Iqtisodiyot va biznes
Iste’molchi imkoniyati va tanlovi
Yüklə 248,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Unumli iste’mol
- Moddiy iste’mol – ehtiyojlarni qondirishda moddiy koʻrinishdagi ne’matlarning tegishli nafli xususiyatlaridan foydalanish. Nomoddiy ne’mat va xizmatlar iste’moli
|
4. Iste’molchi imkoniyati va tanlovi
Kishilik jamiyatining ehtiyojlariga nisbatan resurslar cheklanganligi sababli, har safar ulardan qanday foydalanishni tanlashga togʻri kelsa, biz boshqa variantlardan ham voz kechishga qaror qilamiz. Iqtisodchilar istalgan narsaga erishishda nimadan voz kechish kerakligini koʻrsatish uchun imkoniyatlar qiymati atamasidan foydalanadilar. Iqtisodiyotning asosiy tamoyili shundan iboratki, har qanday tanlov boshqa tanlovdan voz kechish evaziga amalga oshiriladi. Iste’molchi tanlovining asosiy gʻoyasi shundan iboratki, bitta buyumning qiymati voz kechilgan boshqa narsani iste’mol qilish imkoniyatidir. Odamlar doimo tanlashi kerak boʻlganligi sababli, ular koʻproq xohlagan boshqa narsalarni olish uchun xohlagan narsalaridan voz kechish kerak boʻlganda muqarrar ravishda murosaga kelishadi. Iste’mol jamiyat a’zolari iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlardan foydalanish jarayoni hisoblanadi va amal qilishi hamda xususiyatiga qarab turkumlanadi. Unumli iste’mol bevosita ishlab chiqarish va xizmat koʻrsatish jarayoniga tegishli boʻlib, ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan ishlab chiqarish maqsadida foydalanish jarayonini anglatadi. Shaxsiy iste’mol ishlab chiqarish sohasidan tashqarida roʻy berib, bunda kishilarning iste’mol buyumlaridan va xizmatlardan bevosita oʻzlarining shaxsiy ehtiyojlarni qondirish maqsadida foydalanishi tushuniladi. Moddiy iste’mol – ehtiyojlarni qondirishda moddiy koʻrinishdagi ne’matlarning tegishli nafli xususiyatlaridan foydalanish. Nomoddiy ne’mat va xizmatlar iste’moli – ehtiyojlarni qondirishda nomoddiy koʻrinishdagi ne’mat va xizmatlarning tegishli nafli xususiyatlaridan foydalanish. Iste’molchilarning xatti-harakatlarini tushuntirishda iqtisodiyot odamlar eng yuqori baho beradigan tovar va xizmatlarni tanlashi haqidagi asosiy gʻoyaga tayanadi. Iste’molchilar turli xil iste’mol imkoniyatlarini tanlash usulini tavsiflash uchun bir asr oldin iqtisodchilar foydali dastur tushunchasini ishlab chiqdilar. Foydalilik tushunchasidan ular talab egri chizigʻini chiqarib, uning xususiyatlarini tushuntirishga muvaffaq boʻlishdi. "Yordamchi dastur" deganda nimani tushunamiz? Bir soʻz bilan aytganda, foydali dastur qoniqishni anglatadi. Aniqroq aytganda, bu iste’molchilar turli xil tovar va xizmatlarni qanday tartiblashlarini anglatadi. Koʻpincha, foydalilikni odam tovar yoki xizmatni iste’mol qilishdan kelib chiqadigan sub’ektiv zavq yoki foydalilik deb oʻylashi qulay. Ammo, albatta, yordam dasturi - bu psixologik funksiya, his qilish, uni kuzatish yoki oʻlchash mumkin degan fikrga qarshi turishingiz kerak. Aksincha, bu yordamchi dastur iqtisodchilar tomonidan oqilona iste’molchilar qanday qaror qabul qilishini tushunish uchun foydalanadigan ilmiy tuzilma. Iste’molchilarning talablari funksiyalarini odamlar ularga eng katta qoniqish yoki foyda keltiradigan qarorlarni qabul qilishlari haqidagi taxminlardan kelib chiqamiz. Talab nazariyasida odamlar oʻzlarining foydaliligini maksimal darajaga koʻtarishadi, demak ular oʻzlari eng afzal koʻrgan iste’mol tovarlari toʻplamini tanlaydilar. Yüklə 248,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|