I oliy va o`rta

Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar. Xalq, xalq pedagogikasi, 
an‘analar, ma‘daniy meros, urd-odat, yodgorlik, inson kamoloti, mutafakkirlar, va x.k. 
Asosiy masala bo‘yicha o‘qituvchining maqsadi: Xalq pedagogikasi inson 
kamolotida muhim ekanligi, xalqimiz qoldirgan milliy-madaniy merosni, an‘ana va 
umuminsoniy qadriyatlarni talabalarga yetkazish. 
Identiv o‘quv maqsadlari: 
1.1. Halq pedagogikasining inson kamolotida tutgan o‗rniga aniqlik kiritadilar. 
1.2. Halq pedagogikasiga xissa qo‗shgan olimlar va mutafakkirlar haqida so‗zlab 
beradilar.  
1-asosiy savolning bayoni. 
Hozirgi kunda o‗tmish avlodlarning ko‗p asrlar davomida ta‘lim va tarbiya 
sohasida orttirgan boy, ijobiy tajribasini o‗zlashtirish asosida yosh avlodni 
jumhuriyatimizning mustaqilligiga erishuvi yo‗lida olib borilayotgan umumiy ishda faol 
ishtirok etadigan qilib kamol topdirishga alohida e‘tibor berilmoqda. Shu tufayli ham 
jumhuriyat xalq ta‘limi vazirligi halq pedagogikasini tashkil etishni, o‗quvchilarni 
milliy-madaniy an‘analar va umuminsoniy qadriyatlar asosida tarbiyalashni o‗z oldiga 
asosiy vazifa qilib qo‗ydi. Bu esa halqimiz qoldirgan milliy-madaniy merosni ta‘lim 
muassasalarida va oilada tarbiya sohasida qo‗llanayotgan tajribalarni jiddiy o‗rganib, 
ularga amaliy yordam ko‗rsatishni taqazo etadi. 
Ma‘lumki, o‗zbek halq pedagogikasi yosh avlodni hayotga tayyorlashda ko‗p 
asrlar davomida qo‗llangan usul va vositalar, tadbir va shakllari, milliy urf-odat va 
an‘analar, tarbiya haqidagi g‗oyalar mujassamdir. Halq pedagogikasida ifodlangan 
g‗oyalar, tajribalar halq yaratgan afsonalarda, og‗zaki ijod namunalarida, og‗zaki, 
yozma yodgorliklarda o‗z ifodasini topgan; ulug‗ mutafakkir olimlarning ilmiy va 
amaliy jihatdan asoslangan asarlarida bayon etilgan. Buni biz yaratgan maqol, 
topishmoq, ertak, latifa, dostonlarda, Ahmad Yassaviy, Sa‘diy Sheroziy, Ahmad 
Yugnakiy, Rabg‗uziy, Yusuf Xos Hojib, Munis, Horazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu 
Nasr Forobiy, Qozizoda Rumiy, Hisrav Dehlaviy, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy, 
Fahriddin Roziy, Zamahshariy, Gulxaniy, Furqat kabi mutafakkir shoirlar, O‗rta 
Osiyoda yetishgan va musulmon olamida mashhur bo‗lgan Imom Ismoil al-Buxoriy, 
Muhammad ibn Iso Termiziy asarlarida ko‗ramiz. Bu ulug‗ allomalar o‗zlaridan oldin 
o‗tgan avlodlar donishmandligini kelgusi avlodlar uchun ko‗zgu deb bildilar va 
o‗zlaridan keyingi avlodlarga taqdim etdilar. 
XX asrning tiniqli yozuvchisi va shoirlari ta‘lim-tarbiyaga doir asarlar yaratdilar. 
Behbudiy, Fitrat, Munavvar Qori, Abdulla Avloniy, Abdulla Qodiriy, Cho‗lpon, Oybek, 
Abdulla Qahhor, Odil Yoqubov, Said Ahmad, Primqul Qodirov, O‗tkir Hoshimov 
hikoya va romanlar, Hamza Hakimzoda, Elbek, G‗ofur G‗ulom, Hamid Olimjon, Erkin 
Vohidov, Abdulla Oripov, Shuhrat kabi shoirlar she‘r va hikoyalar ijod etdilar.
M. Hayrullaev, N. M.Mallaev, Z. Mirtursunov, I. Husanxo‗jaev kabi olimlar 
o‗tmish mutafakkirlarning tarbiya haqidagi fikrlarini tahlil etib, ilmiy pedagogik 

---

8 
tadqiqotlar yaratdilar. X.Zarif, M. Alaviya, T. Mirzaev, G‗. Jahongirov, M. Obidova va 
boshqa folklorshunoslar halq og‗zaki ijodi na‘munalarini tadqiq etdilr. 
«Halq pedagogikasi – inson kamolotining asosi» deb nomlngan ushbu qo‗llanma 
ham o‗zbek halq pedagogikasini o‗rganish va tiklash sohasida dastlabki tajriba sifatida 
yaratildi. O‗ylaymizki u muallim, murabbiy va ota-onalarga bola tarbiyasi sohasida olib 
borayotgan ishlarida yordam beradi.
Kitobdan o‗rin olgan «O‗zbek halq pedagogikasini qayta tiklash yo‗riqnomasi 
konsepsiyasi», «Halq pedagogikasi va unga xos hususiyatlar», «Halq pedagogikasining 
mutafakkirlar ijodida aks ettirilishi», «Halq pedagogikasida bola tarbiyasi», «O‗tmishda 
bola tarbiyasida qo‗llangan usullar», «Ta‘limda halq pedagogikasidan foydalanish», 
«Halq pedagogikasida mehnat tarbiyasi», A. Zununov, «O‗tmish mutafakkirlar ta‘lim-
tarbiya haqida», M.Hayrullaev, «Halq pedagogikasining og‗zaki ijodda aks ettirilishi», 
N.T. Xatamov, «Etnopedagogik aloqalarning ha lq qo‗shiqlaida ifodalanishi», O. 
Safarov, va D. O‗rayeva, «Halq pedagogikasida axloqiy tarbiya»
M. Isayeva tomonidan yozildi.
Qo‗llanma haqida o‗zlarining samimiy fikr-mulohazalarini bildirib, kelgusi 
ishlarimizga ko‗maklashgan o‗rtoqlarga o‗z tashakkurimizni izhor etamiz.