İnformasiya axınlarının sxemleri

İnternet/İntranet texnologiyası esasında qurulan informasiya sistemleri

İnternet/İntranet texnologiyasının inkişafında hele ki, esas diqqet instrumental proqram vasitelerinin yaradılmasına verilir. Bununla yanaşı verilenler bazaları ile işleyen tetbiqlerin yaradılması �c�n inkişaf etmiş vasiteler azlıq teşkil edir.

Elverişli, istifadesi ve m�şaiyet edilmesi sade olan ve hemcinin verilenler bazaları ile işleyen informasiya sistemlerinin yaradılması �c�n m�mk�n hell İnternet/İntranet texnologiyasının coxseviyyeli arxitektura ile birleşdirilmesi oldu. Bu zaman informasiya sisteminin strukturu bu şekilde qurulur: brauzer - tetbiq serveri - verilenler bazasının serveri - dinamiki sehifeler serveri - Web-server. İnternet/İntranet texnologiyası ile coxseviyyeli arxitekturanın inteqrasiyası sayesinde informasiyanın birge istifade olunmasının sadeliyini ve y�ksek semereliyini saxlamaqla, korporativ informasiya sisteminin tetbiqi ve m�şayiet edilmesi prosesi xeyli sadeleşir.

İntranet texnologiyası eslinde korporativ informasiya sistemi m�hitine uyğunlaşdırılmış İnternet texnologiyasıdır. İnternet/İntranet texnologiyası ile qurulan İS-in arxitekturası coxistifadecili merkezleşdirilmiş hesablama sistemlerinden (meynfreymlerden) kliyent-server kimi sistemlere ve sonra da paylanmış sistemlere tekam�l yolu ile kecid neti�esinde yaranmışdır. Kliyent-server tipli sistemlerden ferqli olaraq, bu sistemler verilenlerle deyil, qeyri-peşekar istifadeciler �c�n elverişli şekilde teqdim edilen informasiya ile işleyirler.

İnternet/İntranet texnologiyası ile qurulan sistemler merkezleşdirilmiş coxistifadecili sistemlerle kliyent-server tipli sistemlerin �st�n �ehetlerini �zlerinde birleşdirirler. Onlar aşağıdakı x�susiyyetlere malikdirler:

- istifade olunması �c�n serverde verilenler deyil, informasiya toplanır;

- kliyent ve server hisseleri arasında m�badile zamanı konkret firmanın 

  protokolundan yox, acıq standart protokoldan istifade olunur;

-tetbiqi sistem serverde yerleşdiyinden, kliyent komp�terinde istifadecinin işlemesi �c�n proqram-naviqator kifayet edir.

İnternetde ve İntranetde informasiyanın menbeyi VB olduqda WWW komponentleri ile enenevi VBİS komponentleri arasında qarşılıqlı elaqeler qurulur. Her hansı VB-den istifade etmekle işleyen proqram komponentlerin fealiyyetlerinin teşkilinde verilenlere m�ra�iet 3 sxemle aparıla biler: Web-kliyent terefinden (şekil 1.19a), Web-server terfiinden (şekil 1.19b) ve tetbiq serveri terefinden (şekil 1.19�).

Kliyent terefinden VB-ye m�ra�iet  halında Web-kliyent ile Web-server arasında qarşılıqlı elaqenin reallaşdırılması �c�n esas instrumental vasite Java dilidir. Bundan elave A�tive X- in idareetme elementlerinden de istifade oluna biler. Kliyent terefde informasiyanın emalı da aparıla biler. Bu meqsedle JavaS�ript, JScript ve VBS�ript kimi ssenari dillerinden istifade oluna biler. Ssenari-proqramlar Web-brauzer terefinden interpretasiya rejiminde yerine yetirilir.

Java-proqramdan VB serverine m�ra�iet etmek �c�n ODB� konsepsiyası esasında JDB� standartı hazırlanmışdır.

Web-server terefinden VB serverine m�ra�iet adeten  Web-server proqramları vasitesile xari�i proqramların cağrılması ile yerine yetirilir. Cağırma prosesi aşağıdakı interfeyslerden biri ile razılaşmalara g�re aparılır: �GI (�ommon Gate Way Interfa�e - �mumi şlyuz interfeysi), Fast�Gİ, API (Appli�ation Proqram Interfa�e-tetbiqi proqram interfeysi).

Xari�i proqramlar VB serveri ile  SQL dilinde  m�eyyen �sulla qarşılıqlı elaqeler yaradırlar, meselen, bilavasite konkret servere m�ra�iet etmekle ve ya ODB�  drayverrinden istifade etmekle. Xari�i proqramlar �, �++, Pas�al tipli adi proqramlaşdırma dillerinde ve ya Perl, PHP tipli x�susi dillerde yazılır. �GI interfeysine uyğun hazırlanmış proqramlara �GI ssenarileri deyilir.

Bunlardan elave, server proqramlarının VB-ye m�ra�ietini teşkil etmek �c�n VB informasiyası esasında Web sehifelerinin dinamik qurulması texnologiyalarından  (ASP, PHP, İD�/HTX) istifade oluna biler.