Issiqlik elektr stansiyalarda

X O JA L IG I

1. 
   .Bug‘ qozoni o ‘txonasida yoqilg‘ilarni yoqish usuHari va оЧхопа turlari
   

Hozirgi zamon o'txona texnikasida yoqilg‘ini yoqishd? asosan
uch xil usuldan - qatlamli, mash’alali va uyurmali yoqish usullaridan foydalaniladi.
Qatlamli yoqish - yoqilg'ini bevosita o'txona panjarasida yoqish usulidir.
Yoqilg‘ini kattalashib yoqishda uning yonishi jarayonida panjarada kul va shlak mahsulotlaridan iborat g'ovak qatlam hosil bo'ladi. Uning usti qatlamida uchuvchan moddaiari chiqib yona boshlaydi. Bu qatlam ustiga Yangi yoqilg'i qatlami beriladi. Bu yerda u chiqayotgan issiqlik yoki yonayotgan yoqilg‘ining hamda o'txona ichidagi qizigan qatlamning issiqligi hisobiga isiydi. Natijada yoqi!g‘iiing yonishga ulgurmagan yuqori qatlami quriydi, ya’ni undagi namlik bug‘lanib ketadi, Shundan so‘ng sublimatlanish - uchuvchan moddalarning chiqishi va koks hosil bo'lishi boshlanadi.
Yoqilg‘ining uchuvchan moddaiari va koks qismining yonishi natijasida issiqlik chiqishi hisobiga o'txona ichining harorati ko4ariladi. 04 xonaga berilayotgan havo, panjara teshigi va g‘ovak shlakli qatlam orqali o4ib. isiydi. Havoning keyingi harakati yonayotgan ko‘mir qatlamida bo‘lib, yoqilg‘i va uning kokos qismining yonishini ta’minlash davomida Yangi yoqilg‘i qatlamiga duch keadi. Bu holat yuqori qatlamlaming tez alangalanishini va barqaror yonishini ta’minlaydi. Yonish paytida hosil bo'lgan tutun gazlar o‘z issiqligini qozonning isitish sirtlariga beradi va undan chiqib ketadi.
Qatlamlab yoqishda o'txonada doimo yonayotgan yoqilg’ining ma’lum miqdorda zahirasi bo'ladi, bu esa o'txonaning barqaror ishlashiga hamda qozonrmg yuklamasi o'zgarganida o'txonada yonish jarayonlari faoliyatini faqat yoqilg'i qatlamiga berilayotgan

95
havoning miqdorini o‘zgartirish yo‘li b’lan rostlashga erishishi mumkin.

Agarda yoqilg'i yaxshi to'zitilmasa yonish mahsulotlari ichida ko‘p miqdorda yonishga ulgurmagan sof uglerod S, uglerod-oksid SO va og‘ir uglevodorodlar SnN mbo'lishi mumkin.
Suyuq va qattiq yoqilg'iga qaraganda gaz yoqilg'isini mash’ala usulida oson va yaxshi yoqish mumkin. Lekin barcha yoqilg'ini yoqishdagi kabi, uni ham havo bilan yaxshi aralashtirish lozim.
Uyurmaviy usulda qattiq yoqilg'ini chang holida emas, balki yaxshi maydalangan zarrachalar holida yoqish mumkin.
Yoqishning bu usulida o'txonada yoqilg'i zahirasi mash’ala usulidagiga qaraganda ko'proq ammo qatlam usulidagiga qaraganda kam bo'ladi. Shuning uchun yoqishning uyurmaviy usulining barqarorligi m ash’ala usulidagiga qaraganda yuqori, qatlam usulidagiga nisbatan esa kichik bo'ladi.
Yoqilg'ini qatlamlab yoqish jarayonining o'ziga xos xususiyati ya’ni yoqilg'i zarrachalarini qatlamida barqaror joylashishi zarurligidadir. Shu bilan birgalikda o'txona panjarasidagi yoqilg'i zarralari va bu zarralarga berilayotgan havo tezligi Shunday bo'lishi kerakki, yoqilg'i zarralari qatlamdan uchib ketmasiligi lozim. Havoning harakat tezligi katta bo'lsada yoqilg'i zarralarini havo, qatlamidan uchirib ketadi va bu zarrachalar yonishga ulgurmay tutun gazlar bilan birga chiqib ketadi.
17-rasm. Yoqilg'ini o'txona panjarasida qatlamlab yoqish. 1 - o'txona; 2 - panjaia; 3 - issiq qabul qiluvchi yuza.
96
Yoqilg‘ini uyurmaviy usulda yoqish, o‘txonada hosil qilingan gaz-havo uyunnasi aralashmasining hosil bo'lishi bilan tavsiflanadi. Yoqilg'ining havo bilan yaxshi aralashishi esa uning to'liq yonishini ta’minlaydi.
Uyurmaviy usulda qattiq yoqilg'ini chang holida hamda yaxshi maydalangan zarrachalar holida yoqish mumkin.

18-rasm. Siklonli o‘txonalar.

a - gorizontal siklonli o'txona; b - vertikal sikionli o'txona;
1 - yonish kamerasi (siklon); 2 - shlak ushlab qoluvchi panjara; 3 - sovutish kamerasi; 4 - yondirgich; 5 - ikkilamchi havo soplosi; 6 - shlak chiqarish moslamasi; 7 - shlak yig‘uvchi suv bunkeri.

Mash’ala qilib yoqish usulida yoqilg'i va yonish uchun zaruriy havo o'txonaga maxsus moslamalar yordamida yuboriladi. Yoqishning mash’ala usulida yoqilg'i zarralarini havo oqimi va yonish mahsulotlari bilan birgalikda doimiy harakatlantirishi zarur bo'ladi.

Yondirgichlar “yakka tartibli” bo'lib, har birida alohida
ravishda yoqilg'ini yoqish ta’minlanadi. Pasmda uyurmalangan kukunsimon yonuvchi moddalami yoqishda ishlatiladigan yondirgichlami joylashish holati ko'rsatilgan.
Bunda uyurmali yondirgichlar, frontalli va ikki frontalli (rasmda a, b) balandligi bo'yicha bir yoki ikki yarusli bo'lishi mumkin. "Yondirgichlar bir frontal (a) bo'ylab joylashgan yondirgichli qozonlarda ekranning orqa devoriissiqlik oluvchanligi yuqori darajada bo'ladi. Bu holat o'rtachadan 10-20 % gacha
97
yuqori boMadi. Bu holda devorlardagi shlaklanishni yo‘qotish uchun yondirgichning ambrazura diametri Da - 6 -7 sm. bo‘lishi lozim.
Yuqori quvvatli bug‘ qozonlanda bir frontalli devorda kerakli yondirgichlami joylashtirish mumkin boMmasa yondirgichlarni qarama-qarshi holatda ikki frontalli joylashtirish ham mumkin bo'ladi (b).
® <3>

о -