Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida

“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” 
mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi
 
78 
nikohdan keyingi holati, oldingisidan keskin farq qiladi. Birinchidan, u o‘zi uchun 
deyarli yangi bo‘lgan, oldingisidan tubdan farq qiladigan m uhitga tushadi. U o‘ziga 
xos shaxslararo munosabatlar tizimi, rollar taqsimoti, o‘ziga xos «xulqqa» ega 
bo‘lgan o‘zining qizlik oilasidan, boshqa bir oilaga, boshqacha bir shaxslararo 
munosabatlar tizimiga ega bo‘lgan yangi oilaviy muhitga tushadi. Undagi mavjud 
turmush tarzi oldingisiga mos tushmaydi, bundagi oilaviy rollar taqsimoti ham 
oldingisiga o ‘xshamaydi, u yerdagi m a’lum bir ishni bajarish tartibi, u yoki bu ishga 
qo‘yiladigan talablar ham oldingisiga o‘xshamaydi. Buning ustiga yosh oilada yosh 
kelin zimmasiga yuklatiladigan vazifalar ham uni qizlik vaqtida bajaradigan 
ishlaridan ham miqdor, ham mazmun jihatdan tubdan farq qiladi. Yangi ijtimoiy 
sharoitga moslashish jarayonining o‘zbek oilalarida ayol kishi uchun qiyin 
kechishining asosiy sabablaridan yana biri unda yosh kelin yuqorida aytib o‘tilgan 
vaziyatlarga tushishi bilan birga ularda bu yangi oilada kelin o‘zini «begona» deb his 
etishidir, ya’ni undagi «begonalik effekti»ning mavjudligidir. 
Yuqorida keltirib o‘tilganlardan ko‘rinib turibdiki, yosh oila yuzaga kelganidan 
so‘ng unda er-xotin munosabatlarining «kutilganidek» rivojlanishiga xalaqit 
qiladigan ko‘plab ijtimoiy psixologik, etnik, hududiy, jinsiy omillar borki, 
yoshlarimiz bularning barchasi haqida oldindan xabardor bo‘lishligi va ularning 
salbiy ta’sirlarini yumshatib, ijobiy jihatlarini rivojlantirishga tayyor bo‘lishlari 
maqsadga muvofíqdir. Shunday qilib, eng ezgu niyatlar bilan oilá qurgan yoshlarda 
er-xotinning shaxsiy munosabatlari baxtga qarshi yaxshidan yomonga qarab rivojlana 
boshlaydi. Chunki nikohning boshida kuzatiladigan er-xotin o‘rtasidagi ko‘tarinki 
emotsional yaqinlik asta-sekinlik bilan pasayib, ular hissiyotlarining o‘tmaslashuvi ro 
‘y beradi. Bu holatlar albatta har qanday oilada shaxslararo munosabatlar 
rivojlanishining o‘ziga xos dinamikasini tashkil qiladi. Bu holatdan voqif bo‘lish va 
uning o‘zgarishlariga tayyor turish yosh oilalarda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan 
ayrim ko‘ngilsizliklarning oldini olishga asos bo‘ladi.
 
Er-xotinlarning 
oiladagi 
muloqoti, 
shaxslararo 
muloqotning 
umumiy 
qonuniyatlariga bo‘ysunish bilan birga, dastavval ishdan tashqari, bo‘sh vaqtlarini 
birgalikda o‘tkazish bilan shartlangan o‘ziga xos xususiyatlariga ham ega. Ham 

---