İqtisadiyyata giriş fənni üzrə suallar və cavablar

Mövzu  3.  İqtisadiyyatın 

əsasları. 

İqtisadiyyatın 

əsas 

ünsürləri və baza kateqoriyaları. İqtisadi seçim. 

 

1.Resursların məhdudluğu və tələbatların sonsuzluğu problemi. 2.İqtisadi 

tələbatlar və onların təsnifatı. İqtisadi nemət, məhsul, 

xidmətlər. 

3.İqtisadi resurslar və onların növləri. 

4.İqtisadi seçim. İstehsal imkanları əyrisi. Alternativ xərjlər. 

5.Əmək  prosesinin 

sadə  momentləri. 

Məhsuldar 

qüvvələr 

və  istehsal 

münasibətləri. 

 

1.Resursların məhdudluğu və tələbatların sonsuzluğu problemi. 

 

Hər bir iqtisadi fəaliyyət müvafiq tələbatın  müəyyənləşdirilməsindən başlanır. Mövcud dövr 

çərçivəsində  tələbatların  nisbi  və  müvəqqəti  ödənilməsi  mütləq        olaraq        sonradan    

onlarınyenidən    bərpası,    istehsalı,       genişlənməsi, 

---

7 

 

mürəkkəbləşməsi  (çətinləşməsi)  və  dərinləşməsi  baş  verir.  Belə  vəziyyət  daimi  olaraq  qalır. 

Digər  tərəfdən,  tələbatların  (resurslar  və  texnologiyalar)  ödənilməsi  üçün  bizim  vasitələrimiz 

praktiki şəkildə həmişə məhduddur. Bu  məhdudluq müxtəlif ola bilər. 

Hər  şeydən  əvvəl,  bu  təbiətdə  mövcud  olan  müxtəlif  nemətlər  miqdarının  təbii 

bərabərsizliyidir  ki,  bunlardan  da  bir  sırası  digərlərinə  nisbətən  az  yayılmışdır.  Məhdudluq, 

həmçinin  insanların  yaratdığı  nemətləri  də  əhatə  edir.  Bu,  hazırki  anda  nəinki  nemətlərin 

mövcud  növ  ehtiyatlarına,  həm  də  indiki  şəraitdə  onların  təkrar  istehsalı  üçün  mövcud  olan 

imkanlara (deməli, həm də vasitələrə də)  da aiddir. Onların ehtiyatlarını doldurmaq imkanından 

asılı olaraq nemətlər  təkrar istehsal olanlara və təkrar istehsal olunmayanlara bölünür. 

Nemətlərin  əksəriyyəti  nadirdir,  yəni  bu  nemətləri  yalnız  digər  nemətlərdən  imtina  etmək 

yolu  ilə  əldə  etmək  olar.  Nemətlərin  nadirliyi  və  məhdudluğu  –  eyni  şey  deyildir.  Nemət  o 

zaman nadir olur ki, onlara olan  tələbat bu nemətlərdən başqa onları da üstələyir. 

Mövcud  istehlakçıda  olan  nemət  ehtiyatları  hər  hansı  bir  tələbatın  tam  ödənilməsi  üçün 

çatmaya bilər ki, bu da tez-tez baş verir. Lakin, hətta təsəvvür  etsək ki, bu konkret dar çərçivədə 

müəyyənləşdirilmiş  tələbat  hazırki  dövrdə  tam  ödənilmişdir,  bu  halda  da  tam  aydın  olasaq  ki, 

nəzərdən    keçirilən  iqtisadi  subyektdə  eyni  zamanda  mövcud  olan  həmin  vəsaitlərin  istifadə 

edilməsi  hesabına  tam  dolğun  ödənmiş  təlabat  kimi  ödənilə  biləsi  bütün  yerdə  qalan 

tələbatlar  da  ödənməmiş  qaldı.  Nemətlərə  olan  tələbata  nəzərən  onların  məhdudluğu 

nemətlərin kifayətsizliyini xarakterizə edir. 

Nəticədə  nadirlik  və  çatışmazlıq  nemətlərin  məhdudluğunun    müxtəlif  tərəfləri  kimi  üzə 

çıxır.  Nemətlərin,  o  cümlədən  də  resurs  və texnologiyaların  məhdudluğu  isə  insanların  iqtisadi 

həyat fəaliyyəti sahəsinə daxil olan nemətlərin, praktiki, universal xassəsidir.