Misal 8. 5,5625
(10)
= ?
(2)
0
26
26
1
12
13
2
2
0
6
6
2
1
2
3
2
1
0 25
* 2
0 50
* 2
1 00000
Cavab:
26,25
10
=11010,01
2
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________
158
Misal 9. 241,65625
(10)
= ?
(8)
Misal 10. 123,5625
(10)
= ?
(8)
Misal 11. 3627
(10)
= ?
(16)
2
1
4
5
0
2
2
2
1
Cavab: 5,5625
10
=101,1001
2
0 5625
* 2
1 1250
* 2
0 2500
* 2
0 5000
* 2
1 0000
3
120
123
7
8
15
8
8
1
0 5625
* 8
4 5000
* 8
4 00000
0 65625
* 8
1 25000
* 8
2 00000
1
240
241
6
24
30
8
8
3
Cavab: 123,5625
10
=173,44
8
Cavab: 241,65625
10
=361,12
8
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 159
Cavab: 3627
10
=E2B
16
10-luq say sistemindəki düzgün kəsrləri 2-lik say sisteminə keçirmək üçün
ardıcıl vurmadan istifadə edilir, yəni 10-luqdakı düzgün kəsr ardıcıl olaraq 2-yə
vurulur, aşan mərtəbələr (tam hissələr) sıra ilə düzülür.
Ədədlərin 2-lik say sistemindən 8-lik və 16-lıq say sistemlərinə və ya əksinə
çevrilməsi sadə qaydalarla aparılır, çünki 8-lik və 16-lıq say sistemlərinin əsasları
2-lik say sisteminin əsasının uyğun olaraq 3-cü və 4-cü dərəcəsi ilə təyin olunur,
yəni 8=2
3
və 16=2
4
. Bu o deməkdir ki, 16-lıq say sistemindəki ədədi 2-lik say
sisteminə çevirmək üçün 16-lıq ədədin hər bir rəqəmini dördrəqəmli 2-lik kodla
əvəz etmək kifayətdir.
İkilik say sistemindən 8-liyə və 16-lığa, eləcə də əksinə keçmək olar. Burada
səkkizlik say sistemi rəqəmlərinin hər biri üç ikilik rəqəmlə ifadə olunur. Bu
aşağıdakı cədvəldə əks olunmuşdur.
“0” - 000
“2” - 010
“4” – 100
“6” - 110
“1” - 001
“3” - 011
“5” - 101
“7” - 111
Onaltılıq say sistemlərində rəqəmlərinin hər biri dörd ikilik rəqəm ilə ifadə
olunur. Bu aşağıdakı cədvəldə əks olunmuşdur.
0 - 0000
4 - 0100
8 - 1000
C - 1100
1 - 0001
5 - 0101
9 - 1001
D - 1101
2 - 0010
6 - 0110
A - 1010
E - 1110
3 - 0011
7 - 0111
B - 1011
F - 1111
Tutaq ki, ikilikdə təsvir edilmiş tam ədədi çevirmək lazımdır. Bunun üçün
həmin ədədi sağdan başlayaraq üç-üç qruplaşdırırıq. Sonra ədədin önündə
qrupun çatışmayan rəqəmlərinin yerinə “0” yazırıq. Daha sonra isə hər bir qrupda
alınmış ikilik ədədi 8-likdə təsvir edirik.
Öndə yazılanları misalla izah edək.
Məsələn
,
010 110 110 111 011
←
ikilik ədəd
010 110 110 111 011
←
səkkizlik ədəd
2 6 6 7 3
11
3616
3627
2
224
226
16
16
14
|
