Iqtisodiyot asoslari

Nazorat savollari 
1. Talabning egiluvchanligi nima? 
2. Talabning egiluvchanligini qanday qilib o‘lchasa bo‘ladi? 
3. Taklifning egiluvchanligi nima? 
4. Taklifning egiluvchanligini qanday o‘lchash mumkin? 
5. Xaridorlar va sotuvchilarga bitishuvlar tuzishga beruvchi tuzilma ni-
ma deb ataladi? 
6. Narx tushganida odamlar ko‘p miqdorda tovar sotib olishlarining 
ikkita sababini keltiring. 
7. Talab qonunining mazmunini ochib bering. 
8. Taklif qonunining mazmunini ochib bering. 

---

60 
NARXNI BELGILASHGA DAVLATNING
ARALASHISHI 
 
Davlat ular yordamida iqtisodiy rivojlanishning borishiga ta’sir qilishi 
mumkin bo‘lgan 
bilvosita
va 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri tartibga soluvchi 
vositalarning uchta guruhini ko‘rsatish mumkin. 
Birinchi guruh – 
bu bilvosita iqtisodiy tartibga soluvchilardir.
Bular-
ga soliqlar, narxni belgilash qoidalari, predmetlar uchun foizlar, amorti-
zatsiya me’yorlari, bojxona ta’riflari va boshqalar kiradi. 
Ikkinchi guruhni esa 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri byudjet mablag‘lari
tashkil qi-
ladi. 
Uchinchi guruh moddiy oqimlarni tartibga soluvchilar bo‘lib, ularga 
davlat byudjetlari, litsenziya (ruxsatnoma)lar, ishlab chiqarish birlashmasi-
ning har bir ishtirokchisi uchun uning ishlab chiqarishda, sotishda, eksport 
va importdagi ulushini belgilashni ko‘zda tutadigan kvotalar kiradi. 
Davlat tomonidan tartibga olinish Ishlab chiqilgan me’yorlar va choralar 
tizimi yordamida amalga oshiriladi. Bu tizim xo‘jalik yurituvchi subyektlarning 
o‘zlarini tutishlarini ma’muriy ta’sir usullari orqali tartibga soladi. Bu ma’muriy 
o‘zaro ta’sir usullariga qonunlar, farmonlar yo‘riqnomalar kiradi. 
Davlat, shuningdek,