İNformatika və onun əsas anlayişlari. İnformatika nədir?

Diskret (rəqəmsal)

Kəsilməz (analoq)



Diskret informasiya hər hansı kəmiyyətin ardıcıl dəqiq qiymətləri ilə Kəsilməz informasiya isə hər hansı kəmiyyətin dəyişməsinin kəsilməz prossesləri ilə xarakterizə olunur.

Bizi əhatə edən aləmdən gördüyümüz təsvirlər, obyektlər, zaman

ərzində eşitdiyimiz dəyişən siqnalları –

Xüsusi kodlarla qurğulara verilən, diskret olaraq dəyişən ədədi

qiymətlər çoxluğundan ibarət informasiyalar isə -

aid edilir.

İnformasiyanın xassələri	İnformasiyanın növləri	İnformasiyanın formaları	İnformasiyanın verilmə üsulları
Obyektivlik Tamlıq Dəqiqlik Adekvatlıq Mövcudluq Aydınlıq Qiymətlilik Aktuallıq	Məntiqi Ədədi Mətn Audio(səsli) Qrafiki Video(görüntülü) Multimedia	Analoq Rəqəmsal	Mətn Ədədi Qrafiki Səs Kombinasiyalı

Ən kiçik informasiya vahidi kimi qəbul edilmişdir .

Baytlarla ölçmə
Onluq			İkilik
Adı	Simvol	Dərəcə		Adı	Simvol	Dərəcə
Bayt	B və ya(b)	10 ^0		Bayt	B	2 0
Kilobayt	KB	10 ^3		Kibibayt	KiB	2 10

Meqabayt	MB	10 ^6	Mebibayt	MiB	2 20
Giqabayt	GB	10 ^9	Gibibayt	GiB	2 30
Terabayt	TB	10 12	Tebibayt	TiB	2 40
Petabayt	PB	10 15	Pebibayt	PiB	2 50
Ekzabayt	EB	10 18	Eksbibayt	EiB	2 60
Zettabayt	ZB	10 21	Zebibayt	ZiB	2 70
Yottabayt	YB	10 24	Yobibayt	YiB	2 80

1bit = 0 dərəcə 1bayt = 8 bit

1 Kb = 1024 bayt 1 Pb = 1024 Tb

1 Mb = 1024 Kb 1 Eb = 1024 Pb

1 Gb = 1024 Mb 1 Zb = 1024 Eb

1 Tb = 1024 Gb 1 Yb = 1024 Zb

Say Sistemlərİ.

Say sistemi dedikdə - hər hansı simvollardan ibarət olan əlifbanın köməy ilə istənilən ədədin adlandırılması, deyilməsi, təsviri vasitəsi ilə təqdimatı və onlar üzərində əməllərin icrası qaydaları başa düşülür.

Say sistemləri 2 qrupa bölünür:

1. 
   Mövqeli say sistemləri.
   
2. 
   Mövqesiz say sistemləri.
   

I – 1; V – 5; X – 10; L – 50; C – 100; D – 500; M – 1000.

Say sistemləri
2-lik		8-lik			16-lıq
Simvol	İkilik kod		Simvol	Triadalar	Simvol	Tetradala r
0	00		0	000	0	0000
1	01		1	001	1	0001
	10		2	010	2	0010
	11		3	011	3	0011
			4	100	4	0100
			5	101	5	0101
			6	110	6	0110
			7	111	7	0111
					8	1000
					9	1001
					A	1010
					B	1011
					C	1100
					D	1101
					E	1110
					F	1111

KOMPÜTER HAQQINDA

Kompüter informasiya ilə işlənən, informasiyanı qəbul edən, yadda saxlayan, emal edən və ötürən güclü universal maşındır. Kompüter sözünün mənası hesablayıcı deməkdir.

Kompüterdə əsas əməliyyatlar sistem blokunda gedir. Sistem blokunun əsas hissələrindən biri prosessordur.Kompüterə daxil edilmiş informasiya prosessor qurğusunda emal olunur. Bundan başqa sistem
blokda ana plata, yaddaş qurğuları və s. yerləşir. Kompüterlər ölçülərinə, təyinatına görə müxtəlif növlərə ayrılır. Bizim istifadə etdiyimiz kompüter stolüstü fərdi kompüterdir. Fərdi kompüter dedikdə yalnız bir nəfərin istifadə etdiyi kompüter nəzərdə tutulur. Fərdi kompüterin əsas hissələri aşağıdakılardır:

1. 
   Sistem bloku
   
2. 
   Manitor (display)
   
3. 
   Mış
   
4. 
   Klaviatura
   

İdarə etməni asanlaşdıran qurğudur. Mışın iki düyməsi var: Sol düymə hər hansı bir pəncərəni açır, müəyyən bir hissəni izləyərək onu bir yerdən digər yerə aparır və eyni zamanda hər hansı bir əmri təsdiqləyir. Sağ düymə isə konteks menyunu, hər hansı bir element üzərində ona aid olan əmrlər siyahısını açır.

Klaviatura- informasiyanın daxil edilməsi üçün qurğudur.

Klaviatura adətən 101-102 düymədən ibarət olur. Klaviatura düymələri 4 yerə bölünür:

1. 
   Simvol düymələri
   
2. 
   İdarəedici düymələr
   
3. 
   Registrın dəyişməsi düymələri
   
4. 
   Funksional düymələr
   

Simvol düymələrinə bütün hərflər, rəqəmlər, xüsusi işarələr daxildir.

İdarəedici düymələr aşağıdakılardır:


ESC – escape sözündən götürülüb, mənası “keçid” deməkdir. Əmrdən imtina etmək üçündür.

ENTER – Əmri daxil etmək, yaxud yeni sətrə başlamaq üçündür.

TAB – kursoru müəyyən qədər sağa sürüşdürür, abzas qoymaq üçün

istifadə olunur.

BACKSPASE – Kursordan soldakı simvolları silmək üçün istifadə olunur. DELETE – Kursordan sağdakı simvolları silmək üçün istifadə olunur.

HOME – kursoru sətrin başlanğıcına gətirir. END – Kursoru sətrin sonuna gətirir.

PAGE UP – Kursoru bir səhifə yuxarı hərəkət etdirmək üçündür. PAGE DOWN – Kursoru bir səhifə aşağı hərəkət etdirmək üçündür.

Registrın dəyişməsi üçün düymələr:


Caps Lock – Adi halda bütün hərfləri kiçik yazır. Bu düymə bir dəfə basıldıqda klaviatura böyük hərf rejiminə keçir.

Shift – Klaviatura kiçik hərf rejimindədirsə, shift düyməsini basılı saxlayaraq hər hansı hərfi yazsaq həmin hərf böyük yazılır. Əgər klaviatura böyük hərf rejimindədirsə, shifti basılı saxlayaraq hər hansı hərfi yazsaq həmin hərf kiçik yazılacaq.

Ctrl və Alt düymələri təklikdə işlənmir. Başqa düymələrlə birlikdə işlənir.

Num Lock – Klaviaturanın sağındakı rəqəmli hissədən istifadə etmək üçündür.

Funksional düymələrə: F1 –dən F12 –qədər olan düymələr aiddir.

Proqramdan asılı olaraq bu düymələrin funksiyası dəyişir.

Kursor - yazı yazmaq üçün yer göstərir.

Probel - Sözlər arasında məsafəqoymaq üçündür. Ctrl+A - Yazının hamısını qeyd edir.

Ctrl+Z - Bir addım əvvəlki işə qayıdır, sidiyimiz yazını geri gətirir.

ALT+ SHİFT - Klaviaturadan dili dəyişir.