I-modul. Boshqarish ilmining shakllanishi. 1-Mavzu: “Menejment tarixi” fanining nazariy asoslari. “Menejment” tushunchasi, fanning maqsad va uslublari. Menejmentning vujudga kelishi va rivojlanishi. Mavzu rejasi

Boshqarish o'zining eng umumiy ko'rinishida maqsadga yo'naltirilgan, rejalashtirilgan, kelishilgan va ongli ravishda tashkil etilgan jarayon sifatida taqdim etiladi, bu resurslar, kuch va vaqtni minimal sarflash bilan maksimal samaraga erishishga yordam beradi.

• Boshqarish o'zining eng umumiy ko'rinishida maqsadga yo'naltirilgan, rejalashtirilgan, kelishilgan va ongli ravishda tashkil etilgan jarayon sifatida taqdim etiladi, bu resurslar, kuch va vaqtni minimal sarflash bilan maksimal samaraga erishishga yordam beradi.
• Menejment bu-mavjud tuzilmani, strukturani tartiblashtirish va uning samarali faoliyatini to‘liq jamiyat tuzilishi, unda mavjud bo‘lgan qonun-qoidalar asosida ta’minlashdan iboratdir.
• Boshqaruv jonli va jonsiz tabiatda mavjud. Jumladan: texnik qurilmalar, biologik jonzodlar, ijtimoiy guruhlar va h.k.
• Ijtimoiy guruhlarni boshqarish deganda turli dunyoqarash, g‘oya va qiziqishlarlarga ega bo‘lgan insonlar guruhi, guruhlarning o‘zaro aloqa va bir-biriga ta’sirlarini boshqarish tushuniladi.

Boshqaruv haqidagi adabiyotlarda menejment mohiyatini tushuntirishda bir qancha yondashuvlar mavjud:

•  insonlarni boshqarish yoki yetakchilik funktsiyasi sifatida:
• - munosabatlar tizimini boshqarish (ijtimoiy ierarxiya, boshqaruv doirasi, hokimiyat, daraja, maqom, rollar va boshqalar);
• - o'zaro ta'sir shaklidagi yetakchilik (boshqarish usullari: umumiy va funktsional , vakolatni berish, yetakchilik uslubi, raqobat, targ'ibot, yetakchilik, nizolarni boshqarish);
•  inson bilimlari natijasi-fan sifatida:
• - odamlarning ma'lum bir toifasi sifatida, boshqaruv ishlarini olib boruvchilarning ijtimoiy qatlami sifatida;
• - jarayon sifatida (rejalashtirish, tashkil etish, motivatsiya, boshqarish);
• - organ yoki boshqaruv apparati sifatida.

"Menejment tarixi" fanining maqsadi:

• menejment evolyutsiyasida erta ilmiy bo'lmagan davrlardan to hozirgi kungacha bo'lgan eng muhim davrlarni ko'rib chiqish, kasbiy va nazariy menejmentni shakllantirish shartlari va shart-sharoitlarini o'rganish;
• tadbirkorlik faoliyatining tarixiy sharoitlariga bog'liq holda vazifa va tamoyillar evolyutsiyasini tavsiflash;
• an'anaviy va zamonaviy boshqaruvning asosiy yo'nalishlari va maktablarining tahlili;
• milliy boshqaruv modellarini tavsiflash (yapon, amerika, yevropa);
• zamonaviy boshqaruvining o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash.