“Ilm fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” mavzusidagi 9
“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi 105
mazmuni, ma’nosi hamda ranglar uyg‘unligi, ishlanish mahorati va uning tugallanish
darajasida mahorat bilan echilganligi va tugatilish darajasi talab etiladi.
Kompozitsiya so‘zining lotin tilidagi tarjimasining lug‘aviy ma’nosi “tashkil
etish”, “qismlarini bog‘lash”, “birlashtirish” degan ma’noni bildiradi. Badiiy asarni
ko‘rish, hosil qilish, uning xarakteri va ishlatilishi kerak bo‘Igan joyga qarab uni
qabul qilishni taqozo etadi. Kompozitsiya-badiiy shaklini tashkil etishga asosiy joyi
va unsurlari bir-biriga bir butun ansambl bolishini ta’minlaydi. Amaliy san’atda
kompozitsiya simmetriya, assimetriya, davriy takrorlanish, mutanosiblik nisbiylik va
kontrast, guruhlashtirish, perspektivalarini hal etish juda katta ahamiyatga ega.
Naqshdagi ta’sirchanlik undan bir butun shakl hosil bo‘lishi kerak, lekin mayda
elementlar ham kompozitsiyada katta ahamiyatga ega. Naqqoshlikda kompozitsiya
tuzishning 2 usulini qo‘llaniladi.
1. Naqishdagi diqqat bitta markazdagi elementni ko‘rsatish uchun harakat
qilinadi, qolgan elementlar shu maqsadni amalga oshirish uchun xizmat qiladi va
ikkinchi darajali bo‘lib tasvirlanadi.
2. Buyumlar va ularga chizilgan naqsh kompozitsiyalar bir butun ansambl
qilib ko‘rish (alohida biror elementni ajratmasdan) kompozitsiyadagi yaxlitlikni
tishkil qiladi. Hosil bolgan naqsh kompozitsiyasi ijodkor va tomoshabinga
xotirjamlik, aniqlik, mamnuniyat, xursandchilik va quvonch baxsh etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Nig‘monov B.V, Ermatova A. B.
Naqshi nigoralar.
Metodik qo‘llanma.
Toshkent. Nizomiy nomidagi TDPU. 2010. 23 bet.
2. P.P.Shobaratov. Kulolchilik. Ma’ruzalar matni.
