I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

Suvo‘tlar
Yashil suvo‘tlar
Qizil 
suvo‘tlar
Qo‘ng‘ir 
suvo‘tlar
Bir hujayrali
Ko‘p 
hujayrali
Xlorella
Ulotriks
Nemalion Laminariya
Xlamidomonada Spirogira
Fillofora
Fukus
Kladofora
Ulva
1.10-rasm.
Yashil suvo‘tlar.
Xlamidomonada Xlorella
Ulotriks
Xromatofor
Yadro
Qizil 
“ko‘zcha”
Sitoplazma
Xivchin
Hujayra 
qobig‘i
Sitoplazma
Yadro
Xromatofor
Rizoid
Spirogiraning umumiy ko‘rinishi
Spirogira 
hujayrasi

---

14
Dengizlarda uchraydigan qo‘ng‘ir suvo‘t 
yapon 
laminariyasi
“Dengiz karami” deb nom olgan.
 
Yapon laminariyasi tanasida ko‘p miqdorda 
darmondorilar, shakar va boshqa moddalar 
to‘planadi. 
Laminariya, nemalion
va 
ulva
kabi 
dengiz suvo‘tlari iste’mol qilinadi. Suvo‘tlarning 
fotosintezi natijasida suv havzalari kislorod bilan 
boyiydi. Suvo‘tlar suvdagi organizmlar uchun 
asosiy oziq manbaidir. 
Soxta oyoqlilarga mansub oddiy amyoba ko‘lmak 
suvlar tubida hayot kechiradi. Tanasi 0,2–0,5 mm, 
shaffof. Sitoplazmaning harakati tufayli soxta oyoq-
lar uzluksiz hosil bo‘ladi va yo‘qolib turadi. Shu-
ning uchun amyobaning tana shakli doimiy emas. 
Amyo ba geterotrof organizm bo‘lib, suvo‘t, bakte-
riya va organik qoldiqlar bilan oziqlanadi. Oziqqa 
duch kelgan amyoba soxta oyoqlari yordamida 
fa gotsitoz usulida oziqni qamrab oladi 
(1.11-rasm)
. 
Dengizlarda soxta oyoqlilardan ohak chig‘anoqli 
foraminiferalar va kremniy skeletli nursimonlar 
uchraydi. Million yillar davomida nobud bo‘lgan 
foraminifera chig‘anoqlari qoldig‘idan ohaktosh 
konlari hosil bo‘lgan. Odam va sutemizuvchilar 
ichagida yashaydigan ichburug‘ amyobasi ichburug‘ 
kasalligiga sabab bo‘ladi. 
Xivchinlilarga mansub 
yashil evglena
hujayrasi 
qattiq qobiq bilan qoplangani uchun tana shakli 
doimiy bo‘lib, harakatlanish organoidi – xivchinga 
ega. Maxsus “ko‘zcha” yordamida yorug‘lik tomonga 
harakatlanadi. Yashil evglena xromatofora
xromatoforalarga 
ega bo‘lib, yorug‘lik yetarli sharoitda fotosintez, 
yorug‘lik yetarli bo‘lmagan sharoitda tayyor orga-
nik birikmalarni shimib, saprofit usulda oziqlanadi 
(1.12-rasm)
.