Iqtisodiyot asoslari

YaMM (yalpi milliy mahsulot)
ko‘rsatkichida raqamlarida ifodalanadi. Uni mamlakatda bir yil ichida 
ishlab chiqarilgan hamma pirovard tovarlar va ko‘rsatilgan xizmatlarning 
bozor qiymatlarining yig‘indisi sifatida belgilaydilar. 
Narxlarning umumiy darajasi 
Ushbu ko‘rsatkich tovarlarning keng guruhining baholar indeksi 
yordamida o‘lchanadigan narxlarining o‘rtacha darajasini belgilaydi. 
Narxlar (baholar) indeksi narxlarning o‘rtacha darajasining ma’lum bir 
davr ichida nisbatan o‘zgarishini ifodalaydi. 
Narxlar indeksi 
quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
 
Foiz stavkalarining darajasi tadbirkorlar tomonidan pul mablag‘laridan 
foydalanish xarajatlari va pullarning iste’molchilar sektori tomonidan ish-
latilmaganligi uchun mukofotni ifodalaydi. 
Stavkalarning foizlari bozor mexanizmi ta’siri ostida bo‘ladi: agar pul 
taklifi kamaysa, foiz stavkalari oshadi. Va aksincha, nominal va real foiz 
stavkalarini farqlaydilar. 
 
Bandlik
Ushbu ko‘rsatkich ishga ega bo‘lgan katta yoshdagi mehnatga qobili-
yatli aholi soni bilan mazkur iqtisodiy tizimdagi ishsizlar sonining nisbatini 
aks ettiradi. 
Ishsizlikni hisoblab chiqarish va bandlikni baholash uchun asosiy 
ko‘rsatkich ishsizlik me’yoridir. 
Milliy hisoblar tizimi 
 
Joriy yilning joriy yil narxlari
Narxlar indeksi
bazis yil narxlari
= 
х 100% 
Real stavka = nominal stavka – inflyatsiya darajasi 
 
ishsizlar soni 
 
ish kuchi miqdori
= 
. 100% 
Ishsizlik me’yori

---

79 
Milliy schet (hisob)lar tizimi (MHT) mamlakatning asosiy iqtisodiy 
ko‘rsatkichlarini baholashning xalqaro standartidir. Uning tarkibiy qismlari 
quyidagi makroiqtisodiy ko‘rsatkichlardir: