Ii-bob. Shahar iqtisodiyoti va davlat sektori iqtisodiyoti

2.1.-rasm. Talab konusi

Mukammal raqobat va uzluksiz hisob-kitob bozor maydonining katta doiradan kichik olti burchakligacha o‘zgarishini yaratadi. Barcha iste’molchilarga xizmat ko‘rsatilishi kerak va bozorda normal daromad darajasi bo‘yicha maksimal ishlab chiqaruvchilar soni mavjud va bozor zonalari olti burchakligacha qisqarguncha yangi ishlab chiqaruvchilarni jalb qiladi.

Olti burchakning o‘lchami talabga, narxga, yuk tashish xarajatlariga va minimal tejamkor ishlab chiqarishga bog’liq. O‘z navbatida, olti burchakli maydon birligi uchun eng katta talabni ta’minlashga imkon beradi va notekis turar joy zichligi bilan maksimal talab boshqa raqamlar, shu jumladan assimetrik ko‘rsatkichlar tomonidan ta’minlanadi.
Lyosh iqtisodiy rayonlar va davlat o‘rtasidagi munosabatlarni ochib beradi, bu shaharlar va hududlarning zamonaviy makroiqtisodiy nazariyasini yaratadi.
Layosh, turar joyning uzluksizligi va bir xilligi haqidagi taxmindan voz kechib, infratuzilmani tejash hisobiga yerdan to‘liq foydalaniladigan va ishlab chiqarish fermer xo‘jaliklarida joylashgan eng kichik punktlarda (fermalarda) yashashga imkon beradi. Ishlab chiqarish fermer xo‘jaligi va qo‘shni fermer xo‘jaliklari aholisi ehtiyojlarini qoplaydi, bozor ishlab chiqarishdan teng masofada joylashgan barcha aholi punktlarini o‘z ichiga olgan holda xizmat ko‘rsatadigan minimal miqdordagi aholi punktlari bilan olti burchakli shaklga ega.
Lyosh ishlab chiqarishni joylashtirishning o‘ziga xos bo‘lmagan nazariyasini yaratadi, bunda asosiy omil turli darajadagi ishlab chiqaruvchilarning bozor zonalari bo‘lib, shaharlarda tugunlar bilan zonalar tarmog’ini tashkil qiladi. Tarmoqning ideal shakli olti burchakli "Uyalar" bo‘lib, aslida hujayralar uchburchaklar yoki to‘rtburchaklar shaklida bo‘ladi. Valter Kristallerning shunga o‘xshash konstruktsiyalaridan farqli o‘laroq, Lyosh tomonidan taklif qilingan model jamiyatning hududiy o‘zini o‘zi tashkil etishi va uning iqtisodiy hayotining bozor muvozanati modeli edi.
Bundan tashqari, A. Lyosh shuni ta’kidlaydiki, agar fazo K = 3 kabi oldingi o‘lchamdagi uchta maydonni o‘z ichiga olgan hududlarga bo‘linsa, u holda bir qator zonalar maqbul bo‘lganlar ro‘yxatidan chiqib ketadi va landshaft shunday bo‘ladi. oddiyroq, ya’ni iqtisodiyot kam samarador bo‘ladi, chunki bir qator tovarlar raqobatning pasayishi tufayli o‘z ishlab chiqaruvchilariga ortiqcha daromad keltiradi, ya’ni narxlarning oshishi va ishlab chiqarishning qisqarishi sodir bo‘ladi. Agar rayonlashtirish kvadratlarda amalga oshirilsa, u holda kamroq transport yo‘nalishlari kuzatiladi (sakkizta), ya’ni transport xarajatlari olti burchakli zonalarga (o‘n ikkita yo‘l) nisbatan yuqori bo‘ladi.
Lyosh shuningdek, Berlin, Parij, London kabi shaharlarda olti burchakli zonalar bilan shahardan chiqadigan 12 ta magistral yo‘l borligini ta’kidlaydi. Dastlabki uzluksiz, lekin bir xil hisob-kitob bilan ishlab chiqarish notekis taqsimlanadi, bu esa aholining kontsentratsiyasiga olib keladi, ishlab chiqarish notekisligini oshiradi. Mijozgacha bo‘lgan masofa tufayli tovarlarni tashish xarajatlari o‘rtasidagi farq bilan belgilanadi.
Texnologiyalarning rivojlanishi tufayli transport xarajatlarining kamayishi bozor zonalari maydonining qisqarishiga olib keladi, chunki mahsulot narxi pasayadi, bu esa ishlab chiqaruvchiga minimal talab qilinadigan sotish hajmini kichikroq hajmda olish imkonini beradi. Maydoni va agar bozor ochiq bo‘lsa, yangi ishlab chiqaruvchilar bozor zonasini minimal darajada qisqartiradilar
Lyosh ishlab chiqarishni joylashtirish uchun muvozanat modelini taklif qildi, bu erda ikkita kuchning muvozanati sodir bo‘ladi:

• 
  umuman davlat manfaatlari (iqtisodiy jihatdan mustaqil obyektlarning maksimal soni);
  
• 
  tadbirkorning manfaatlari, bunda birinchi o‘rinda-maksimal foyda.
  
• 
  muvozanat nuqtasi joylashuv nuqtasi bo‘lib, u davlat tomonidan tartibga solish va davlat chegaralari kabi ko‘plab omillarni o‘rganish asosida aniqlandi.