I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

Ichakka ishlov berish mashinalarida ishlashdagi texnika xavfsizligi 
Ichakka ishlov berish vaqtida nosoz mashinada ishlash ma’n etiladi, 
harakatlanuvchi va aylanuvchi qismida himoya qobig’i bo’lishi kerak, mashina 
qismlari korPusi yer bilan ulangan bo’lishi kerak. 
Mashina va uning oldidagi ishchi joylar toza tutilishi va smenada kamida bir 

---

119 
marta yuvilishi kerak. Mashinaning ichak bilan bevosita tegib turuvchi 
(kontaktlovchi) qismlari korroziyaga uchramaydigan materialdan tayyorlanishi 
kerak, mahsulotni buzib qo’ymaslik uchun o’tkir burchak va chet qirralari 
bo’lmasligi kerak.
Elektrodvigatel va uning ulash simlari namlikdan himoyalangan bo’lishi 
kerak, yoqish va o’chirish moslamalari qulay joylarda o’rnatilgan bo’lishi kerak. 
Ishchi joylar yaxshi yoritilgan bo’lishi kerak.
Ichakka ishlov berish mashinalarining hisobi 
Uzluksiz ishlovchi ichakka ishlov berish mashinalari unumdorligi quyidagi 
ifoda yordamida hisoblanadi
l
b
Dn
l
b
n
D
Q
α
π
α
188
60
3600
=
⋅
⋅
⋅
⋅
=
komPlekt/soat (3-1) 
bunda 
α – mashinaga ichak berish koeffitsienti. Bu transPort mashinalari 
ishini, ichak mashinadan sirPanib chiqishi, va h.k.-ni hisobga oluvchi koeffitsient 
bo’lib, amalda 
a
= 0,4-0,6 qabul qilinadi; D- ichakka ishlov beruvchi ishchi 
valiklar diametri, 
m
; 
 P
– valiklarning aylanish chastotasi, 
ayl/min
;
b
– mashinada 
bir vaqtda ishlov berilayotgan ichak qatori soni; 
l
- ichak komPlektining uzunligi, 
m
. 
Agar ichak mashina orqali 2 yoki3 marotaba o’tqazilsa, u holda uning 
unumdorligi muvofiq kamayadi.
Siqish valetslari elektrodvigateli quvvatini quyidagi ifoda yordamida 
hisoblash mumkin 
ум
а
бур
M
N
η
η
ω
1000
⋅
=
kVt
, (3-2) 
bunda M
bur
- valetslarni harakatga keltirish uchun kerakli burovchi moment, 
N • m;
ω
-
valetslarning burchak tezligi, 
sek
-1
;
η
a
–quvvatning zahira koeffitsienti, 
η
a
=
1,2-1,3; 
η
um
-mashinaning barcha uzatkichlarda quvvatni yo’-qotishini hisobga 
olish koeffiienti, ya’ni uzatkichlar FIK–i, 
η
um
=0,6-0,75. 
Ishchi valiklarni harakatga keltirish uchun kerakli burovchi moment 
M
bur
 
quyidagi tenglama yordamida hisoblanadi 
M
kr
 = RD/2+R
0
1 n m, 

(3-3) 
bunda 
R –
qobiqni siqishga va valetslardan chiqib ketishi kuchi yig’indisiga 
teng kuch
P = P
1 
+ P
2
bunda 
R
1
– qobiq o’qi yo’nalishida uning ichidagilarni siqib chiqarish 
uchun ta’sir etuvchi kuch: 
σ
π
4
2
1
D
Р
⋅
=
(3-4) 
bunda 
D 
– qobiq diametri, 
m;
ω 
– qobiq ichidagilarni siqib chiqarish uchun 
kerakli bo’lgan kuch, 
N/m
2
. 
Amalda qabul qilish mumkin: 
a 
= 40000-100000 
N/m
2
; 
R
2
- qobiqni valetsdan itaruvchi kuch, 
N
; 

---

120 
R
2
= 2 f
 
σ
sinα
, 
N
(3-5) 
bunda f – valetslar o’zaro tegish maydoni, 
m
2
; 
σ
-
qobiq ichidagilarni siqib 
chiqarish birlik bosimi, 
N/m
2
;
a
– ichakni valetslar orasidan siqib chiqarish 
kuchining valetslar o’qi chizig’iga nisbatan ta’sir etish burchagi. Amalda 15-25° 
oralig’ida o’zgaradi; R
o
- valetslarni bir-biriga siquvchi kuch, 
N
; 
D
-valetslar diametri, 
m; l-
valetslar uzunligi, 
m.
Nazorat savollari: 
1. Uzluksiz ishlovchi ichakka ishlov berish mashinalari unumdorligi qaysi 
ifoda yordamida hisoblanadi?
2. Siqish valetslari elektrodvigatelining quvvati qaysi ifoda yordamida 
hisoblanadi? 
3. Ichakka ishlov berish mashinalarida ishlashdagi texnika xavfsizligi. 
4. FOK universal mashinasining vazifasi, tuzilishi va ishlash PrintsiPi. 
5. SHMK-2 rusumli shlyamlash mashinasining vazifasi, tuzilishi va ishlash 
PrintsiPi. 
6. VO-150 tiPdagi siqish valetslari nima maqsadda qo’llaniladi? 
7. VO-150 tiPdagi siqish valetslari vazifasi, tuzilishi va ishlash PrintsiPi. 
8. SHM-3 rusumli shlyamovka qilish mashinasi vazifasi, tuzilishi va ishlash 
PrintsiPi.