Ijtimoiy-iqtisodiy fakultet iqtisodiyot va servis kafedrasi iqtisodiyot nazariyasi

Asosiy turdagi qishloq xo’jaligi ekinlarining hosildorligi¹¹ (tsG’ga)

	2011	2013	2015	2017	2019	2019 yilni 2011 yilga nisbtatan o’zgarishi %
Don va dukkakli don ekinlari, jami	28,2	40,7	44,2	45,3	45,0	159,6
Paxta	21,8	25,3	25,4	25,9	23,4	107,3
Kartoshka	129,3	170,3	194,9	219,1	225,1	174,1
Sabzavotlar, jami	183,8	215,8	252,5	271,0	271,1	147,5
Oziqbop poliz	132,4	169,1	192,6	203,6	209,4	158,2
Meva va rezavorlar	56,9	62,3	92,6	128,1	134,1	235,7
Uzum	63,1	64,7	90,8	133,1	141,9	224,9

	Fermer xo’jaliklari		Dehqon (shaxsiy yordamchi) xo’jaliklari		Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
	2011 y.	2019 y	2011 y.	2019 y	2011 y.	2019 y
Don ekinlari	15,8	85,4	12,1	12,5	72,1	2,1
Paxta	20,7	99,2	–	–	79,3	0,8
Kartoshka	5,0	21,4	78,2	77,7	16,8	0,9
Sabzavotlar	6,5	36,5	66,7	61,9	26,8	1,6
Poliz	17,6	53,9	42,0	44,1	40,4	2,0
Meva	7,1	61,5	28,8	30,1	64,1	8,4
Uzum	5,8	65,1	21,9	31,2	72,3	3,7

3-jadval.

Ayrim mamlakatlarda qishloq xo’jaligi davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashning ustuvor yo’nalishlari¹²

Mamlakat	Davlat tomonidan amalga oshirilayotgan qishloq xo’jaligi raqobatbardoshliginioshirishga qaratilgan dasturlar*
Evropa ittifoqi mamlakatlari (o’rta hisobda)	- qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan har 1 gektar maydon uchun o’rtacha 298 AQShdoll. ajratiladi; - qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish (etishtirish) uchun sarflanganxarajatlarning 50 foizi davlat subsidiyasi hisobidan qoplanadi; - qishloq xo’jaligi mahsulotlari chakana narxlarini davlat tomonidan belgilash; - qishloq xo’jaligi mahsulotlari eksportini davlat tomonidan subsidiyalash; - mahalliy fermerlar uchun o’z mahsulotlarini jahon bozoridagi o’rtachanarxdan pastroq narxda sotish imkonini beruvchi kompensatsion to’lovlar vatenglashtirilgan soliq siyosatini amalga oshirilishi. Bu turdagi dasturlar Evropaittifoqi mamlakatlarini oziq-ovqat mahsulotlari bilan o’z-o’zini ta’minlayolish imkoniyatini (masalan, bug’doy – 177 foiz, shakar – 95 foiz, sut va sutmahsulotlari – 120 foiz, mol go’shti – 109 foiz) sezilarli darajada oshirdi
Finlyandiya	- fermerlar foydasida davlat subsidiyalarining ulushi 71 foizni tashkil etadi
Frantsiya	- ichki bozorda qishloq xo’jaligi mahsulotlari narxi kafolatlangan darajadanarzonlashganda, fermerlar uchun mahsulot ishlab chiqarish (etishtirish), saqlash vaqayta ishlash uchun sarflagan xarajatlariga mos ravishda kompensatsion to’lovlaramalga oshiriladi; - xorij mamlakatlaridan qishloq xo’jaligi mahsulotlarini import qilishgaqarshi protektsionizm siyosati qo’llaniladi, jumladan, yuqori belgilangan xaridnarxlari, bojxona to’lovlari kabi choralar shular jumlasidandir.
Shvetsiya	- ishlab chiqarilgan (etishtirilgan) qishloq xo’jaligi mahsulotlari umumiyqiymatining 73 foizi davlat byudjetidan subsidiyalanadi; - fermerlar foydasida davlat subsidiyalarining ulushi 59 foizni tashkil etadi
Yaponiya	- ishlab chiqarilgan (etishtirilgan) qishloq xo’jaligi mahsulotlari umumiyqiymatining 90 foizi davlat byudjetidan subsidiyalanadi; - mamlakat hududiga guruch import qilish qat’iy ta’qiqlangan; - fermerlar foydasida davlat subsidiyalarining ulushi 75 foizni tashkil etadi
Isroil	- qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan har 1 gektar maydon uchun o’rtacha 473 AQShdoll. ajratiladi
AQSh	- qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan har 1 gektar maydon uchun o’rtacha 324 AQShdoll. ajratiladi; - qishloq xo’jaligi rivojlantirishga 2018-2019 yillarda o’rta hisobda 59,5 mlrd.doll. ajratilgan; - fermerlar foydasida davlat subsidiyalarining ulushi 30 foizni tashkil etadi
Kanada	- qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan har 1 gektar maydon uchun o’rtacha 180 AQShdoll. ajratiladi; - sut va sut mahsulotlari ishlab chiqarish xarajatlarining 90 foizi davlatbyudjeti tomonidan dotatsiyalanadi; - agrar sohani rivojlantirishga davlat xarajatlarining YaIMdagi ulushi 26foizga teng.
Rossiya	- qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan har 1 gektar maydon uchun o’rtacha 110 AQShdoll. ajratiladi; - fermerlar uchun ajratilgan kreditlar foizining ma’lum bir qismi davlatsubsidiyasi asosida qoplanadi; - qishloq xo’jaligida foydalanish uchun texnik vositalar, asbob-uskunalar ishlabchiqaruvchilar uchun xarajatlarining 25-30 foizi davlat subsidiyasi hisobigaqoplanadi.

1. 
   1^ Mirziyoev Sh.M Tanqidiy tahlil, qatʼiy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi boʼlishi kerak.// Xalq soʼzi. 15 yanvar 2017 yil.
   

2. 
   2^ Mirziyoev Sh.M. Demokratik islohotlarni izchil davom ettirish, halqimiz uchun tinch va osoyishta , munosib hayot darajasini yaratish – barqaror taraqqiyot kafolatidir. Oʼzbekiston Liberal-demokratik partiyasining VIII sʼezdidagi maʼruzasi. Oʼzbekiston Liberal-demokratik partiyasining rasmiy sayti.
   

3. 
   3^ Mirziyoev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini taʼminlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. Oʼzbekiston Respublikasining saylangan Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oʼzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bagʼishlangan tantanali marosimdagi maʼruzasi. Xalq soʼzi, 2016 yil 8 dekabr.
   

4. 
   4^ Mirziyoev Sh.M. Ilm fan yutuqlari – taraqqiyotning muhim omili// “Xalq soʼzi” 2016 yil 31 dekabr
   
5. 
   Oʼzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 2017 yil 5 yanvarь kuni sogʼliqni saqlash sohasining bir guruh yetakchi mutaxassislari bilan uchrashuvidagi nutqidan. Manba: http://uza.uz
   

6. 
   5^ Mirziyoev Sh. M. Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 14 yanvarь oyida boʼlib oʼtgan “Mamlakatimizni 2016 yildagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlarini har tomonlama tahlil qilish hamda respublika hukumatining 2017 yil uchun iqtisodiy va ijtimoiy dasturi eng muhim yoʼnalishlari va ustuvor vazifalarini belgilashga bagʼishlangan majlisida soʼzlagan nutqi. // “Xalq soʼzi” gazetasi, 2017 yil 16 yanvar.
   

7. 
   6^ Mirziyoev Sh.M. Ilm fan yutuqlari – taraqqiyotning muhim omili// “Xalq soʼzi” 2016 yil 31 dekabr
   

8. 
   7^ Oʼzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 2017 yil 5 yanvarь kuni sogʼliqni saqlash sohasining bir guruh yetakchi mutaxassislari bilan uchrashuvidagi nutqidan. Manba: http://uza.uz
   

9. 
   8^ www.stat.uz – O'zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo'mitasining rasmiy sayti.
   
10. 
    www.uza.uz – O'zbekiston Respublikasi Milliy Axborot Agentligi rasmiy sayti.
    

11. 
    9^ www.ceep.uz – O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi huzuridagi Samarali iqtisodiy siyosat markazi rasmiy sayti.
    
12. 
    www.economy.com – AQShning Pensilьvaniya shtatidagi Economy.com,Inc. korporatsiyasi veb-sayti.
    

13. 
    10^ www.internetindicators.com – Iqtisodiy indikatorlar Internet veb-sayti.
    
14. 
    119.www.economyworld.com – Photius Coutsoukis and Information Technology Associates (Axborot Texnologiyalari Assotsiatsiyasi) veb sayti.
    

11^Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотлари

12^Об изменениях в порядке предоставления субсидий производителям сельскохозяйственной техники. Электрон.Тестовые дан. [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://m.government.ru/docs/33993/ (дата обращения:07.07.2020 г.), своб. – Загл. с экрана; Юнусова П. С. Создание региональных научно-инновационныхи производственных кластеров для модернизации аграрного сектора экономики / П. С. Юнусова // МатериалыIX Международной научно-практической конференции «Региональные проблемы преобразования экономики:интеграционные процессы и социально-экономическая политика региона» (Махачкала, 5 декабря2018 г.). Махачкала, ИСЭИ ДНЦ РАН. – 2018.; http://www.fao.org/faostat/ru/