İqtisadiyyat anlayışının yaranması İqtisadiyyat
Yüklə 73,89 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tenderin metodları
|
İnvestisiya prosesi – kapital təklifləri ilə onun tələbatçılarının məqsəd və maraqlarının üst – üstə düşərək göstərdikləri fəaliyyət prosesidir. İnvestisiya prosesi tələblə təklifin qarşılaşdırma mexanizmidir.
İnvestisiya prosesi uzunmüddətli prosesdir. Prosesin son məqsədi olan mənfəət aşağıdakı mərhələləri keçdikdən sonra reallaşır: 1) Araşdırılma ,2) Təhlil ,3) Qərar qəbulu ,4) İnvestisiya mənbələrinin müəyyən olunması ,5) Sənədlərin hazırlanması , 6) Danışıqlar və rəsmiyyət ,7) Maliyyə vəsaitlərinin formalaşdırılması, 8) İnşaat ,9) İstehsalat ,10) Məhsulun reallaşdırılması,11) Qoyulan vəsaitin qaytarılması,12) Mənfəətə keçid İnvestisiyanın maliyyələşdirmə mənbələri. Müəssisələrin maliyyələşdirilməsi mənbələri qeyd etdiyimiz kimi geniş və çox istiqamətlidir. Odur ki, maliyyələşmə mənbələrinə görə investisiya qoyuluşları dörd qrupa bölünür: mərkəzləşdirilmiş investisiya qoyuluşu (dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait hesabına yaradılır), qeyri – mərkəzləşdirilmiş investisiya qoyuluşu (əsasən, müəssisələrin mənfəəti hesabına yaradılır), xarici ölkələrin investisiya qoyuluşu və müəssisədaxili ehtiyatlar hesabına əldə edilən vəsait. Son illərdə mərkəzləşdirilmiş şəkildə istehsalın inkişafına ayrılan investisiya qoyuluşunun həcmi xeyli azalmış, xarici ölkələrin investisiya qoyuluşları isə artmışdır. Dövlət investisiyaları vergilər, dövlət müəssisələrinin mənfəəti, yeni pul emissiyası, daxili və xarici istiqrazlar buraxılmasından hökumətin əldə etdiyi gəlirlər hesabına həyata keçirilir. Xüsusi investisiyalar bölünməz xüsusi mənfəət, amortizasiya fondu, xaricdən cəlb edilən uzunmüddətli kredit, xüsusi kapitalı artırmaq məqsədi ilə səhmlərin, istiqrazların, digər qiymətli kağızların satışından alınan vəsait hesabına həyata keçirilir. Müəssisənin maliyyələşdirmə mənbəyi kimi borc və səhm kapitalından da istifadə edilir. Ümumiyyətlə borc kapitalı səhm kapitalından ucuz olur, çünki borca görə ödənilən faiz tutumuna aid olan məbləğdən çıxılır. Beləliklə, böyük borclar yüksək risklə bağlı olur, müəssisələr faizi ödəmək və borcu qaytarmaq imkanını itirə bilər. İnvestisiya qoyuluşunda iki başlıca xarici maliyyələşdirmə mənbəyini: borc kapitalı və səhm kapitalından istifadə edilir. Hər iki mənbə dörd müxtəlif istiqamətdən: a)uzunmüddətli ssudalardan: b) lizinqlərdən (uzunmüddətli icarədən), v) istiqrazlardan: q) səhmlərdən maliyyələşir. Əsaslı tikinti Tikinti-quraşdırma işlərinin ən mühüm mərhələsi tikinti-quraşdırma işlərinin layihəsinin işlənib hazırlanmasından ibarətdir. Bu layihədə tikiləcək obyektlər müəyyənləşdirilir, onların zəruriliyi və məqsədəuyğunluğu texniki-iqtisadi cəhətdən əsaslandırılır. Müəssisənin uzunmüddətli tikinti-quraşdırma maliyyə planlarının hazırlanması ancaq müəyyən layihələr üzərində işlərin aparılması ilə həyata keçirilir. Layihələr planların hazırlanıb ortaya çıxarılmasısında əsas rol oynayır. Bir layihənin tətbiqə əlverişli olub-olmadığını, xətalı ünsürlərin meydana gəlib-gəlmədiyini, iqtisadi və texniki dövrü ərzində özünü ödəyib-ödəməyəcəyini, ya da mənfəətlilik dərəcəsini ölçmək üçün aparılan prosesə layihə deyilir. İnvestisiya layihələri hər hansı bir investisiyanın ehtiyac dərəcəsinin, tələb səviyyəsi ilə istehsal gücünün, maya dəyərinin və mənfəətin əldə edilməsi ilə dəyərləndirilir. Başqa sözlə, investisiya layihəsi investisiyanın hüquqi, iqtisadi, texniki və maliyyə təhlillərinin planlı şəkildə hazırlanmasıdır. Layihənin hazırlanması bu əsas dörd bölümdən ibarətdir və biri digərini tamamlayır. Layihənin bu bölmələrində texniki-iqtisadi əsaslandırılmasında tikiləcək obyektin yeri, investisiya qoyuluşunun kəmiyyəti, tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi və yerinə yetirilməsi müddəti, tikinti üçün ayrılmış sahədən – ərazidən istifadə olunması, təsərrüfat əlaqələri və s. həlletmələri müəyyən edilir. Rabitə müəssisələrində tikinti-quraşdırma işlərini yüksək səviyyədə həyata keçirmək üçün xüsusi şöbə –əsaslı tikinti şöbəsi yaradılır və bu şöbə tikinti-quraşdırma işlərini sənədləşdirir və onun yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. Tikinti-quraşdırma işlərinin layihələşdirilməsində tikinti smeta dəyərinin müəyyənləşdirilməsi, işlənib hazırlanması mühüm yer tutur. Çünki bu sənədlərə əsasən tikinti-quraşdırma işləri həyata keçirilir. Tikinti-quraşdırma işləri iki üsulla: podrat və təsərrüfat üsulu ilə həyata keçirilir. Podrat tikinti üsulu – müstəqil, daimi fəaliyyətdə olan tikinti-quraşdırma təşkilatlarının sifarişçi təşkilatlarla podrat müqaviləsi üzrə həyata keçirdikləri tikinti tsiklinin təşkili formasıdır. Təsərrüfat-tikinti üsulunda tikinti quraşdırma işləri podratçı təşkilatlar cəlb edilmədən, bilavasitə müəssisənin özü tərəfindən həyata keçirilir. Bu üsul kiçik həcmli tikinti-quraşdırma işlərinin aparılmasında iqtisadı baxımdan daha sərfəlidir. Tender Tender- xidmətlərin göstərilməsi və tikinti işlərinin yerinə yetirilməsinin, məhsul çatdırılmasının rəqabətli seçım formasıdır. Müqavilə tenderdə sənədləşməyə uyğun olaraq təklif verilmiş tərəflə bağlanır. Tender açıq və ya qapalı, 1 və ya 2 mərhələli, müsabiqə və ya hərrac formasında olur. Tenderin təşkilatçısı həm dövlət, həm də qeyri dövlət təşkilatları ola bilər. Dövlət səviyyəli tender 1 mərhələli olur. İştirakçılar isə fiziki və hüquqi şəxslər ola bilər. Tenderin məqsədindən asılı olaraq almaq və satmaq üçün tenderlərə bölünür. Əgər tenderin predmeti tikinti və ya texniki məsələdirsə, təşkilatçılar müsabiqə keçirirlər. Əgər predmeti qiymətdirsə hərrac keçiriləcəkdir. Tenderi elan etməzdən əvvəl satınalan təşkilat aşağıdakıları edir: 1) Tender komissiyasını formalaşdırır. Tender komissiyası satınalan təşkilat tərəfindən yaradılan və onun adından tender prosedurlarını həyata keçirən müvvəqqəti işçi qrupudur. 2) Tenderin əsas şərtlər toplusunu hazırlayır. Bu toplu tenderin şərtlərini özündə əks etdirən və iddiaçılara təqdim edilən rəsmi sənəddir. 3) Tender elanını dərc etdirir və tenderdə iştirak etmək istəyən iddiaçı müəssisə və fərdlərə tenderdə iştirak üçün dəvət göndərir. Tenderin keçirilməsi zamanı həmçinin müxtəlif sənədlər razılaşdırıla və sənədlər toplusuna daxil edilə bilər. Bura ehtimal olunan qiymət barədə protokol, tenderin ilkin protokolu, təkliflər zərflərinin açılması barədə protokol, tenderin yekun protokolu və s. daxil olur. Tenderin metodları: Yüklə 73,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|