I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

KVM-4,6 vakuum-gorizontal qozoni (kotel)
Bu qozon (43-rasm) go’sht va Parranda go’shtini qayta ishlaydigan 
korxonalarni texnik fabrikatlar va yog’ tsexlarida o’rnatilgan, universal va keng 
tarqalgan aPParat hisoblanadi.
KVM-4,6 qozoni zamonaviy konstruktsiyali, avval ishlab chiqarilgan 
qozonlarga solishtirganda esa mukamallashtirilgan bo’lib, go’sht korxonalarini 
loyihalash instituti tomonidan ishlab chiqilgan. KVM-4,6 qozoni hayvon yog’larini 
eritish, go’sht-suyak xomashyolarini va liver-Pashtet ishlab chiqarishda jigarni 
Pishirish, oziq-ovqat mahsuloti bo’lmagan chiqitlarni ishlab chiqarishda Pishirish, 
setrilizatsiya va suvsizlanitirish hamda ulardan texnik yog’, quruq yem olishda, oziq-
ovqat kontsentratlari ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan.

---

132 
43-rasm. KVM-4,6 vakuum-gorizontal qozoni (kotel): 
1- qozon korPusi; 2- korPus qobig’i; 3-aralashtirgich (meshalka); 4-
aralashtirgich Parragi; 5-yuklash bo’yni (gorlovina); 
6-
bo’yin qoPqog’i; 7-
bosimli bugel; 
8-
tayanch oyoqlar; 
9-
rama; 
10-
Patrubok; 
11-
tayanch 
PodshiPniklar; 
12-
elektrodvigatel; 
13
-tasmali uzatma; 
14-
reduktor; 
15-
mufta. 
Qozonning geometrik sig’imi 4,6 m
3
, isitish yuzasi 17,2 
m
2
.
Qozon 
xomashyoga ishlov berishda issiqlik usullari, ularni atmosfera bosimi, vakuum 
yoki yuqori atmosfera bosimi ostida amalga oshirishda kombinatsiya qilish 
imkoniyatini beradi. Oldingi modellariga qaraganda KVM-4,6 qozoni 
aralashtirigichni aylanishlar sonini minutiga 50 marta oshirilishi, xomashyoni qayta 
ishlash tsiklini 30-35%-ga kamaytiradi; yuklash bo’yni, ramaning tayanch 
PodshiPniklari, aralashtirgich Parraklari konstruktsiyasi yaxshilangan. Bu 
qozonlardagi yog’ suv qo’shmasdan quruq usul bilan eritiladi. Mahsulotni sifatini 
yaxshilash va eritishni tezlashtirish uchun xomashyoni saralash, yuvish va 
maydalash tavsiya etiladi. 
Qozon korPusi 1 qalinligi 18 mm bo’lgan listli Po’latdan choklangan, 
tashqaridan 12 mm li Po’lat listli qobiq 2 o’rnatilgan. Bug’ni kiritish va kondensatni 
chiqarish uchun qobiqda o’tutser, yana o’lchov-nazorat asboblari o’rnatish uchun 
o’tutser mavjud.
Mustahkamlangan ramada 9 qozon uchun oyoq 8 va uzatma mexanizmi 
o’rnatilgan. Qozon korPusining yuqori qismida, uning o’rtasida qoPqoq 6 diametri 
410 mm bo’lgan yuklash bo’yni 5 va bosimli bugel 7 choklangan. Oldingi qismda esa 
to’g’ri burchakli Patrubka 10 kesilgan. YUklash bo’yining 5 balandligi shunday 
qilinganki, u keyingi qavatni yoPish orqali chiqishi kerak.
Qozonning ichida bir-biriga 120
0
burchak ostida, vintli chizig’i bo’yicha 
joylashgan Parragi 4 bo’lgan aralashtirgich 3 mavjud. Parrakning oxirida qozon 
devoridan 
4-5 
mm 
masofada 
maxsus 
shakldagi 
qisqichlar 
o’rnatilgan. 
Aralashtirigichning soat strelkasi bo’yicha aylanishida xomashyoning jadal 
aralashishi, teskari tomonga aylanishida esa skosni og’ishi tufayli qozondagi Parrak 
oxiridan xomashyoni chiqarish sodir bo’ladi. 

---

133 
Olti qirrali shaklga ega aralashtirgich vali Parraklarni boltlarda mahkamlash 
uchun qulay bo’lib, qozondan valni yemirilmasdan tez almashtirish imkonini beradi. 
Zichlashtiriladigan salnikli ikkita tayanch PodshiPnikda 11 val aylanadi.
Aralashtirgichni val harakati 23,34 uzatish soniga ega tsilindrik ikki Pog’onali 
reduktor 14 va aylanish soni minutiga 1470 ga teng bo’lgan tasmali uzatma 13 orqali 
quvvati 40 kvt-li elektrodvigateldan 12 amalga oshadi. 
Reduktor, val bilan mufta 15 yordamida biriktirilgan.
Qozonda vakuum alohida o’rnatilgan VVN-3 (elektrodvigatel quvvati
7 kvt)
nasos va barometrik kondensator yordamida hosil qilinadi. Vakuum tizimi quvurlar 
bilan qozonga ulangan.
Qozonda yog’ni eritish odatda 3 fazada olib boriladi: 
700 mm.rt.st. gach vakuum ostida xomashyoni dastlabki suvsizlantirish; 
Qozonda xomashyodan namlikni bug’latish natijasida hosil qilinadigan 
bosim ostida Pishirish; 
650 mm.rt.st. vakuum ostida quritish yoki oxirgi suvsizlantirish. 
Agar xomashyodagi namlik 25-30% dan oshmasa, issiqlik bilan ishlov 
berishni ikki fazada, dastlabki suvsizlantirishsiz, olib borish mumkin. 
YOg’ni eritish jarayonining tugatgandan keyin qozonda qolganlari o’tutser 
orqali quyiladi, so’ngra lyuk ochiladi va jizza chiqariladi. 
YOg’ni eritish jarayonining davomiyligi odatda chuqur vakuum ostida 3-4 
soatni tashkil etadi. CHo’chqa va mol go’shti yog’larini eritishda 1 kg yog’ 
xomashyosiga mos ravishda o’rtacha 0,3 va 0,65 kg bug’ sarf qilinadi. 
Vakuum-gorizontal qozonning issiqlik hisobi quyidagi ifodalar asosida 
aniqlanadi:
1. Qozonning devorini, bo’ynini, tagini (dnio’a) va boshqa metalli 
qismlarini isitishdadagi issiqlik sarfi -Q: 
Q
1
= 
sG 
(t
2
— t
1
) 
kdj,
(4-11) 
Bu yerda s – qozon metall qismining issiqlik sig’imi, s= 0,48 
kdj/kg;
G -
qozon metall qismining massasi, 
kg;
t
2
 –
qozon devorining oxirgi harorati, °S; 
t
1
— qozon devori va boshqa qismining boshlang’ich harorati,°S. 
Qozon izolyatsiyasini isitish uchun issiqlik sarfi hisobi shu tartibda amalga 
oshiriladi. 
2. Xomashyoni va yog’ni erish haroratigacha ketgan issiqlik sarfi- Q
2
. 
Qozonga G og’irlikda mahsulot solinganda, jaryon tugaganda yoPiq qozonda
jizzalar G
1
va yog’ G
2
olinadi va mahsulotdan bug’latilgan namlik G
3
yoki
G=G
1
+ G
2
+ Gz 
kg.
(4-12)
 
SHunda
Q
2
= c
1
G
1
(t
k
-t
0
)+G
2
[c
2
’
(t
n
-t
0
) +r
j
+c
2
”
(t
k
-t
n
) kdj –ga teng bo’ladi. 
bunda 
s
1 
–
jizzani issiqlik sig’imi (odatda 20—22 
kDj/kg); t
K
 -
shkvarlar va 
yog’ning oxirgi harorati, °S; t
0
 -
shkvarlar va yog’ning boshlang’ich harorati, 
°S; 
s
2
’-
erishgacha bo’lgan yog’ning issiqlik sig’imi (1,7 
kDj/kg); s"
2
-

---

134 
erishdan keyingi yog’ning issiqlik sig’imi (2,1 
kDj/kg); r
j
 -
yog’ning erishdagi 
yashirin issiqligi (165 
kDj/kg); t
P
 -
yog’ning erish harorati, °S. 
3. 
Mahsulotdan namlikni bug’latish uchun sarflangan issiqlikni sarfi Q
3
: 
Qz = G
3
(t
sr
-t
0
+ g
v
) 
kDj,
(4-13) 
Bu yerda G
3
-
bug’latilgan suv massasi, 
kg; 
t
sr
- bug’latilgan suvning 
o’rtacha harorati, °S; t
0
 -
mahsulotdagi suvning boshlang’ich harorati, °S; g
v
- t
sr
da suvning bug’lanishdagi yashirin issiqligi.
1.
Atrof-muhitga yo’qotiladigan issiqlik sarfi Q
4
. 
Q
4
= kF
τ
(t
P
–t
v
) 
kdj
(4-14)
Bu yerda k - issiqlikni uzatishning umumiy koeffitsienti, 
kDj/(m
2
• soat • 
grad); F -
issiqlik uzatish yuzasi, 
m
2
;

τ
- issiqlik uzatishning davomiyligi, soat;
 t
P
 
-
qozon qobig’idagi bug’ning harorati, °S; 
t
v
 -
tsex atrofidagi havoning harorati, 
°S.
5. Issiqlik sarfining umumiy yig’indisi
∑
+
+
+
=
4
3
2
1
Q
Q
Q
Q
Q
kDj.
(4-15) 
Nazorat savollari: 
1. Quritish usuliga bog’liq holda, qanday tiPda va konstruktsiyasidagi 
quritkichlar mavjud? 
2. SeParatorlarning vazifasi, tuzilishi va ishlash PrintsiPi. 
3. SeParatorlar texnologik belgisiga ko’ra, necha guruhga bo’linadi? 
3. SeParator unumdorligi qaysi tenglama orqali aniqlanadi? 
4. Ikki valetsli barabanli quritkichni vazifasi, tuzilishi va ishlash PrintsiPi.
 
5. Purkovchi quritkichning vazifasi, tuzilishi va ishlash PrintsiPi. 
6. Diskda Purkaladigan dvigatel quvvati qaysi ifoda bo’yicha aniqlanadi? 
7. KVM-4,6 vakuum-gorizontal qozonining (kotel)