İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ
________________________ 67 ____________________________
Vətən Müharibəsində (1941-1945-ci illərdə) geniş istifadə
edilirdi.
Çoxhərfli şifrələmə
.
Dayaqlıq şifrələnməsində qeyd olundu ki, şifrələmə
zamanı ilkin məlumatın hər bir simvolu deyil, simvollar qrupu
şifrələnir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu zaman şifrələnəcək
simvollar qrupu başqa bir qrupun simvolları ilə şifrələnir. Belə
şifrələnmə çoxhərfli şifrələmə adlanır. Çoxhərfli şifrələməni
aydınlaşdırmaq üçün Pleyfeyer şifrələnməsini araşdıraq.
Şifrələmə zamanı şifrələmə vahidi kimi
biqrammadan (hərf
cütlüyü) istifadə edilir ki, burada da bir hərf cütlüyü digər hərf
cütlüyü ilə əvəz olunur.
Şifrələmə ingilis əlifbası üçün nəzərdə tutulmuşdur. Açar
kimi istifadə edilən kod cümləsi (ibarəsi) 5x5 kvadrat çərçivənin
birinci hücrəsinə yazılır (təkrarlanan hərflər buraxılır). Sonra isə
çərçivənin birinci hicrəsinə yazılmış hərflərdən başqa yerdə
qalan bütün hərflər kvadratın çərçivəsinə əlifba sirası ilə yazılır
(daha doğrusu çərçivə doldurulur). Nəzərə almaq lazımdır ki, I
və J hərfləri eyni hərf kimi qəbul olunur.
Çərçivəni açar sözü olan MONARCHY sözü ilə dolduraq.
MONAR
CHY3D
EFCIK
LPOST
UVWXX
Şəkil 8. Pleyfeyer şifrələnməsi üçün kod çərçivəsi
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ
________________________ 68 ____________________________
İlkin mətn biqramma bölünür. Əgər açıq mətndə iki eyni
hərf bir biqramm əmələ gətirirsə, onda onlar arasında X
simvolu qoyulur (məsələn, BALLOON BALXLOON kimi
şifrələnir).
Əgər biqramm bir sətirdən (sütundan) ibarətdirsə, onda
dövrü yerdəyişməni nəzərə almaqla onlar birinci (aşağıdakı)
qonşu sətir ilə yerlərini dəyişirlər. Nümunədə OR NM kimi, OP
isə HV kimi şifrələnir.
Əgər biqrammın hərfləri müxtəlif sətirlərdə və sütunlarda
yerləşirlərsə, onda hər bir hərf cütlüyü sətirin və sütunun
kəsişdiyi hücrədə yerləşən ikinci hərf ilə əvəz olunur. Məsələn,
BE CI kimi, OS isə AP kimi şifrələnir.
Deməli, INFORMATION sözü GAPHMORSFAAW kmi
şifrələnəcək.
Carı şifrə ilkin mətnin statistik xüsusiyyətini saxlayır, yəni
tezlik biqramm cədvəlini dil üçün qurmaq olur və bu zaman
şifrələnmiş mətnin biqramm tezliyini təhlil etmək mümkün olur.
Digər tərəfdən ingilis dilində 26 hərfin olduğunu nəzərə alsaq,
onda biqramm 26
2
= 676 olacaq. Bu baxımdan məsələ
mürəkkəbləşir, şifrələnən mətnin həcminin artması nəticəsində
çəkilən zəhmət uçuruma gedir.
Digər maraqlı çoxhərfli şifrələməyə nümunə kimi
Hill
şifrini göstərmək olar. Şifrə m əmsallı m xətti bərabərliklərdən
ibarətdir. Şifrə açiq mətnin hər bir
m hərfini şifrələnmiş m hərfi
ilə əvəz edir. Məsələn, m=3 olduqda aşağıdakı bərabərlik
sistemini əldə edirik (burada n - əlifbanın gücüdür).
C
1
= (k
11
p
1
+k
12
p
2
+k
13
p
3
) mod n
C
2
= (k
21
p
1
+k
22
p
2
+k
23
p
3
) mod n
C
3
= (k
32
p
1
+k
32
p
2
+k
33
p
3
) mod n
|