bu  sahə  üzrə  mütəxəsislər  həm  tekstlə  işlə-

məyin əsaslarını bilməli, xarici dillərin və kütləvi informasiya texnolo-

giyaları o cümlədən menecmentin, iqtisadiyyatın, sosiologiyanın, psixo-

logiyanın, statistikanın və sairə bilməlidir. 

 

ABŞ və Qərbi Avropa PR-üzrə mütəxəssislərin   

təhsil quruluşu 

Jurnalistlər 

40 

PR 

15 

Sosial elimlər 

12 

qtisadiyat / menesment 

10 

Marketing 

3 

Reklam 

3 

Galanları 

17 

 

Baxmayaraq  ki  bir  çox  təşkilatlar  PR  agentliyə  daha  geniş 

problemlərlə  əlaqədar  müraciət  edirlər,  onlar  hamısı  bu  və  ya  digər 

dərəcədə  ya  manikilik  törədə,  ya  da  ictimayətlə  bərabər  hüquqi  dialoq 

aparmaqda yardım göstərə bilər. 

 

Ə

n geniş yayılmış xidmətlərin PR-agentliklərə sifarişi (%) 

 

Pressa ilə davranış və press relizlərin hazırlanması 

99 

Münasibətlər siyasətinin yaradılması 

90 

Yerli mətbuata çapların təşkili 

80 

ctimaiyyətin təmsilçiləri ilə kontaktlar 

75 

 

 

 

461 

Nitqlərin və ayrı yazılı materialların hazırlanması 

70 

Audio, video və fotomaterialların hazırlanması   

70 

Publicity 

66 

Sərgilər, səhnələr və sairə 

50 

PR menecerlərin hazırlanması 

45 

ctimayi baxış üçün maliyə sənətlərinin hazırlanması 

40 

Marketinq və reklam 

40 

Rəqabət aparanlar haqqında məlumat 

40 

 

Firma rəhbərliyin PR agentliyin xidmətlərindən istifadə halları: 

1)  firmanının  imidjini  dəyişdirən  yeni  məhsulun  önə  çəkilməsinin 

təşkili. 

2)  rəqabətyönümlüyün  artırılması  (yüksək  rəqabətyönümlü  bazara 

çıxanda) 

3) ictimayətin müqavinətinin azaldılması və şayəilə mübarizə   

4) təşkilatın imicinin dəyişdirilməsinin nəzərdə tutulması; 

5)  cəmiyətin  böyük  bir  hissəsinə  toxunan  krizislər,  katastrofalar, 

avariyalar. 

6)  maraqların  konflikti  (iki  firma  arasında,  firma  və  onun  referent 

qrupları arasında, və sairə). 

7)

  kommunikasiyaların  qeyri-effektliyi  (firmanın  materiallarına 

ictimaiyyət tərəfindən inamın itirilməsi). 

      PR-şöbələrdə  məşqul  olanların  sayı  təşkilatların  kateqoriyalarına 

görə (ABŞ-da və Qərbi Avropada) 

 

1 mlrd/ dollara qədər gəliri olan biznes 

60 

Dövlət, Federal idarələr və hərbi təşkilatlar 

30 

Xalq və özəl təhsil 

20 

1 mlrd. Dollar gəliri az olan binzes 

15 

ctimayi təşkilatlar və həmkərlar 

10 

Munisipal qurumlar 

10 aşağı 

Özəl tibb və sosial xidmətlər 

-------