Ibora va tasviriy ifodalar ustida ishlash metodikasi

Tarbiyaviy ishlar rejasi sinf rahbarlari uchun)Barcha o‘qituvchilar bir xil lavozimda ishlamaydi. Ayrim o‘qituvchilarga sinf rahbarligi yuklatilgan bo‘lib, ushbu lavozim uchun ularga asosiy oylik maoshlaridan tashqari eng kam oylik ish haqining bir barobari miqdorida qo‘shimcha haq to‘lanadi.
Mazkur hujjatlar o‘quv-tarbiya jarayonini tashkil etish va ularga haq to‘lash uchun eng zarur bo‘lgan hujjatlar hisoblanadi.
Nazorat uchun savollar:

1. 
   XXI asr o‘qituvchisi qanday bo‘lishi kerak?
   
2. 
   Hozirgi kunda o‘qituvchilardan qanday burch va mas‘uliyatlar talab qilinadi?
   
3. 
   Ona tili o‘qituvchisiga qo‘yiladigan talablarni ayting.
   
4. 
   Ona tili o‘qituvchisi faoliyatida qo‘llaniladigan hujjatlar nimalardan iborat?
   

3. IBORA VA TASVIRIY IFODALAR USTIDA ISHLASH METODIKASI
Eng avvalo, til o‘zining ijtimoiy mohiyatida ko‘zga tashlanadi. Til vositasida, aniqrog‘i milliy tilning ravnaq darajasi boyligi rang - barangligi, imkoniyatlari orqali millatning tafakkur darajasi, millat fikrining miqyoslari aniqlanadi, uning ijtimoiy faollik belgilari ma’naviy salohiyatida namoyon bo‘ladi. Shu bois til- millatning ruhini ifoda etadi, til millatning tiriklik belgisidir. Prezidentimiz I.A.Karimov o‘zining “Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q” asarida ham tilimizga tilimizning milliyligiga e’tibor berib shunday deydi, “Xalqimizdagi iligi to‘q, baquvvat, degan tushunchani men hatto qonuniyat degan bo‘lar edim, bu bejiz paydo bo‘lmagan. Yana tilimizda “tagli-tugli”, “palagi toza” degan iboralar ham bor. Bu bir-joyda muqim yashagan, o‘z turmush tarziga ega bo‘lgan xonadonlarga nisbatan aytiladi”.
“Tilimizning milliyligini, berijimligini ta’minlovchi vositalardan biri iboralar bo‘lib voqelikni obrazli tasvirlashda, uni kitobxon ko‘z o‘ngida aniq va to‘la gavdalantirishda iboralarning o‘rni ahamiyati beqiyosdir. Iboralar umuman olganda hayotdagi voqea-hodisalarni kuzatish jamiyatdagi maqbul va nomaqbul harakat holatlarni baholash turmush tajribalarini umumlashtirish asosida xalq chiqargan xulosalarning o‘ziga xos obrazli ifodalaridir”.
Shuning uchun ham iboralar, tilshunos A. Mamatov ta’kidlaganidek “u yoki bu xalqning, yashayotgan joyining tabiati, iqtisodiy tizimi, tarixi, madaniyati, hayot tarzi, og‘zaki ijodiyoti, badiiy adabiyoti, san’ati, fani urf-odati, dini kabilar bilan bog‘lanadi”.
Ona tili darslarida xususan iboralarni o‘tish va ularni nutq jarayonida qo‘llash uzviylashtirilgan ta’lim dasturida ham o‘z ifodasini topgan ya’ni dars tuzulishi mavzularni detallashtirilgan holda o‘quvchilarga yetkazish o‘z ifodasini topgan.
Yuqorida ta’kidlaganidek, iboralar xalqning barqarorligi o‘ziga xos, turmush tarziga egalik belgisi hisoblanadi. Xuddi shuningdek tasviriy vositalar ham xalq yaratgan ifodalardir. Ular (iboralar va tasviriy ifodalar) ni o‘quvchilar ongiga yatkazdirish, singdirish o‘z nutqlarida qo‘llay olish darajasiga yetkazdirish, ona tili, darslari va o‘qituvchilarining zimmasidagi buyuk vazifa sanaladi. Iboralar va tasviriy ifodalarni ona tili darslarida qo‘llash o‘quvchilarning so‘z boyligini oshirishga dunyoqarashini shakllantirishga qaratilgan. O‘quvchilarning ijodiy tafakkuri va nutqini oshirishda iboralarni nutqda qo‘llay olishning ahamiyati katta.