İnformatikanin əsaslari

VB-də cədvəllər arasında əlaqələr.

VB-nin yaradılması və onun idarə edilməsi konkret VBİS-in köməyi ilə həyata keçirilir. 1996-cı ildən başayaraq Windows 95 əməliyyat sistemi fərdi kompüterlər (FK) ücün standart hesab edilir və Windows əməliyyat sisteminin sonrakı versiyaları üçün baza rolunu oynayır.
Windows əməliyyat sisteminin verdiyi üstünlüklərdən istifadə edə bilən ən populyar
və qeniş yayılmış VBİS Access Microsoft, Paradox 7 for Windows NT, Borland Apposh for Windows 95, Lotus hesab edilir. Bunların içərisində öz mükəmməlliyinə və VB
yaradıcılarının ehtiyaclarını daha dolğun ödəmək imkanlarına görə Paradox və Access
VBİS daha cox fərqlənir.
Əlbəttə, diğər VBİS (məsələn, Dbase, Clippe, db-VİSTA, Xbase, PROGRESS, DB 2, Oracle Universal Server, Oracl 7.3, Oracl, Informix Online Dynamic, Navigation Server və i.a.) də mövcuddur və bunların biri diğərindən tətbiq edilə bildikləri əməliyyat mühiti, interfeys imkanları, resursların bölüşdürülməsi imkanına malik olub-olmaması, topologiya imkanlarına, məlumatlar arasında əlaqələrin tipinə və eləcə də bir sıra başqa xüsusiyyət- lərinə görə fərqlənir.
Qayıdaq VB-yə örnək gətirdiyimiz məsələlərə. Hər hansı ali məktəbin rektorluğu, dekanlığı, tədris şöbəsi və yataqxana komendantının sorğularını aşağıdakı 5 cədvəlin köməyi ilə təmin etməyə çalışaq. Bu cədvəlləri şərti olaraq aşağıdakı kimi adlandıraq: Tələbələr, Mənimsəmə, Yataqxana, Dərs Cədvəli, Müəllimlər.
Tutaq ki, bu cədvəllərdə aşağıdakı məlumatlar əks etdiriləcəkdir.
VB-ni təşkil edən müxtəlif cədvəllər arasında əlaqə yaradılmasından ötrü həmin cədvəllərdə elə sahələr seçilməlidir ki, onlar unikallıq xassəsinə malik olsunlar. Unikallıq ondan ibarətdir ki, cədvəldə həmin sahədə giyməti eyni olan iki və daha çox yazı olmamalıdır. Cədvəllər arasında relyasiya əlaqəsinin yaradılması üçün istifadə edilən bu cür unikal sahələri ilkin açar adlandırmaq qəbul edilmişdir.
Nəzərdən keçirdiyimiz misalda ilkin açar kimi tələbənin şifri sahəsindən istifadə edilə bilər. Belə ki, VB-nin cədvəllərində şifri eyni olan iki tələbə olmayacaq.
Ayditoriyaların uçotunun aparılması üçün ilkin açar kimi auditoriyanın nömrəsindən istifadə etmək arzu edilərdi. Lakin eyni bir auditoriyada müxtəlif vaxtlarda müxtəlif müəllimlərin müxtəlif qruplarda dərs keçmək imkanına malik olması səbəbindən auditoriyanın nömrəsi sahəsi Dərs cədvəli və Müəllimlər cədvəllərində unikal sahə kimi ğötürülə bilməz. Bununla belə, auditoriya və vaxt sahələrinin qiymətlərini birləşdirmək yolu ilə mürəkkəb ilkin açar düzəltmək və bundan istifadə etməklə Tələbələr cədvəli ilə Dərs cədvəllərini əlaqələndirmək olar.
Relyasiya tipli VB işlənib hazırlanarkən əlaqəni istiqamətləndirən cədvəli əsas cədvəl, əlaqə istiqamətlənən cədvəli isə tabe cədvəl adlandırmaq qəbul edilmişdir. Bizim misaldakı tələbələr-mənimsəmə, tələbələr-yataqxana cədvəllərindəki əlaqələrdə tələbələr əsas cədvəllərdir.

5.