I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

XI bob. TUR, POPULYATSIYA, EKOSISTEMA, BIOSFERA
11.1 Tur, populyatsiya .......................................................................................................................................161
11.2 Amaliy mashg‘ulot. Tirik organizmlarning tashqi muhitga moslashishini o‘rganish
..164
11.3 Ekosistemalar. Biosfera ..........................................................................................................................165
11.4 Amaliy mashg‘ulot. Oziq zanjiri va oziq to‘ri tuzish 
..................................................................169

---

5
K I R I S H
Aziz o‘quvchi!
Siz 1–6-sinflarda o‘qish mobaynida “Tabiiy fanlar” darslarida tabiat haqidagi 
ko‘plab tushuncha va atama, qonuniyatlar bilan tanishdingiz. Bu yil siz yangi fan – biologiyani 
o‘rganishni boshlaysiz. “Tabiiy fanlar” darslarida o‘zlashtirgan bilimingizni endi siz uchun 
yangi fan – biologiya orqali takomillashtirib borasiz. Qo‘lingizda turgan darslik esa bunda sizga 
yordam beradi. Biologiya tirik organizmlarning tuzilishi va hayotiy faoliyati, xilmaxilligi, tarixiy 
va individual rivojlanish qonuniyatlarini, shuningdek, insonning tirik tabiatga ta’sirini o‘rgana
-
di. 
Mazkur darslik yordamida siz biologiya darslarida va mustaqil ravishda bakteriyalar, 
protoktistalar, zamburug‘lar va o‘simliklar, hayvonlarning tuzilishi va hayotiy faoliyatini, 
ularning ko‘payish va rivojlanish xususiyatlari, tirik organizm turlarining xilmaxilligi, ularning 
tabiat va inson hayotidagi ahamiyati haqida bilimlarga ega bo‘lasiz. 
Darslikning har bir mavzusida berilgan 
“Muammoni aniqlaymiz”
ruknida sizga taqdim 
etilayotgan mavzuning asosiy mohiyatini tushunishga yordam beradigan topshiriq va savollar 
keltirilgan.
Mavzuning “
Yangi bilimlarni kashf etamiz”
ruknida berilgan ma’lumotlar sizni yangi 
bi limlar olamiga taklif etadi va siz yosh tadqiqotchi sifatida o‘zingiz uchun yangi bilimlarni 
o‘rganasiz.
Mavzuning