İnstitutu

texnikalarından (üsullarından) istifadə edilməsi məqsədəuyğun hesab edilir: 

Problemli şərh 

Muzakirə 

Əqli hücum 

Tədqiqatı aparılması 

BİBÖ  

Klaster (şaxələndirmə) 

Modelləşdirmə  

Alqoritm 

Təqdimat(nümayiş) 

Venn diaqramı 

Qruplara bölünmə  

Modelləşdirmə  

Evristik müsahibə 

Bunlardan bəzilərinin məzmunu ilə tanış olaq. 

Müzakirə  (disskussiya)  şagirdlərdə  məlumat  və  ideyaların  təşkil  olunması, 

fərqli 

və  oxşar  cəhətlərin 

müqayisə  edilməsi,  anlayış  və  ideyaların 

aydınlaşdırılması,  yoxlanılması,  problemlərin  həlli  yollarına  dair  alternativ 

fikirlərin  əsaslandırılması,  proqnozların  verilməsi,  informasiyanın  həyati 

əhəmiyyətinin üzə  çıxarılması, təklif və tətbiq edilməsi imkanlarının araşdırılması 

və  s  məqsədi  ilə  həyata  keçirilən  fikir  mübadiləsi  müzakirə  üsuluunun  tərkib 

hissəsidir.  

Müzakirələr və ya disskussiyalar şagirdlərin dərs prosesində;  a) bir- biri və 

müəllim  ilə  qarşılıqlı  ünsiyyətinə  yardım  göstərir,  b)  informasiyanın  təhlili  üçün 

açıq  mühüt  yaradır,    c)məsələnin  öyrənilməsində  alternativ  fikirlər  söyləməyə 

təkan  verir,  d)  informasiyaların  görünməyən  tərəfləri  barədə  düşünməyə  məcbur 

edir, e) şagirdlərin hüquq bərabərliyini təmin edərək, demoktarik mühüt yaradır, ə) 

şagirdləri passiv dinləyicilərdən aktiv iştirakçıya çevirir. 

Müzakirəni  tətbiq  etməyə  hazırlaşan  müəllim  ilk  növbədə  müzakirə 

qaydalarını şagirdlərə xatırlatmalıdır.                                   

      Şagirdlər  disskusiya  mədəniyyətinin  vacib  və  geniş  bir  məsələ  olduğunu  dərk 

etməli  ,başqalarının  fikirlərinə  dözümlü  yanaşmanın  demokratik  ənənələrin  əsas 

sütunu  olmasını  başa  düşməlidirlər.  Müzakirənin  təşkil  edilməsində  aşağıdakıları 

nəzərdən qaçırmaq olmaz. 

1.İlk növbədə  müzakirə (disskusiya) qaydaları tərtib edilməlidir. Bu qaydalar 

dərs ilinin əvvəlində sinif şagirdlərinin  ümumi razılığı  ilə qəbul edilməlidir:       

- eyni vaxda yalnız bir nəfər danışmalıdır;  

---

 

 

46 

-  danışanı  diqqətlə  dinləmək  ,  ona  cavabı  yalnız  nitqi  tamamladıqdan  sonra 

vermək olar;             

- tənqid yalnız danışanın fikirinə yönəlməlidir;  

-vaxt nəzərə alınmalıdır; 

- söz üçün icazə istənilməlidir; 

Qaydalar iri vərəqdə yazılmalı və divarda görünən yerdə  asılmaldır. 

2.  Sinifdə  şagirdlərin  müzakirə  üçün  münasib  formada  oturmasına  (dairəvi, 

yarımdairəvi, üz-üzə və s ) nail olunmalıdır. 

3.  Müzakirə  üçün  mövzunun  adı  ilk  baxışdan  sadə,  şagirdin  başa  düşəcəyi 

şəkildə təqdim edilməlidir. 

4.Müzakirə  “nə  baş  verdi?,  “nə  üçün  baş  verdi?”,  “Bu  haqda    siz  nə 

düşünürsünüz?”, “başqa cür ola bilərmi?” və s kimi inkşafetdirici  

suallar  verməklə  başlayır.  Disskusiyanı  davam  etdirmək  üçün  şagirdlərin 

verdiyi cavablar diqqətlə dinlənilməlidir. Diskussiyanın  

gedişinin  düzgün  qiymətləndirilməsi  də  onun  müvəffəqiyyətlə  həyata 

keçirilməsinə təsir edən amillərdən biridir. 

        Müəllim şagirdlərin: 

      – düzgün, əsaslandırılmış fikirlərinə, sanballı dəlillərinə diqqət yetirməlidir.  

      –  fikirləri  ümumiləşdirərkən,  yekun  vurarkən  müzakirələrdə  iştirak  edən 

şagirdlərin fikirindən  nümunələr gətirməli, onlara qarşı diqqətli olmaldır. 

      -    söylənilən  fikirlərə  səbirlə  qulaq  asmalı,  fikirlər  səhv  olduqda  belə  şagirdin 

sözünü  kəsməməli,  digər  şagirdlərdən  həmin  fikrə  qarşı  hansı  münasibətdə 

olduqlarını soruşmalı və sonda özünün düzgün mülahizələrini söyləməlidir.