İnformasiya axınlarının sxemleri

M�steqil işleyen proqram vasiteleri ile qurulan İS evvelki variantlarla qurulan İS-den onunla ferqlenir ki, burada hazır VBİS-den istifade edilmediyinden, verilenlerin bazasının yaradılması, idare olunması, sorğuların temin olunması kimi funksiyaları da layiheci ve i�racı terefinden hazırlanan proqram vasiteleri yerine yetirirler. Bu ��r arxitekturanın sadeleşdirilmiş forması şekil 1.13-de verilmişdir.

Verilenlerin saxlanması ve emalı funksiyalarının yerine yetirilmesi baxımından m�steqil işleyen proqram vasiteleri VBİS-le ve ya onun n�vesi ile işleyen proqramlardan az ferqlenir. Bu arxitekturanın evvelki arxitekturalardan �st�n �ehetleri aşağıdakılardır: 1) komp�terin xari�i ve emeli yaddaşına qenaet; 2) sistemin işleme s�retinin artması; 3) istifadecilerin sisteme m�daxilesinin qarşısının tam alınması. Catışmayan �ehetler ondan ibaretdir ki: 1) sistemin qurulmasının emek tutumu artır ve baha başa gelir, 2) verilenler bazasına xidmet etmek �c�n VBİS-in verdiyi standart imkanlardan istifade etmek olmur.

Şebeke informasiya sistemlerinin arxitekturaları

Qrup ve korporativ informasiya sistemleri komp�ter şebekelerinde reallaşdırıldıqlarından, onlara şebeke informasiya sistemleri deyilir. Şebeke informasiya sistemlerinin qurulması �c�n 4 tip arxitekturadan istifade oluna biler:

-fayl-server arxitekturası,

-kliyent-server arxitekturası,

-coxseviyyeli arxitektura,

-İnternet/İntranet texnologiyası.

Her bir informasiya sisteminde m�xtelif arxitekturaların mehdudluqlarını m�eyyen eden lazımi funksional komponentleri ayırmaq olar

 Fayl-server arxitekturası

Fayl-server arxitekturası adeten lokal şebekede reallaşdırılır ve 2 seviyyeye malik olur: fayl-server seviyyesi ve kliyent seviyyesi. Burada PS ve PL dialoq komponentleri kliyent seviyyesinde birlikde yerine yetirilir ve bununla da qrafiki interfeysin qurulması asanlaşır. Fayl-server yalnız fayllardan verilenleri  secib cıxarır (DL, DS) ve kliyentlere �t�r�r, kliyentler ise verilenleri emal edib (BL), istifadecilere catdırırlar (PS ve PL).

Fayl-server arxitekturalı İS- i iki �sulla qurmaq olar: 1)yalnız bir maşında işleye bilen lokal (şebekesiz) VBİS-den istifade etmekle ve 2) lokal şebekede işleyen VBİS-den istifade etmekle.

Lokal VBİS-le işleyen fayl-server arxitekturalı informasiya sistemi şekil 1.14-de g�sterilmişdir.

Lokal VBİS-in proqramları ve onun istifade etdiyi  verilenler hem serverin komp�terinde (SK), hem de kliyentin komp�terinde (KK) saxlana biler.

Kliyentin komp�terinde saxlanan ve lokal verilenlerle işleyen VBİS-in işe salınması ve fealiyyeti onun ferdi komp�terdeki adi iş rejiminden ferqlenmir. Eger istifade olunan verilenler SK- da saxlanırsa, şebeke emeliyyat sisteminin fayl sistemi lazımi faylı SK-dan KK-ya y�kleyir. Qeyd edek ki, lokal VBİS-lerin he� de hamısı problemsiz istenilen emeliyyat sistemi m�hitinde işleye biler.

Eger lokal VBİS şebekenin bir nece istifadecisi terefinden istifade olunursa, onun proqramlarını, hemcinin verilenler bazasını ve ya onun bir hissesini disk yaddaşına qenaet etmek meqsedile  serverin komp�terinde saxlamaq semerelidir. Serverin komp�terinde saxlanan VB-ye merkezi VB (MVB), kliyentin komp�terinde saxlanan VB-ye ise lokal VB (LVB) deyilir. VBİS-in bu variantda işe salınmasında her bir kliyent komp�terine adeten VBİS-in tam sureti ve merkezi VB-nin bir ve ya bir nece faylı k�c�r�l�r. Kliyent komp�terinde iş qurtarandan sonra verilenleri uyğunlaşdırmaq meqsedile MVB-nin faylları KK-dan geriye SK-ya g�nderilmelidir.

Lokal VBİS-den bu variantda istifade olunmasının menfi �eheti ondan ibaretdir ki, bir VB ile bir nece istifadeci işleyen halda verilenlerin tamlığı pozula biler. C�nki VBİS �in her bir sureti diger suretlerin işinden  xebersiz fealiyyet g�sterdiyinden, bu ��r m�naqişeleri aradan qaldırmaq m�mk�n olmur. Eyni faylların oxunub yazılması emeliyyatına nezareti adeten şebeke emeliyyat sistemi yerine yetirir.

Lokal VBİS-e misal olaraq dBase sisteminin ilk variantlarını (dBaseIII Plus, dBaseIV, FoxBase), A��ess, Paradox ve s. g�stermek olar.