часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
веке
»
октябрь
, 2022
г
1069
● lingvistik – so‘z va tilning tovushlarini, strukturasini, vazifasining
ma’nolarini tushunadi va ishlatadi;
● mantiqiy-matematika – mantiqiy yoki sonli sxemalarni farqlaydi;
mantiq asosida fikrlaydi va xulosalar chiqaradi;
● fazoviy – vizual / fazoviy dunyoni idrok qiladi va aniq ifodalaydi;
● tana-kinestetik – tana harakatlarini nazorat qiladi va ob’ektni ustalik
bilan boshqaradi;
● musiqiy – ritm, ohang, maydon va tembrni qayta ishlab chiqadi va musiqiy
ifoda shakllarini qadrlaydi;
● shaxslararo – boshqa odamlarning temperamenti, motivatsiyasi va istaklarini tan
oladi hamda kayfiyatga mos javob beradi;
● ichki shaxsiyat – o‘z tuyg‘ularini biladi va shu asosda harakat qiladi;
● naturalistik – hayvonlar, o‘simliklar, geologiya dunyosini yaxshi tushunadi
va o‘zaro hamkorlikda bo‘ladi.
Bu nazariyaning asosiy ma’nosi shundaki, ko‘pgina aql-idrok mavjuddir va ularning
har biri jamiyat uchun bir xilda qiymatga ega. Ta’lim berishda esa pedagoglar, asosan, faqat
ikki yoki uchtasiga e’tibor qaratadilar. Pedagoglar bolalarda alohida boshqa kuchli
tomonlarni ko‘rsalar, ularni e’tiborga olish va baholash, ulardan foydalanishlari lozim.
Qiziqishlar
Ko‘pchilik bolalarda kamida bitta bo‘lsa ham qiziqish bor. Yosh bolalar uchun bu yuk
mashinalari va avtomobillar, ma’lum sport turi, musiqa va qo‘shiqlar, ayrimlari hayvonlar
va boshqalar uchun sevimli mashg‘ulot bo‘lishi mumkin. Pedagoglar bu qiziqishlarni turli
tadbirlarga, faoliyat turlariga jalb qilishlari yoki ular bo‘yicha loyihalar ishlab chiqishlari
mumkin. Ba’zan bolalar o‘z qiziqishlarini faqat uyda ifodalaydilar va uni guruh ichida
namoyish etishga iymanadilar. Shuning uchun oilalarga borib, ota-onalardan ular haqida
so‘rash kerak.
Kuchli taraflar va ehtiyojlar
Barcha bolalarning kuchli tomonlari (ayniqsa, ular nimani yaxshi bajaradi) va
ehtiyojlari (yaxshi bajarishlari uchun ularga qanday yordam kerak) mavjud. Ba’zan kuchli
xarakterlar va ehtiyojlar bir-biri bilan uzviy bog‘liqdir.
Pedagoglar o‘z ehtiyojlarini qondirishga yordam berish uchun bolalarning kuchli
tomonlaridan foydalanishlari lozim. Misol uchun, guruhingizdagi ikki nafar qiz taom
tayyorlash jarayoniga qiziqishi va bu uchun ko‘p vaqt sarflashi mumkin, ammo ular kitob
o‘qishni umuman yoqtirmaydilar. Demak, siz ularni oziq-ovqat yoki taom tayyorlash
haqidagi hikoyalar o‘qib berib, shu haqdagi kitoblar berib qiziqtirsangiz, ularning yana bir
xarakterini kashf etasiz.
O‘ziga ishonch
O‘ziga ishonch ko‘rsatkichlari quyidagi vazifalarni o‘z ichiga oladi: bolalar o‘zini
qanday qabul qiladi, o‘zlarining asl kuchli tomonlarini va ehtiyojlarini qanchalik biladilar;