M
ı
= йпчгтлболгв
Şəkil 6. Qronsfeld şifrəsindən istifadə etməklə şifrələnmiş mətn
Cari şifr (Şifr Jül Vernin “Janqada” romanında oxuculara
təqdim edilmişdi)
çoxəlifbalı şifrəyə (və ya mürəkkəb dəyişən
şifrəyə) aiddir. Çoxəlifbalı şifrədə açıq mətnin 1-ci simvolu
çoxəlifbalı şifrənin köməyilə şifrələnir. Burada 1-ci simvolun
açarı K
1
, 2-ci simvolun açarı K
2
və s. n-ci simvolun açarı K
n
,
n+1 –ci simvolun açarı isə yenidən K
1
olacaqdır. n istifadə
edilən əlifbaların (və ya sadə dəyişən şifrələrin) sayıdır. Öndə
verilmiş nümunədə n=3.
Çoxəlifbalı şifrənin xüsusiyyətlərindən biri Qronsfeld
şifrəsinin yaxşı formada nümayiş olunmasıdır. Qronsfeld
şifrəsinin müəyyən çətışmazlıqları da vardır ki, onlarda
Qronsfeld şifrəsinin modifikasiya edilməsi ilə aradan
qaldırılmışdır, yəni açar kimi rəqəmlərdən deyil, hərflər
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ
________________________ 66 ____________________________
ardıcıllığından istifadə olunmasıdır. Açıq mətndəki hərflərin sıra
nömrəsi onların altında yazılmış açarın hərfləri ilə üst-üstə
yığılır və nətəcədə şifrələnmiş mətnin hərflərinin sıra nömrəsi
alınır.
M = информатика
васявасява K = вася
______________________________________________________________________________________________________________________________
M
ı
= ложнунтсллт
Şəkil 7. Modifikasiya olunmuş Qronsfeld şifri
Öndə araşdırılmış Sezar və Qronsfeld şifrələrinin
“toplanma” mexanizmi (rəqəmlərlə və ya hərflərlə) başqa
şriflərdə də istifadə olunur. Belə şifrələrin xüsusiyyəti ondan
ibarətdir ki, şifrə açarın bərpa edilməsinə imkan verir (əgər açıq
və şifrələnmiş mətn məlumdursa). Bu əks əlaqə əməliyyatı ilə,
yəni “toplanma” – “çıxılma” ilə yerinə yetirilir.
Beləliklə, əgər pisniyyətli insan (düşmən) açıq mətnə
malikdirsə və bu mətnə uyğun şifrəni bilirsə, onda o açara
sahib ola bilər və açardan istifadə etməklə digər şifrələnmiş
mətnlərin də şifrəsini açmağa cəhd göstərə bilər. Belə bir üsul
məlum açıq mətnlə yerinə yetirilən kriptoanaliz adlanır.
Təcrübə göstərir ki, Qronsfeld şifrəsi ilə şifrələnmiş mətn bu
üsulun qarşısında acizdir.
Bəzən düşmənləri ən çox yayılmış üsulla aldadırlar, yəni
qəsddən düşmənin aça biləcəyi şifrəyə uyğun mətni şifrələyir
və kanal vasitəsilə ötürürlər. Bundan xəbərsiz pisniyyətli insan
göndərilmiş mətni şifrədən azad edir və yalanlardan ibarət olan
mətni məqsədi üçün istifadə edir. Nəticədə şifrədən azad olmuş
mənasiz söz yığımına sahib olur. Belə şifrələmədən Böyük
|
