"Infinbank" atb to’g’risida umumiy ma’lumot

5.“Infinbank” ATB xizmat ko`rsatish va davr xarajatlari tahlili
Bank daromadliligi, birinchi navbatda, xarajatlarini kamaytirishga bog‘liq. Bank ishi texnologiyasidagi muvaffaqiyatlar joriy xarajatlarni kamaytirishga imkon beradi.
Xarajat – bu pul vositasini ishlab chiqarish (bank) va noishlab chiqarish (nobank) faoliyatlariga ishlatish (xarajat qilish) tushuniladi.
Odatda, bank xarajatlari quyidagicha tasniflanadi:

1. 
   Operatsion xarajatlar:
   
   1. 
      Foizli xarajatlar.
      
   2. 
      Komission xarajatlar.
      
   3. 
      Moliya bozoridagi operatsiyalar bo‘yicha xarajatlar.
      
   4. 
      Boshqa operatsion xarajatlar.
      
2. 
   Bank faoliyatini funksionallashtirishni ta’minlashi bo‘yicha xarajatlar.
   
3. 
   Boshqa xarajatlar
   

“Infinbank”ning joriy yil xarajatlari o‘tgan yilga nisbatan 24,6 mln so‘m yoki 0,2 foizga o‘sgan. Xarajatlar tarkibida asosiy o‘rinni xodimlarga to‘langan ish haqi va boshqa xarajatlar tashkil etgan. Ular hisobiga umumiy xarajatlarning 39,4 foizi to‘g‘ri keladi

“Infinbank”ning xarajatlari tarkibi va dinamikasi.

5.1-jadval.

№	Joriy likvid aktivlar	O‘tgan yil boshiga		Joriy yil boshiga			O‘zgarishi
		qoldig‘i mln so‘m	salmog‘i %	qoldig‘i mln so‘m	salmog‘i %	mln so‘m		salmog‘i %
1.	Talab qilib olinadigan depozitlar uchun to‘langan foiz xarajatlari	45,2	0,4	46,4	0,4	1,2		2,7
2.	Jamg‘arma depozitlar bo‘yicha, foiz xarajatlari	148,5	1,4	151,6	1,4	3,1		2,1
3.	Muddatli depozitlar bo‘yicha foiz xarajatlari	1260	12,1	1271	12,1	11		0,9
4.	Depozit sertifikatlari bo‘yicha foiz xarajatlari	0	0,0		0,0	0		0,0
5.	Banklarga to‘langan foiz xarajatlari	520	5,0	515,6	4,9	-4,4		-0,8
6.	Kreditlar bo‘yicha ehtimoliy zaxiralar operatsion xarajatlari	730	6,99	740	7,1	10		1,4
7.	Xodimlarga to‘langan ish haqi va boshqa xarajatlar	4120	39,4	4125	39,4	5		0,1
8.	Ijara xarajatlari	210	2,0	218	2,1	8		3,8
9.	Transport va xizmat safari xarajatlari	51	0,5	55	0,5	4		7,8
10.	Ma’muriy xarajatlar	580	5,6	585	5,6	5		0,9
11.	Asosiy vosita eskirishi – amortizatsiya	510,9	4,9	529,9	5,1	19		3,7
12.	Sug‘urta, soliq va boshqa to‘lovlar	820,5	7,9	830,8	7,9	10,3		1,3
13.	Boshqa operatsion xarajatlar	218,5	2,1	220,9	2,1	2,4		1,1
14.	Olingan kreditlar uchun to‘lovlar	1230	11,8	1180	11,3	-50		-4,1
	JAMI:	10444,6	100	10469,2	100	24,6		0,2

“Infinbank”ning joriy yil xarajatlari o‘tgan yilga nisbatan 24,6 mln so‘m yoki 0,2 foizga o‘sgan. Xarajatlar tarkibida asosiy o‘rinni xodimlarga to‘langan ish haqi va boshqa xarajatlar tashkil etgan. Ular hisobiga umumiy xarajatlarning 39,4 foizi to‘g‘ri keladi.
Jamg‘arma va muddatli depozitlar uchun to‘langan fo iz to‘lovlarining umumiy xarajatlardagi ulushilari pastli gi bank majburiyatlari tarkibida ularning salmog‘i kamligi bilan izohlanadi. Foizli daromadlar miqdorini oshirish uchun, bank tomonidan barqaror majburiyatlar jalb etishga va ularni yuqori foizli daromad keltiruvchi kredit, lizing va faktoring operatsiyalariga yo‘naltirishni tashkil etmog‘i lozim.
Olingan kreditlar uchun to‘lovlar va kreditlar bo‘yicha ehtimolli zaxiralar, operatsion xarajatlar ham yil boshiga 18 foizdan oshib ketgan. Bu holat bank tomonidan yil davomida boshqa banklar va yuridik tashkilotlardan mablag‘lar jalb etishga ehtiyoj sezganligi va muammoli kreditlari salmog‘i biroz miqdorda ortib borganligini bildiradi.
Odatda, bank daromadlarining 2/3 qismi foizli xarajatlarga, berilgan ssudalar bo‘yicha yo‘qotishlarni qoplashga, soliqlarni to‘lashga, kutilayotgan foydaga va sarmoyaning o‘sishiga sarflanadi.
Odatda, bank xarajatlari tarkibidagi o‘zgarishlar aktivlar daromadligiga ham o‘zgarishlar kiritishni talab qiladi.
Xarajatlarni to‘g‘ri hisoblash banklarga muqobil konservativ resurslar narxalarini taqsimlash va bank aktivlarini aniq baholash hamda xarajatlarni qoplab, aksiyadorlar uchun daromadlarni to‘g‘ri taqsimlash imkonini beradi. Xarajatlarni baholashga kreditlar ustama foizlarini belgilashning asosiy omili sifatida qarash kerak.
Xarajatlarni minimallashtirish, bank daromadlari va xarajatlarini optimallashtirish masalalari doimiy ravishda bank faoliyati muvaffaqiyatining asosi bo‘lmog‘i lozim.
6.“Infinbank” ATB moliyaviy natijalari tahlili.
Tijorat banklari moliyaviy natijalari tahlilining asosiy vazifalari bo‘lib:

• 
  faoliyatining moliyaviy natijalarini (foyda yoki zarar) aniqlash;
  
• 
  foydaning belgilangan reja, o‘tgan davrlardan farqini o‘rganish;
  
  • 
    foydaning tarkibi: daromadlar, xarajatlar qanday o‘zgarganligini o‘rganish hamda bu o‘zgarish sabablarini aniqlash;
    
  • 
    faoliyat davomida tejamkorlikka rioya qilinganligini o‘rganish;
    
  • 
    rentabellik (foydalilik) ko‘rsatkichlarini aniqlash va ularning qanday o‘zgarayotganliklarini o‘rganish;
    
  • 
    xarajatlarini kamaytirib, daromadlarini ko‘paytirib, foydasini ko‘paytirish, ichki imkoniyatlarini aniqlash va shu kabilar hisoblanadi.
    

“Infinbank”ning moliyaviy natijalari tahlili.

6.1-jadval.

№	Moddalar	2020	2021	Joriy yil o‘tgan yilga nisbatan o‘zgarishi
				summasi	ulushi (%)
20	Foizli daromadlar – jami	5541,9	7037,8	1495,9	126,9
50	Foizli xarajatlar – jami	2491,5	3496,6	1005,0	140,3
60	Sof foizli daromadlar	3050,3	3541,2	490,0	116,1
70	Kreditlar bo‘yicha ko‘rilishi mumkin bo‘lgan ehtimoliy zararlarga qarshi shakllantirilgan zaxirani baholash	381,6	185,0	196,6	48,5
80	Zaxirani baholashni chiqarib tashlagandan so‘ng qolgan sof foizli daromad	2668,7	3356,2	687,5	125,7
100	Foizsiz daromadlar – jami	1963,2	1912,2	-51,0	97,4
120	Operatsiya xarajatlari – jami	3930,0	4241,3	-310,7	107,9
130	Daromad (foyda) solig‘i to‘langungacha bo‘lgan sof foyda (zarar)	701,4	1027,1	325,7	146,4
140	Daromad (foyda) solig‘i	450,4	463,1	12,7	102,8
150	Sof daromad (zarar)	251,0	564,0	313,0	224,7

Jadval ma’lumotlaridan “Infinbank” foyda summasini qaysi manbalardan ko‘paytirilganligi, nimalardan xarajatlar ko‘payganligi ko‘rinib turibdi. Bankning foizli daromadlari 2021-yilda o‘tgan yilga nisbatan 126,9 foiz ko‘paygan bo‘lsa, foizli xarajatlari – ushbu davrda 140,3 foizga ko‘paygan.
Bank 2021-yilda kreditlar bo‘yicha ko‘rilishi mumkin bo‘lgan ehtimoliy zararlarga qarshi shakllantirilgan zaxiralarga 2021-yilda 2020-yilga nisbatan 2 baravardan kamroq summa (48,5 %) ajratgan. Shunday qilib, foizli daromadlar summasini biroz oshirgan. Lekin bank foizsiz daromadlarini 2020-yilga nisbatan kamaytirib yuborgan (51044,0 ming so‘mga). Natijada shungacha bank foydasi o‘tgan yilga nisbatan kamaygan. Tijorat banki operatsion xarajatlar summasini ko‘paytirmaslik choralarini ko‘rgan. Natijada bu xarajatlar 2021-yilda o‘tgan yilga nisbatan faqatgina 107,9 foizgagina o‘sgan. Tijorat bank bo‘limlarida foizli va foizsiz daromad turlarini ko‘paytirishning ichki imkoniyatlarini topish lozim.
Kelgusida bankning sof daromadini oshirish uchun foizli daromadlarning foizli xarajatlarga nisbatan yuqori sur’atlarda o‘sishini ta’minlashga erishilmog‘i lozim.
Buning uchun albatta, foiz to‘lanib jalb qilinadigan majburiyatlarni yuqori daromad keltiruvchi aktivlarga yo‘naltirish kerak.
Shu bilan birga, bank yil sayin foizsiz daromadlarining o‘sib borishini ta’minlovchi siyosat ishlab chiqishi kerak bo‘ladi.
Bank strategiyasiga ko‘ra, doimiy ravishda daromadlarning o‘sish sur’ati xarajatlar va soliq to‘lovlari o‘sish sur’atlaridan yuqori darajada bo‘lishiga harakat qilmog‘i lozim.