Himoyaga ruxsat etildi
OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mehnatga
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2 OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mehnatga haq to’lash hisobining sintetik hisobi OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida xodimlarga tegishli ish haqi, mukofat, nafaqalar hisoblashni amalga oshirish bilan bir vaqtda ushbu summalar bank buxgalteriyasida tegishli registrlarda hisobga olib boriladi. Tijorat bank ochiq turdagi aktsiyadorlik tijorat bankining mijozlarga hamda faoliyat davomida olingan daromadning miqdoriga ega bo’lgan mehnatga haq to’lash bank xarajatlariga o’tkaziladi. Bank mijozlarga xizmat ko’rsatish xususiyatiga ega bo’lgan mehnatga haq to’lash xarajatlariga quyidagilar kiradi: 9 9 Kursov V.N., Yakovlev G.A. Buxgalterskiy uchet v kommercheskom banke: Novыe tipovыe buxgalterskie provodki operatsiy banka: Ucheb. posob. — 10-e izd., ispr. i dop. — M.: INFRA-M, 2008. — 277 s. 20 -Tijorat banklarida qabul qilingan mehnatga haq to’lash shakllari va tizimlariga muvofiq bajarilgan narxnomalar, tarif stavkalari va lavozim maoshlaridan kelib chiqib hisoblangan amalda bajarilgan ish uchun ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo’lgan hisoblangan ish haqi, shu jumladan bajarilgan ishni hisobga olish bo’yicha dastlabki hujjatlarda nazarda to’tilgan rag’batlantiruvchi tusdagi to’lovlar; -kasb mahorati uchun tarif stavkalariga va okladlarga ustamalar; -ish rejimi va mehnat sharoitlari bilan bog’liq bo’lgan kompensatsiya tusdagi to’lovlar, shu jumladan: -xizmatlar jarayon jadvalida nazarda to’tilgan vaqtda, ishdan tashqari vaqtda, dam olish va bayram kunlarda ishlaganlik uchun tarif stavkalari va okladlarga ustamalar va qo’shimcha haq; -kunlik xizmat rejimda ishlaganlik, kasblarni birga qo’shib olib borganlik va xizmat ko’rsatish talab va qismlarini kengaytirganlik uchun ustamalar; -hukumat tomonidan tasdiqlangan xizmatlar ro’yxati bo’yicha og’ir, zararli mehnat va tabiiy-iqlim sharoitlarida ishlaganlik uchun ustamalar, shu jumladan ushbu sharoitlardagi o’zluksiz ish staji uchun ustamalar; -Tijorat bank qurilishda, rekonstruktsiya qilishda va mukammal ta’mirlashda bevosita band bo’lgan, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda to’tilgan hollarda vaxta usuli bilan ishlarni bajarishgan xodimlar uchun ishning ko’chma va qatnov xususiyati uchun ustama; -ishlamagan vaqt uchun haq to’lash: -amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq navbatdagi va qo’shimcha ta’tillar, navbatdagi foydalanilmagan va qo’shimcha ta’tillar uchun kompensatsiyalar, shuningdek tibbiy ko’riklardan o’tish bilan bog’liq vaqt uchun haq to’lash; -majburiy ta’tilda bo’lgan xodimlarga, asosiy ish haqini qisman saqlab qolgan holda haq to’lash; -davlat vazifalarni bajarganlik uchun mehnat haqi to’lash; 21 -belgilangan tartibga muvofiq bankning ximatida qatnashuvchi xodimlar mehnatiga haq to’lash fondiga kiritiladigan to’lovlarning boshqa turlari. Pul kredit siyosati komissiyasining 1996 yil 8 aprelda 12-10-51 nomerli OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida ish haqini berish tartibi asosida ish haqi beriladi. Ma’lumki ish haqi haqiqiy ishlagan soatlarda beriladi, uni hisoblash esa shu shtat jadvalida belgilangan normadan kelib chiqkan xolda oy davomida erishilgan yutuklar va daromaddan kelib chiqib bank rahbariyati tomonidan markazlashgan xolda bank xodimlari oylik rag’batlantiriladi. Ish haqi bilan birgalikda ish haqiga hisoblangan ajratmalar bank xarajatlariga (56102 hisob raqami ish haqi fondi) qo’shiladi. Bizningcha mehnat va unga haq to’lash hisobini takomillashtirishning asosiy yunalishlaridan biri uning uslubiy asoslaridan biri bo’lgan buxgalteriya hisobini schetlar rejasidagi schetlarning tarkibi va joylashishini takomillashtirish orqali erishishi mumkin. Buning uchun schetlar rejasidagi schetlarni quyidagicha joylashtirish maqsadga muvofikdir: 29800 «Boshqa pasivlar» schetidan 29812 «Bandlik fondi bilan hisob-kitoblar» schetidan keyingi bo’sh turgan 29814 schetni «Ijtimoiy sug’urta fondiga (0.7 %) bilan hisob-kitoblar» deb atash maqsadga muvofiqdir. Bu ajratmalar ayni paytda pensiya fondiga qilinayotgan 25% li ajratmalar bilan birgalikda hisobga olinmoqda. Shuningdek schetlar rejasidagi 29896 «Har xil majburiyatlar» schetining tarkibi ham kayta ko’rish va unda hisobga olinayotgan operatsiyalarning iqtisodiy mazmunidan kelib chiqib ushbu schetlardan keyin bush turgan pozitsiyalar hisobidan schetlarni kengaytirish maqsadga muvofiqdir. Bizningcha «mehnat haqi bo’yicha hisob-kitoblar» schetiga «29898» bo’sh turgan pozitsiyani berish zarur. OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq 22 filialida xarajatlariga qo’shiladigan mukofot va ijtimoiy himoya bo’yicha beriladigan nafaqalar esa 29894 kodni berish mumkin. Hisobvaraqlar rejasiga ushbu schetlarni kiritish ularning analitik informatsiyalar bilan ta’kidlash imkoniyatini oshiradi va boshqaruv apparatini ma’lumotlar bilan ta’minlash darajasini oshiradi. Buxgalteriya hisobi jahon amaliyotida va hisob yuritishning xalqaro andozalarida jamlama hisob urniga Bosh kitob, deb ataluvchi hisob daftarlari, tafsiliy hisob urniga esa yordamchi kitob deyiladigan hisob daftarlari qo’llanadi. Ushbu xolatda daftar deb hisobvaraqalar guruhi ataladi. Asosiy daftar bu bank moliya hisobotlarida (balans hisoboti, daromad va xarajatlar to’g’risidagi hisobot va boshqalar) ko’rsatiladigan hisob varaqlar guruhi. Hisobvaraqlarda umumiy ma’lumotni kayd etadi, lekin mufassal axborot bilan ta’minlamaydi. Birlamchi buxgalteriya operatsiyalari yordamchi kitobda aks ettiriladi. Unda hisobvaraqlar guruhi mufassal axborot beradi. Bosh kitobda esa birinchi navbat balans hisobvaraqlari bo’yicha jamlama ma’lumotlar qayd etiladi. Yordamchi kitob hisobvaraqlariga nisbatan olganda asosiy daftar hisobvaraqlari nazorat hisob varaqlari vazifasini bajaradi. Yordamchi kitoblardagi yakuniy summalar xar kun oxirida, shuningdek oy oxirida yangi oyning birinchi kunidagi xolatga ko’ra ularning asosiy daftardagi nazorat yakunlari balansi bilan bir xil chiqishi kerak. Asosiy daftar nazorat hisobvaraqlari ma’lumotlari yordamchi kitobdagi tegishli hisobvaraqlar yakuniy summalari bilan taqqoslanadi. Agar dastlabki yozuvlarda xato bo’lmasa, summalar teng chiqadi. Asosiy daftar (jamlama hisob) balans hisobvaraqlari bo’yicha yordamchi daftar (tavsiliy hisob) hisobvaraqlari ma’lumotlari to’plami hisoblanadi. Quyidagilar asosiy daftar (jamlama hisob) materiallari hisoblanadi: -hisobvaraqlar qoldiqlarining kundalik balanslari; 23 -balans hisobvaraqlari bo’yicha oborotlar va qoldiqlar haqidagi jamlama ma’lumotlar; -oylik, choralik va yillik sal’do oborot kaydnomalari; -kassa kirimi va chiqimi bo’yicha kassa daftarlari; -maxalliy byudjetga ajratmalar kaydnomasi. Shaxsiy hisobvaraqlardagi yozuvlarni shu hisobvaraqlarini yuritish topshirilgan buxgalteriya xodimlari nazorat qiladilar. Bunda shaxsiy hisobvaraqlardagi hamma yozuvlar bankning vakolatli xodimlari nazoratidan o’tgan va operatsiyalar rasmiylashtirilayotganida ular imzolangan tegishli xujjatlarga mosligi, tegishli rekvizitlar va xujjatlarning summalari shaxsiy hisobvaraqlarga to’g’ri o’tkazilganligi tekshiriladi. Shaxsiy hisobvaraqlardagi yozuvlar debet va kredit bo’yicha xujjatlardagi yozuvlar summalarini bank ichida kelib tushgan xujjatlar bilan, shuningdek boshqa banklardan kelgan elektron to’lov xujjatlari bilan bandma-band solishtirish orqali tekshiriladi. Bankning bir kunlik balansi axborot tegishli shaxsiy hisobvaraqlar bo’yicha o’tkazilgandan keyin tuziladi. Kundalik balans to’g’ri tuzilganligi aktiv va passiv bo’yicha qoldiqlar yakunlari (majburiyatlar+sarmoya) tengligini aniqlash orqali, «Kutilmagan vaziyatlar» hisobvaraqlari qoldiqlarining yakuni to’g’riligi esa, u avvalgi kun balansi yakuniga mosligi plyus kredit oborotlari yakuni minus balans tuzilayotgan kundagi debet oborotlari yakunini aniqlash orqali tekshiriladi. Balans aktivi balans passiviga teng. U quyidagilardan iborat bo’ladi: majburiyatlar hisobvaraqlari qoldiqlari plyus sarmoyani ifodalovchi hisobvaraqlar qoldiqlari. Asosiy qo’shimcha buxgalteriya daftarlarida, shuningdek kundalik balanslar va shaxsiy hisobvaraqlarda biron bir tuzatishlar qilinishiga yo’l qo’yilmaydi. Summalarni uchirib yozish va tuzatish, shuningdek o’chiruvchi suyuqliklardan foydalanib, tuzatishlar kiritish taqiqlanadi. Demak, OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mehnatga haq to’lashning analitik hisobi ish haqi hisoblash to’lov vedomostida, sintetik hisobi esa litsevoylarda yuritiladi. 24 Bank xodimi va xizmatchilar bilan mehnatga haq to’lash bo’yicha hisoblashuvlarning analitik hisobi to’lov vedomosti yoki mehnatga haq to’lash bo’yicha hisoblashishlar daftarida yuritiladi. Bu xujjatlar mehnat haqiga oid hisoblashuvlarni hisobga oladigan hisobvaraqlari, tabellari, jamgarma vedomostlari, registlar va shaxsiy schetlarga asosan tuziladi. 10 Oyning birinchi yarmi uchun avans berishda to’lov vedomostidan foydalaniladi. Vedomostda xoimning nomi, familiyasi va otasining ismi uning tabel’ raqami va avans summasi ko’rsatiladi. Mehnat (ish) haqi bo’yicha ishchi bilan hisoblashuvlarning sintetik hisobi 56102 «xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar schetida yuritiladi» 56102 schetining kreditiga xoimlarga hisoblangan asosiy va qo’shimcha mehnat haqi, mehnat haqiga kirmaydigan (vaqtincha ishga qobiliyatsizlik, xomiladorlik uchun hisoblangan nafaqa, iqtisodiy rag’batlantirish fondi hisobidan berilgan mukofot, moddiy yordam va boshqalar) turli to’lovlar aks ettiriladi, debetida esa quliga berilgan, deponentga o’tkazilgan hamda ish haqidan ushlanib kolgan summalar aks ettiriladi. OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida xodimlarga mehnat ta’tili uchun haq to’lash tartibi quyidagicha: Mehnat ta’tili davrida urtacha oylik ish haqi quyidagi tartibda hisoblanadi: Yillik mukofot pulining 1/12 qismi, (un uchinchi ish haqi) agar mehnat ta’tiliga qo’shilsa: -1/12 qismi bir ishxonada kup ishlagan yillari uchun beriladigan mukofot puli; -Mehnat ta’tili davrida olingan mukofot puli, mehnat ta’tili davridagi oylar soniga bo’linadi; -Mehnat ta’tili davri to’liq 12 oy kabo’l qilinadi, teskari tartibda hisoblanadi. Hisoblangan bir oylik ish haqi summasi 25,4ga bo’linadi va mehnat ta’tiliga kuniga kupaytiriladi, shanba kunlari ham ta’til kunlariga qo’shiladi. 10 F.T. Abduvaxidov Tijorat banklada buxgalteriya hisobi o’quv qo’llanma –TDIU- 2010 y 25 Masalan: 1 yanvar 2010 yildan 28 yanvargacha ishchi mehnat ta’tiliga chiqqan (muddat 24 ish kuni). 3.06.2009 y. 2.06.2010 yillar ish davri uchun 1 yanvar xolatida ishchining oylik maoshi 325 000 so’m (shu jumladan, qo’shimcha ish haqi), ko’p ishlagani uchun beriladigan mukofot puli 2010 yil uchun 300 000sum 13 chi ish haqi 2010 yil uchun 625 000 so’mni tashkil qiladi. 2010 yil hisobida olingan mukofot pullari 4997600 sumni tashkil qildi, shu jumladan, oyma-oy: 126800+310000+310000+310000+310000+164300+167600+384000+71760 00+538000+621300=4497 600 sum. 24 ish kuni uchun mehnat ta’tili hisoblanadi. 538 000+(428 890-49:12) + (1632000:12) + (4497600:12)=1406200-12 : 25,4 x24 = 13287-12 Mehnat ta’tili uchun hisoblangandan sung quyidagicha provodka beriladi. I Dt 56102 mehnat ta’tili to’lovi. Kt 29806 «Boshqa majburiyatlar» II Dt 29896 «Boshqa majburiyatlar» Kt 29810 «nafaqa fondi 4,5 %» III Kt 29896 kasaba uyushma vznosi 1% Kt 10101 Kassa. Banklarda oy ish yakunlari bo’yicha yil davomida mukofotlashni amalga oshirish. Mukofotlash ko’rsatkichlari, shartlari, miqdori va manbalari quyidagilardan iborat: Mukofotlashning asosiy ko’rsatkichiga «Qishloq qurilish bank» ochiq turdagi aktsiyadorlik tijorat bank tizimida yil boshidan boshlab o’sib boruvchi natijalar bo’yicha daromad qilish kiradi. OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mukofotlashning qo’shimcha ko’rsatkichlari quyidagilar: 26 -bank bo’linmalar tomonidan hisobot davrida rejada belgilangan vazifalarning o’z vaqtida va sifatli bajarilishi; -bank bo’linmalar ishining umumiy natijasiga xar bir xodimning qo’shgan hissasini aloxida baholash. Mukofotlashning asosiy ko’rsatkichi daromad oshishini hisoblash har oylik balansning asosiy ko’rsatkichlari asosida amalga oshiriladi. OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mehnat haqi fondi xarajatlar smetasining mukofotlash maqsadlari uchun muljallangan qismi xodimlarni oylik ish yakunlariga qarab joriy mukofotlashning manbaidir. Yil davomida joriy mukofotlash fondiga 12 oylik maosh miqdorida mablag’ (ajratiladi) o’tkaziladi. Mukofotlash ko’rsatkichlari, shartlari, miqdori va manbalari OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning xodimlariga, ishchilariga taaluqli va bank aloxida olingan har bir muassasa faoliyatida erishgan ko’rsatkichlarni baholash uchun mo’ljallangan. “O’zsanoatqurilishbank”ning ochiq turdagi aktsiyadorlik tijorat bank mukofotni tasdiqlash va hisoblash tartibi esa quyidagicha amalga oshiriladi: Xodimlarga ularning haqiqatda ishlab bergan vaqti uchun, ishning umumiy ko’rsatkichlariga qo’shgan hissasi, faolligi va tashabbuskorligini hisobga olgan xolda mukofot to’lanadi. Bunda, mukofotni hisoblash uchun haqiqatda berilgan vaqtiga ish haqini yozish uchun hisoblangan vaqti ham kiradi, shu jumladan: mehnat, xizmat majburiyatlarini bajarish vaqti; xizmat safarida sarf bo’lgan vaqti; bankning topshiriqlarini bajarishga sarflangan vaqti; seminar, simfozium, konfirentsiyalarda katnashgan vaqt, shu jumladan: malaka oshirish oliygohlari yoki kurslarda o’qish vaqti; amaldagi qonunlar bilan ko’zda to’tilgan boshqa xollar. Mukofotlash quyidagi xollarda amalga oshirilmaydi: 27 Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik davri uchun; oliy va o’rta maxsus bilim yurtlarida sirtki bo’limida o’qish davri uchun, joriy mukofot xodimlarining lavozimi okladlariga (tarif stavkalariga) shuningdek, ustama va qo’shimchalarga qo’shib yoziladi; bir necha kasblarni birgalikda (bir vaqtda) bajarish (sovmeщeniya) uchun; xizmat doirasini kengaytirish va ish hajmini oshirish uchun; vaqtincha ishga chiqmagan xodimning xizmat vazifalarini ham bajargani uchun; kechki vaqtda ishlagani uchun; yengil avtomashina xaydovchilariga ularning me’yorlangan ish kunlari uchun; Qo’shimcha (ustama)lar (nadbavki): yuqori kasb maxorati uchun; shaxsiy ustama (rahbarning qaroriga muvofik belgilanadi). Ishdan tashqari hamma dam olish kunlari, bayramda ishlagan ish kunlari uchun mukofot qo’shimchalarsiz, bir martalik yoziladi. Mukofotlash masalasini ko’rib chiqish uchun xar oylik majlis bayonnomasi asos bo’lib hisoblanadi. Mukofotlash xar oyda amalga oshiriladi. OATB “O’zsanoatqurilishbank”ning Chirchiq filialida mukofot hisoblash va to’lash quyidagi buxgalteriya yozuvi orqali amalga oshiriladi: Dt 31101 mukofot puli fondi Kt 29896 boshqa majburiyatlar. Dt 298996 boshqa majburiyatlar Kt 10101 kassa schyotida aks ettiriladi. Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|