Iqtisodiyot va biznes

---

A.
 
AVLONIY NOMIDAGI XALQ TA’LIMI MUAMMOLARINI 
OʻRGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-
TADQIQOT INSTITUTI 
 
 
 
 
 
 
 
“FANDAGI YANGILIKLAR, FANNI OʻQITISHNING DOLZARB 
MASALALARI” MODULI BOʻYICHA
 
 
 
 
 
“
IQTISODIYOT VA BIZNES
” 
 
oʻquv kursining
“ASOSIY IQTISODIY KONSEPSIYALAR. CHEKLANGAN RESURSLAR 
SHAROITIDA ISTE’MOLCHI HULQI NAZARIYASI”
mavzusidan ma’ruza matni 
 
 
 
 
 
Ma’ruzachi: Xamidova Zulfiya Axmadjonovna 
 
 
 
 
Toshkent- 2022 

---

1-MAVZU. ASOSIY IQTISODIY KONSEPSIYALAR. CHEKLANGAN 
RESURSLAR SHAROITIDA ISTE’MOLCHI HULQI NAZARIYASI. 
1. Cheklangan resurslar va cheksiz ehtiyojlar 
Insonlarning 
talab-ehtiyojlari 
koʻp 
va 
turlichadir. Biologik tuqtai-nazardan olib qaralganda, 
insonlarga faqatgina havo, suv, oziq-ovqat, kiyim-
kechak va oddiy boshpana boʻlsa kifoya qiladi. Ammo 
biz yashayotgan zamonaviy jamiyatda insonlar oʻz 
turmush tarzini va yashash sharoitlarini yaxshilash 
uchun koʻproq xizmatlar va mahsulotlarga ehtiyoj 
sezadilar. Endi insonlar daryodan oqib turgan oddiy suvga emas, balki suv 
idishlardagi chiroyli qadoqlangan suv, salqinlantiruvchi ichimliklar va sharbatlarga 
ehtiyoj sezadilar. Insonlar oʻrmonlardan maymunjon va yongʻoqlarni terib yemay, 
balki xushxoʻr saladlar, mazali taomlar va anvoiy yeguliklarni xohlaydilar. Kiyinish 
borasida ham avvalgi ibtidoiy jamiyatdagi kabi eng sodda kiyim-kechaklarni emas, 
balki qimmatbaho kiyim-kechaklar, bejirim kostyumlar va paltolarni kiyishni 
xohlaymiz, albatta. Avvalgidek insonlar chaylalarda emas, balki koʻp qavatli 
binolarda, xashamdor imoratlarda kun kechirishni istaydilar. Inson ehtiyojini chek-
chegarasi yoʻq. Insonning baxtiga yer, foydali qazilma boyliklar, ish qurollari, 
texnika, mehnat qilish va boshqaruvchilik salohiyati kabi ishlab chiqrish resurslari 
mavjud. Xuddi mana shu resurslar iqtisodiyotda qoʻllanilib, bizga mahsulotlarni 
ishlab chiqarishda va koʻpgina iqtisodiy talablarimizni qondirishda yordam beradi. 
Lekin oddiy haqiqat shundan iboratki, bizning iqtisodiy talablarimizni qondirish 
uchun bizdagi mavjud resurslar chegaralangan. Shuning uchun biz muqobil tanlov 
qilishga majburmiz. Bu haqiqat esa iqtisodiyot iborasini tushunishga yordam beradi 
va oʻz oʻrnida, iqtisodiyot atamasi xomashyo va resurslar insonlarni butun 
ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli boʻlmaganligidan, iqtisodiy fanlar – kishilar, 
institutlar va jamiyat ushbu cheklangan resurslarni qanday optimal (eng yaxshi) 
tanlovni amalga oshirishni oʻrgatuvchi ijtimoiy fanlar sifatida amal qiladi.