Hisob va audit fakulteti "audit" kafedrasi tursunov qaxramon to

ikkinchi  bosqichi  26  may  2000  yilda  “Auditorlik  faoliyati  to’g’risida”gi  qonunning  yangi 

tahrirda chop etilishi bo’ldi.  

Oldin  qabul  qilingan  qonunning  tubdan  qayta  ishlab  chiqilishi,  milliy  auditorlik  faoliyati 

tizimining respublikadagi iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning umumiy jarayonidan orqada 

qolishini  tugatish,  milliy  auditning  unga  xos  bo’lgan  funktsiyalarini  bosqichma-bosqich, 

samarali,  ratsional  va  muvofaqqiyatli  bajarish  uchun  qulayroq  sharoitlar  yaratilishi  zaruriyati 

bilan belgilanadi.  

Yuqorida ta’kidlangan qonunning yangi tahririda auditor va auditorlik tashkiloti, auditorlik 

xulosasi  va  auditorlik  hisoboti  o’rtasidagi  farqlar  aniq  tartiblashtirildi,  auditorlik  tekshiruvlari 

majburiy  va  tashabbus  tarzidagi  tekshiruvlarga  ajratildi,  auditorlik  faoliyatida  auditorlik 

---

17 

tekshiruvlaridan  tashqari  aniq  belgilangan  professional  xizmatlar  tartibi,  huquqlarning 

kengayishi,  auditorlik  tekshiruvlaridan  o’tuvchi  xo’jalik  sube’ktlari  va    auditorlik  tashkilotlari 

majburiyatlari va javobgarliklari, auditorlik tashkilotlari litsenziyasini to’xtatib turish, tugatish va 

bekor qilish masalalarini yoritilishi, shuningdek auditorlik malaka sertifikatini tugatish va bekor 

qilish kabi masalalar o’z echimini topdi.  

Yangi  tahrirdagi  “Auditorlik  faoliyat  to’g’risida”gi  O’zbekiston  Respublikasi  qonunida 

ko’zda  tutilgan  Auditorlik  faoliyatining  tartibga  solish  mexanizmlarini  amalga  oshirish, 

shuningdek  auditorlik  tekshiruvlarining rolini  va  huquqiy  maqomini  mustahkamlash maqsadida 

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 22 sentyabr 2000 yilda 365-sonli “Auditorlik 

faoliyatni  takomillashtirish  va  auditorlik  tekshirishlarning  axamiyatini  oshirish  to’g’risida”gi 

qarori  qabul  qilingan  edi,  bunga  muvofiq  auditorlik  faoliyatini  litsenziyalash  va  tartibga  solish 

maxsus  organi  vakolati  Respublika  Moliya  Vazirligiga  biriktirilgan  edi,    banklarda  auditorlik 

faoliyati  qismi  uchun  esa  –  Markaziy  Bank  maxsus  organ  etib  tayinlangan  edi.  Shuningdek 

yuqorida  ta’kidlab  o’tilgan  qaror  bilan  birgalikda  soliq  va  boshqa  nazorat  qiluvchi  organlar 

tomonidan  auditorlik  xulosalarini  ro’yxatga  olish  tartibi  to’g’risidagi  Yo’riqnoma,  majburiy 

auditorlik tekshiruvilari o’tqazilishidan bosh tortgan xo’jalik yurituvchi sube’ktlardan jarimalarni 

undirish  to’g’risidagi  Yo’riqnoma  va  auditorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  auditorlik 

tashkilotlariga litsenziya berish to’g’risidagi Yo’riqnomalar ham tasdiqlangan edi.  

Moliya Vazirligi orqali davlat tomonidan tartibga solinishi qo’yidagilarni nazarda tutadi: 



 

me’yoriy-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va tasdiqlash, auditorlik faoliyatini tartibga 

solish, shu jumladan milliy auditorlik faoliyati standartlarini ham ishlab chiqish; 



  auditorlik  tashkilotlarida  litsenziya  shartlari  va  talablariga  rioya  qilinishini  nazorat 

qilish, litsenziya shartnomalarini amalga oshirish.  



  auditorlik malaka sertifikatini olishga da’vogarlar uchun malakaviy talablarni o’rnatish;  



  auditorlik  malaka  sertifikatini  olish  uchun  auditorlarni  o’qitish  dasturi  va  malaka 

imtixonini topshirish tartibi bo’yicha respublika jamoat birlashmasining kelishuvini tasdiqlash; 



  auditorlik  malaka  sertifikatini  olish  huquqi  auditorlar  kvalifikatsion  imtihoni 

respupblika jamoat birlashmasi qatnashchilari tomonidan o’tqazilishi; 



  auditorlik faoliyatini amalga oshirishda litsenziyani to’xtatib turish va bekor qilish; 



  bekor qilingan va to’xtatib turilgan auditorlik malaka sertifikati faoliyatini qayta berish; 



  auditorlik  faoliyatini  amalga  oshirishda  litsenziyasi  bo’lgan,  auditorlik  tashkiloti 

hisobida va malaka sertifikatiga ega bo’lgan auditorlani auditorlar reestiriga kiritish. 

Banklarda auditorlik tekshiruvlarini o’tqazish masalalari Markaziy bank tomonidan tartibga 

solinadi. 

---

18 

Ta’kidlash  lozimki,  O’zbekiston  respublikasi  “Auditorlik  faoliyati  to’g’risida”gi  qonunga 

muvofiq auditorlik tekshiruvlari majburiy va tashabbus tarzidagi shakllarda amalga oshiriladi; 

Auditorlik  faoliyatini  rivojlantirish  va  takomillashtirishning  ushbu  bosqichidagi  muhim 

yo’nalishlaridan  biri  bo’lib  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  27  sentyabr  2006  yildagi 

475-sonli  “Qimmatli  qog’ozlar  bozorini  yanada  rivojlantirish  chora-tadbirlari  to’g’risida”gi 

qarorining qabul qilinishi hisoblanadi. 

Shunday  qilib,  yuqoridagi  qarorda  quyidagilar  ko’zda  tutilgan,  ya’ni  2007  yil  1 

yanvardan  boshlab  aktivlarining  balans  qiymati  1  mlrd.  so’mdan  ortiq  bo’lgan  korxonalarda 

ichki  audit  tashkil  etilishi  lozim  bo’lib,  u  kuzatuv  kengashi  tomonidan  tayinlanadi  va  o’z 

navbatida  unga  hisobot  beruvchi  hisoblanadi  va  shuningdek  ustav  kapitalida  davlat  aktsiyalari 

paketi(ulushi)  50  foizdan  ortiq  bo’lgan  korxonalarda  tashqi  auditni  o’tkazish  uchun  auditorlik 

tashkilotlari, O’zbekiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish qo’mitasi va Moliya vazirligi 

tomonidan aniqlanadigan ro’yxatga muvofiq tanlov asosida tanlab olinadi.