I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

SHnekli shPrits (vintli siqib chiqaruvchi bilan).
SHPrits (70-rasm) 
uzluksiz ishlaydi. Zanglamas Po’latdan tayyorlangan yuklash bunkeri 1, 
gorizontal tsilindr 2, unda aylanuvchi shnekdan 3 iborat. 
SHnek harakatga elektrodvigateldan (quvvati 1,5 
kVt
) 10 zanjirli uzatma 8 
va mufta 4 yordamida keltiriladi.
Qiyma bo’yin 5 orqali tsevkaga 6 beriladi. Naychaga ichak qobig’i 
kiydiriladi. Ostida vakuum-nasos 11 ni ishlatish uchun ikkinchi elektrodvi-gatel 12 
o’rnatilgan, uning quvvati 0,55 
kVt
. Mexanizmlarni ishga solish uchun oyoq Pedali 
15 va Puskatellar 13 hamda 14 mavjud. SHPritsdagi havosizlantirish darajasi
vakummetr 16 yordamida nazorat qilinadi.
SHPrits ikki shnekli bo’lishi ham mumkin. YUklash bunkerining hajmi 90 
l
. 
SHnekning aylanish tezligi 610 
ayl/min
. SHPrits unumdorligi 1600-1800 
kg/smena
. 
SHPritslash tugagach, mufta 4 o’chiriladi va shnek yuritmadan ajratiladi, 
tozalash va yuvish uchun o’q 9 da 90
o
ga buriladi, bunker 1 olinadi. 

---

187 
70-rasm. Uzluksiz ishlovchi shnekli shPrits: 
1-yuklash bunkeri; 2-tsilindr; 3-shnek; 4-mufta; 5-bo’yin; 6-tsevka; 7- 
shnek vali; 8-zanjirli uzatma; 9-o’q; 10, 12- elektrodvigatellar; 11-vakuum-
nasos; 13, 14- Puskatellar; 15- oyoq Pedali; 16- vakuummetr. 
SHPritslar unumdorligi quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi. 
a) Davriy ishlovchi Porshenli shPritslar 
ρ
π
α
H
T
D
Q
4
60
2
=
kg/soat, 
(7-1) 
bunda 
α
- shPrits tsilindrining qiyma bilan to’ldirish koeffitsienti, farsh 
siqilishi va yuklash usulini hisobga oladi (
α
=0,8-0,95 qabul qilinadi); D – 
tsilindrning ichki diametri, 
m;
N –
tsilindr balandligi, 
m;
ρ
- qiyma zichligi, 
kg/m
3
;
T
- shPritslash jarayonining to’liq davri, (yordamchi oPeratsiyalarni ham 
qo’shganda), 
min.
b) Ekstsentrik-Parrakli shPritslar. 
Rotatsion shPritslar unumdorligi qiymaning aylanuvchi rotor va korPus 
orasidagi ochiq joyda egallagan hajmiga va rotorning aylanish tezligiga qarab 
hisoblanadi.
Rotor Parraklari qalinligini hisobga olmasak u holda rotatsion-Parrakli 
shPrits unumdorligi quyidagiga teng bo’ladi
ρ
π
α
Ln
D
D
Q
4
)
(
60
1
2
2
−
=
kg/soat,
(7-2) 

---

188 
bunda 
α
- shPritsga qiyma berish koeffitsienti (qiyma qovushqoqligi va 
qiymani shPritsga berish usuli: erkin yoki majburiy berishga bog’liq), 
α
= 0,5-0,8 
qabul qilish mumkin; 
D –
shPrits korPusining ichki diametri, 
m; D
1
 
– rotorning 
tashqi diametri, 
m;
L –
rotor eni (uzunligi), 
m; P –
rotorning minutdagi aylanishlar 
soni;
ρ
- mahsulot zichligi, 
kg/m
3
.
A. I. Peleev ekstsentrik-Parrakli shPrits unumdorligini hisoblash uchun 
quyidagi ifodani taklif etgan: 
M
0
 
= 60
ϕϕ
0
ε
(
π
D +
π
d
 — 2sz) bP m
3
/soat, 
(7-3) 
bunda M
0 
– ekstsentrik-Parrakli shPritsning maksimal mumkin bo’lgan 
unumdorligi, 
m
3
/s;
ϕ
- qiyma berish koeffitsient; 
ϕ
0
– qiyma siqilish hisobiga hajmi 
kamayishi koeffitsienti; 
ε
- baraban o’rnatilishi ekstsentriklik kattaligi, 
m
;
D – 
korPusdagi ariqcha diametri, 
m
;
d 
– baraban diametri, 
m
; 
s –
Parrak qalinligi, 
m;
z 
– Parraklar soni; b
 – 
Parrak kengligi, 
m
; 
n –
barabanning aylanish tezligi.
v) vintli (ikki shnekli) shPrits. 
Unumdorlik quyidagi formula yordamida hisoblanadi: 
ρ
α
π
λ
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
n
K
S
d
D
сos
Q
)
(
15
2
2
kg/s, 
(7-4) 
bunda 
λ
- qiyma berish koeffitsienti (0,5-0,65); 
α
- shnek vint liniyasining 
ko’tarilish burchagi, 
grad; D –
shPrits ishchi qismining tashqi diametri, 
m; d -
shPrits ishchi qismining ichki diametri, 
m; S -
vint qadami (shnek qadami), 
m; K –
vintning tushish joyi kengligining kattalashish koeffitsienti 
(K = 
1,075); 
P –
shnekning aylanish tezligi; 
ρ
- mahsulot zichligi, 
t/m
2
 
(
ρ
= 1,05). 
Vint yoki shnekli mahsulot bergichning unumdorligi SHenkel usuli bilan 
toPiladi. 
M
0
 
=
π
Dhz
ϕ
0
[
0,5KK
1
(t-n
0
l)cos
2
ϕ
η
ϕ
L
p
h
K
12
sin
2
2
2
]
m
3
/sek,
(7-5) 
bunda D
 -
vint yoki shnekning tashqi diametri, 
m; h –
ariqcha chuqurligi, 
m; 
z- vint yoki shneklar soni; 
ϕ
0
– shnek va vint kontakti hisobiga unumdorlik 
kamayishini hisobga olish koeffitsienti;
K -
koeffitsient 
(K 
= 0,5 - 0,7); 
K
1
- 
koeffitsient 
(K
2
 
= 0,6 - 0,8); 
t –
vint liniyasi kesilishi qadamining o’rtacha qiymati, 
m; 
n
o
– vint kirishlar soni; l - vint lentasining o’rtacha qalinligi, 
m; 
ϕ
- vint o’rta 
chizig’i kesimining buralish burchagi; K
2
– mahsulotning orqaga qaytishiga 
bog’liq koeffitsient (0,6-0,8); 
ρ
- mahsulot chiqishida vint orqali hosil qilinadigan 
bosim, n/m
2
; 
L –
shnek yoki vint uzunligi, 
m; 
η
-
harakatlanuvchi mahsulot 
qovushqoqligi, m·sek/m
2
.
Davriy ravishda ishlaydigan Porshenli shPrits dvigatelining quvvati quyidagi 
ifoda bo’yicha aniqlanadi: 
η
υ
1000
⋅
⋅
=
F
p
N
, kVt, (7-6) 

---

189 
bunda P
 
- shPrits ishchi tsilindridagi bosim, 
n/sm
2
; F 
- Porshen maydoni, 
sm
2
; 
V 
–
Porshen harakat tezligi, 
m/sek; 
η
- elektrodvigateldan Porshenga uzatish 
FIK-i. 
Nazorat savollari: 
1. SHPritslar, ularning turlari, tuzilishi va ishlash tartibi. 
2. Davriy ishlovchi gidravlik shPritsning tuzilishi va ishlash tartibi. 
3. Ekstsentrik-Parrakli rotatsion shPritsning tuzilishi va ishlash tartibi. 
4. SHnekli shPritsning tuzilishi va ishlash tartibi. 
5. A.I.Peleev taklif etgan ekstsentrik-Parrakli shPrits unumdor-ligini 
hisoblash ifodasini keltiring. 
6. Davriy ravishda ishlaydigan Porshenli shPrits dvigatelining quvvati qaysi 
ifoda bo’yicha aniqlanadi?