Issn 1300 9745 ege pediatri BÜlteni ediTÖR
Yüklə 1,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Geliş tarihi: 26.01.2009
Kabul tarihi: 06.02.2009 * Bu makalenin bulguları Sokakta Yaşayan ve Sokakta Çalışan Çocuklar IV. İzmir Sempozyumu’nda sunulmuştur. 30 Eylül–2 Ekim 2005, İzmir G T İZMİR’DE 2004–2005 TARİHLERİ ARASINDA SUÇA KARIŞTIKLARI TESPİT EDİLEN ÇOCUK VE GENÇLERİN SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE GEREKSİNİM ALANLARI
Sociodemographic Features of the Children and Adolescents Committed to A Crime and the Areas Needing Support in Izmir Between 2004 and 2005
Nagehan DEMİRAL 1
1
Cahide AYDIN 1
Tezan BİLDİK 1
Burcu ÖZBARAN 1
İbrahim ALTITAŞ 2
1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı 2 İzmir Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Demiral ve ark.
2 GİRİŞ
Geleceğin ve toplumun teminatı olan çocuk ve gençlerin gelişimi çeşitli unsurları içeren dinamik ve çok yönlü bir süreçtir. Bu süreçte çocuğun kendisinden kaynaklanan gelişimsel ve ruhsal özellikler ile sosyokültürel özellikler etki- leşim içerisindedir. Hızlı kentleşme, sanayileş- me, göç, ekonomik krizler ve değişen değer yargıları toplumda ve bireylerde karmaşa yarat- maktadır. Aile içi ilişki ve iletişim sorunları, gençlerin dönemsel özellikleri ve gelişimsel zorlukları ya da ruhsal bozukluklar da çocuk ve gençleri suç davranışında bulunmaya yönelt- mektedir. Çocuğu suça iten nedenler genel olarak aile, okul, toplum ve kişinin bireysel özellikleri olarak sınıflandırılmaktadır (1). Çocuk 18 yaşını doldurmamış birey olarak tanımlanmakta ve 18 yaşına kadar olan gençleri de kapsamaktadır. Ülkemiz 0–18 yaş grubun- daki çocukların tüm haklarının korunması için 1990’da Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Söz- leşmesi’ni imzalamıştır. Çocuk hakları sözleş- mesi, 27 Ocak 1995 tarihinde 22184 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak 4058 sayılı yasa ile iç hukuk kuralına dönüşmüştür. Bu sözleş- meden sonra temel iki kavram giderek önem kazanmıştır. Bunlar çocuğun birey olarak hak- larının bulunduğu ve çocuğun yararları ilkesinin temel ilke olarak değerlendirilmesi gerektiğidir (2). Çocuk suçları ve çocuk yargılama sistemin- de de çocuk yetişkinden ayrı olarak ele alınmak- tadır. Çocuklar tarafından işlenen suçlar her açıdan büyüklerden farklıdır. Bu nedenle 7 Kasım 1979 tarihinde 2253 sayılı “Çocuk mah- kemelerinin kuruluşu, görev ve yargılama usul- leri hakkında kanun” çıkarılmış ve 1982 tarihin- de yürürlüğe girmiştir (3). Daha sonra 15 Tem- muz 2005 tarihinde kabul edilen 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile çocuk hukukundaki uluslararası gelişmeler ve tedbir kararlarının infazındaki eksiklikler nedeniyle, uluslararası sözleşmelere uygun ve daha modern bir çocuk mevzuatı ile sonuçlanmıştır. Çocuk Koruma Kanunu, özellikle Uluslararası Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları sözleşmesinde yer alan temel ilkeleri içermektedir. Çocuk Koruma Kanunu ile risk altında, suç mağduru ve suça sürüklenen tüm çocuklar “korunma ihtiyacı içindeki çocuk” olarak ele alınmıştır. Çocuk hakkında mahkeme tarafından alınan tedbirlerin infazında, görevli kişi ve kurumların işbirliği için il ve ilçelerde koordinasyon kurulları oluşturulmuştur. Bu amaçla İzmir’de risk altında ve suça sürüklenen çocuk ve aileleri destekleme amacı ile Koruma ve Destekleme Merkezi (KORDEM) Ekim 2004’de İzmir Valiliği ile İzmir Çocuk Mahkemeleri ara- sında yapılan protokol ile kurulmuştur. Tedbir- lerin infazı sırasında çocuk ve ailenin yanında denetim, yardım ve yol gösterme amaçları ile onlara el uzatacak görevli ve uzman yardımı da 2005 yılında kabul edilen Denetimli Serbestlik ve Yardım Kurulları Kanunu ile sağlanmıştır.(4) Ülkemizde 2007 yılında, İzmir’de 11 tane olmak üzere toplam 35 adet Çocuk ve Çocuk Ağır Ceza mahkemeleri görev yapmaktadır. İzmir Çocuk ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinde 2007 yılı içerisinde yeni açılan dava sayısı 4166 olarak belirtilmektedir(5). Suça sürüklenen çocuk tanımından yasalarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuk anlaşılmaktadır (6). Suça sürüklenen çocuklar da korunma ihtiyacı içerisindedir. Yasalara göre bir kişinin cezalandırılabilmesi için bazı koşullar bulun- malıdır. Bunlar koşullar yaş, zihinsel ve beden- sel gelişim açısından belli bir düzeye ulaşmış olmak; gerçekleştirdiği eylemin anlamını, sonuç- larını ve bunların toplumun değer yargılarından farkını bilmek, eylemin işlendiği anda kişinin hareket ile iradi ve şuur serbestisinin bulun- masıdır. Ayrıca kişinin gerçekleştirdiği eylem nedeniyle uygulanan ceza ve infazdan olumlu sonuçlar çıkarabilmesi de yer almaktadır (7). Suça karıştıkları tespit edilen çocukların ruhsal ve ailelerinin ekonomik ve sosyal durumlarını tespit ederek yapılacak yardım ve katkıların
İzmir’de 2004–2005 Tarihleri Arasında Suça Karıştıkları Tespit Edilen Çocuk ve Gençlerin Sosyodemografik Özellikleri ve Gereksinim Alanları
3 niteliğini belirlemek çocuk suçluluğunu önleme ve topluma yeniden kazandırma adına önemli- dir. Ne yazık ki çocuklar alınan mahkeme karar- larından sonra kendilerini suça iten ortamlara geri dönmektedir. Kesitsel nitelikteki bu çalışmada; son yıllarda ülkemizde artış gösteren çocuk suçluluğu ile ilgili olarak İzmir ilindeki durumu tespit etmek, bu çocukların sosyodemografik özelliklerini, aile yapılarını, suç davranışlarını, risk faktörlerini belirlemek ve çocuk suçluluğunu önlemede üzerinde durulması gereken etmenleri sapta- mak amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM 2004-2005 tarihleri arasında İzmir çocuk mah- kemelerinden gelen, tedbir ve koruma kararları ile suça karıştıkları tespit edilen 331 çocuğun sosyal incelemeleri yapılmıştır. Bu incelemede olguların sosyodemografik özellikleri, aile yapıları (ana baba eğitimi, göç durumu) suç davranışları, suçun olası nedenleri, çocukların yardım gereksinimi olan alanları belirlenmiştir. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 10.0 paket programı kullanılmıştır. Kategorik verilerin değerlendirilmesinde “Chi kare testi”, sayısal ortalamaların karşılaştırılmasında “t-testi” kul- lanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak seçilmiştir. BULGULAR
A. Genel grubun sosyodemografik özellik-leri: Çalışmamızda değerlendirilen 10–18 yaş-ları arasında 331 olgunun 297’si (%89.7) erkek, 34’ü (%10.3) kızdır. Olguların suç işledikleri sırada yaş dağılımı %72.8 oranında 16–18 yaş- ları arasında saptanmıştır. Olguların çoğunluğu- nun (%85.2) eğitimi ilköğretim düzeyindedir (Tablo I). Suça karışan çocukların anne baba eğitimi, işi, ailenin aylık geliri, göç durumu ve kaç yıl önce göç edildiği Tablo II’de sunulmuştur. Annelerin çoğunluğu (%48.9) okur-yazar değil iken, baba- ların çoğunluğunun (%50.5) eğitim düzeyi 1–8 yıl arasındadır. Ailelerin çoğunluğunun (%43.2) aylık gelir düzeyi asgari ücret ve altındadır. Ailelerin çoğunluğu göç (%47.4) etmiştir. Göç edenler arasında 12–24 yıl önce göç edenler (%24.8) en yüksek orandadır. Göç edilen bölge sırası ile en fazla Doğu Anadolu (%28.4) ve Güneydoğu Anadolu (%8.8) bölgesidir (Tablo II). Suça karıştıkları tespit edilen çocukların suç dağılımı, suç nedenleri ve saptanan gereksinim- Tablo I. Suça karıştığı tespit edilen çocukların cinsiyet, yaş ve eğitim durumunun suç türüne göre dağılımı. Değişkenler Cana
Yönelik n (%)
Mala Yönelik n (%)
Diğer n (%)
Genel Toplam n (%)
Chi- kare
p Cinsiyet Kız Erkek 1 (29.0) 34 (11.4) 30 (88.2) 230 (77.4) 3 (8.8) 33 (11.1) 34 (10.3) 297 (89.7) 2.68
0.26
Toplam 35 (10.6) 260 (78.5) 36 (10.9) 331 (100.0)
yaş altı 1 (10.0) 9 (90.0) 0
10 (3.0) 11-15
yaş 3 (3.8) 67 (83.8) 10 (12.5) 80 (24.2) 16-18
yaş 31 (12.9) 184 (76.3) 26 (10.8) 241 (72.8) 6.59
1.59 Eğitim. Eğitimsiz 0 14 (82.4) 3 (17.6) 17 (5.1)
İlköğretim 27 (9.6) 229 (81.2) 26 (9.2) 282 (85.2)
Lise
8 (25.0) 17 (53.1) 7 (21.9) 32 (9.7) 16.26 0.003* *p<0,05
Demiral ve ark.
4 ler Tablo III’de sunulmuştur. Buna göre hırsızlık % 78.5 oranında en fazla işlenen suç türüdür. Kasten adam öldürmek %0.6 oranında en az işlenen suç türüdür. Suç nedeni olarak %70.4 oranında arkadaş etkisi en belirgin neden olarak görülmektedir. Bunu %12.7 oranında ekonomik nedenler izlemektedir. Saptanan gereksinimler doğrultusunda eğitim (%51.4), ekonomik (%40.2) ve sağlık yardımı (%43.2) birbirlerine yakın oranlarda belirlenmiştir. (Tablo III). Tablo II. Suça karıştıkları tespit edilen çocukların aile özellikleri. Değişkenler f % Ebeveynler birlikte 271 81.9
Aile tipi Tek ebeveyn 58 17.5
Tek çocuk 6
1.8 2-3 çocuk 120 36.3
Kardeş durumu
3-13 çocuk 203
61.3 Okur-yazar değil 162 48.9 Okur-yazar
42 12.7 1-8. sınıf 106
Anne eğitimi 9. sınıf ve üstü 21 6.3
Okur-yazar değil 48 14.5
Okur-yazar 74
22.4 1-8. sınıf 167 50.5 Baba eğitimi 9. sınıf ve üstü 42
12.7 Ev hanımı 281 84.9 Düzensiz çalışma 26 7.9
Anne iş Düzenli çalışma 24 7.3
İşsiz 87
26.2 Düzensiz çalışma 123 37.2 Baba iş Düzenli çalışma 121 36.6 Asgari ücret ve altı 143 43.2 500-1000 TL 89
26.9 1000 TL ve üstü 30 9.1
Aylık gelir Düzensiz gelir 69 20.8
Var 159 47.4
Ailede göç Yok 174
52.6 1-5 yıl 6 1.8
6-11 yıl
34 10.3 12-24 yıl
82
24.8 Kaç yıl önce göç edilmiş 25-52 yıl
32
9.7 Tablo III. Suça karıştıkları tespit edilen çocukların suç dağı- lımı, suç nedenleri ve saptanan gereksinimler. Değişkenler f % Hırsızlık 260 78.5 Gasp 11
3.3 Yaralama 7 2.1 Tehdit 10 3.0 Cinsel suçlar 5 1.5
Kasten adam öldürmek 2 0.6 Madde kullanmak /satmak 7 2.1 Devlet malına zarar 13
3.9 Hafif suçlar meyve çalma v.b. 9 2.7
Suç türü Diğer 7
2.1 Ekonomik 42 12.7 Psikolojik 24 7.3 Arkadaş 233 70.4 Suç nedeni Diğer 32 9.6
Evet 143 43.2
Sağlık Hayır 188 56.8 Evet 170 51.4 Eğitim
Hayır 161 47.6
Evet 163 49.2
Ekonomik Hayır 168 50.7 Evet 83
25.1 Ruhsal
Hayır 239 74.9
Evet 84 25.4
Saptanan gereksinim alanları Sosyal
Hayır 238 74.6
B. Değişkenlerin suç türlerine göre dağılımı Suça karıştığı tespit edilen çocukların suç türü ile cinsiyet, yaş ve eğitim durumu arasındaki ilişki Tablo I’de sunulmuştur. Suç türü genel olarak 3 gruba ayrılmıştır: Cana yönelik gasp, yaralama, tehdit, cinsel suçlar, kasten adam öldürme (%10.6); Mala yönelik hırsızlık (%78.5); Diğerleri madde kullanmak ya da satmak, devlet malına zarar vermek, meyve çalmak v.b. hafif suçlardır (%10.9). Değişkenlerin suç türü ile ilişkisi incelenmiş Chi kare analizi uygulanmıştır. Suç türü ile anlamlı ilişki saptanan değişkenlerin istatiksel sonuçları belirtilmiştir (Tablo I).
İzmir’de 2004–2005 Tarihleri Arasında Suça Karıştıkları Tespit Edilen Çocuk ve Gençlerin Sosyodemografik Özellikleri ve Gereksinim Alanları
5
Kızların %88.2’inde, erkeklerin %77.4’ünde en fazla olarak mala yönelik suçlar belirlenmiştir. Yaş 11 yaş altı: 10 kişinin 9’u (%90), 11–15 yaş arası 80 kişinin 67’si (%83.8) ve 16–18 yaş arası 241 kişinin 184’ünün (%76.3) de en fazla mala yöne- lik suçlar işlediği belirlenmiştir. Cana yönelik suçlar 11 yaşın altında 1 kişi (%10), 11–15 yaş arasında 3 kişi (%3.8), 16–18 yaş arasında ise 31 kişide (%12.9) belirlenmiştir. Diğer suç türü en küçük yaş grubunda hiç tanımlanmamıştır (Tablo I). Okul Suç türü ile çocukların bitirdikleri okulun sınıf düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. (Chi kare=16.26; p=0,003). Her bir grup suç türünde en fazla ilköğretim düzeyindeki çocuk- larda (genel toplamdaki oranı %85.2) suçluluk görülürken, okur-yazar olmayanlarda cana yö- nelik suç saptanmamıştır. Bu sonuç, okur-yazar olmayan grubun daha karışık bir suç olan cana yönelik suçları işlemedeki “yeterlilik” düzeyi ile açıklanabilir. Genel toplamda okur-yazar olma- yanlar 17 (%5.1) ve lise düzeyindekiler 32 (%9.7) kişi olarak belirlenmiştir. Hiç eğitim almayanlara göre lise düzeyinde eğitim alanlar da 2 kat daha fazla suçluluk görülmekle birlikte orta düzeyde eğitimi olanlar daha riskli bulunmuştur. Yaş grubuna bakıldığında en fazla 16–18 yaşları arasında (241 kişi %72.8) çocuk bulunmaktadır (Tablo I).
Suç türü ile çocukların bir başka suçlu kardeş olması arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. (Chi kare=5.59; p=0.05). Mala yönelik suçları işleyen çocukların %77.7 oranında başka bir suçlu kardeşi olduğu belirtilmiştir. Suçun olası nedenleri Suç nedeni olarak hem genel toplamda (%71.7) hem de her bir suç türünde en fazla arkadaş etkisi gösterilmektedir. Özellikle mala yönelik suçlarda arkadaş etkisi %70 iken, ekonomik nedenlerin oranı %13 olarak belirtilmiştir. Çocukların belirlenen gereksinim alanları 1. Suç türü ile çocukların sağlık alanında yardım gereksinimi arasında anlamlı bir ilişki saptan- mıştır (Chi-kare=10.78; p=0,005). Cana yö- nelik ve diğer suçlarda gereksinim belirtil- mezken, mala yönelik suç işleyen çocuklarda %50 oranında sağlık alanında yardım gerek- sinimi bulunduğu bildirilmiştir. 2. Suç türü ile çocukların ekonomi yardım ge- reksinimi arasında anlamlı bir ilişki saptan- mıştır (Chi-kare=5.69; p=0.05). Cana yönelik ve mala yönelik suçlarda ekonomik yardım talebi isteyenlerle istemeyenler arasında an- lamlı bir fark bulunmazken, diğer suçlarda ekonomik yardım gereksinimi olanlar daha düşük oranda bildirilmiştir 3. Eğitim, psikolojik ve sosyal yardım alanında hem genel toplamda hem de ayrı ayrı her üç suç türünde de yardım almak istemeyenler daha fazladır (Tablo III). TARTIŞMA Geç ergenlik dönemine (15–18 yaş) riskli dav- ranışlar açısından bakıldığında suç, şiddet ve madde kullanımı gibi davranışların ortaya çıktığı ve sorun halinde yaşandığı dönem olarak bil- dirilmektedir (8). Çalışmamızda suça karışan çocukların % 72.8’i 16–18 yaşları arasında geç ergenlik dönemindedir. Yazında en çok suç işle- nen yaş olarak 14 yaş bildirilmektedir (9, 10). Hancı ve arkadaşlarının İzmir ilinde yaptıkları benzer bir çalışmada da suç işleyenlerin çoğun- luğu (%69.1), 12–14 yaşları arasında, %24.8’i 15 yaş ve üstünde saptanmıştır(11). Çalışmamızda suç işleme yaşı önceki yıllarda yapılan çalışma- lara göre daha yüksek bulunmuştur ve geç ergenlik döneminde yoğunlaşmıştır. Bu durum sosyal ve ekonomik koşulların gençler için ye- tersiz olduğunu ve suç davranışının ileride genç yetişkinlik döneminde de artabileceğini düşün- dürmüştür. Demiral ve ark.
6 Suç davranışları cinsiyet açısından değerlendir- diğimizde pek çok çalışmada erkek çocuklar kızlara oranla daha yüksek bulunmaktadır (8, 11,12). Çalışmamızda da benzer şekilde suça karışan çocukların çoğunluğunun (%89.7) erkek olması yazınla uyumludur. Bu durum erkek çocuklarda kızlara göre eyleme vuruk, dışa yönelik davranışların daha fazla olması ve ebeveyn denetimi az olan erkek çocukların ev dışında olabilmesi, uygunsuz ortamlarda, suça elverişli koşullarda bulunmaları ile açıklanabilir. Çalışmamızda, 16–18 yaşlarında lise düzeyinde olmaları beklenen çocukların eğitim düzeyleri ayrıntılı olarak incelendiğinde; bu yaş dönemin- deki 241 gencin 163’ü (%48.9) ilkokul terk, 42’si (%12.7) ilkokul mezunu, 32’si (%9.7) lise terk, ancak 4’ü (%1.2) lise mezunu olarak bu- lunmuştur. Ayrıca suç türü ile çocukların bitir- dikleri okul ve sınıf düzeyleri arasında anlamlı ilişki saptanması eğitimin suç davranışını engel- lenmedeki önemini göstermiştir (Tablo I). Dü- zenli olarak okuldan kaçan, okumayı reddeden, okul başarısı düşük olan çocukların bu davranışı bir yaşam tarzı haline getirmesi, riskli davranış- ları oluşturmaktadır. Okulu bırakmanın yanı sıra okul başarısızlığı ve okul devamsızlığının da suça karışma ve pek çok olumsuz davranış için risk faktörü olduğu bilinmektedir. Gençler ara- sında riskli ve olumsuz davranışların madde kul- lanımı, okuldan atılma, erken yaşta cinsel ilişki ve suç işlemeye geçiş sağladığı bildirilmektedir (13).
Çocuğun suç eylemine yönelmesinde ailenin, çocuk sayısının, ekonomik sorunların, eğitim sisteminin, genetik faktörlerin, zekânın, köyden kente göçün, evsiz sokakta yaşamanın, beden- sel-ruhsal hastalıkların, uyuşturucu ve alkol bağımlığının önemli rolü olduğu belirtilmektedir (8, 14). Bunlar içerisinde göç olaylarının özel- likle genç kuşakları etkileyerek suç potansiyelini arttırdığı vurgulanmaktadır (15). Çalışmamızda suça karışan çocukların ailelerinin %47.4’ü baş- ka bir bölgeden göç etmiş ve %43.2’nin aylık gelir düzeyi asgari ücret ve altındadır. Göç edenlerin %24.8’ü 12–24 yıl önce göç etmiştir. Bu bulgumuz suç işleyen çocukların daha ön- ceki erken çocukluk ve çocukluk gelişim dö- nemlerinde ailelerinin ekonomik ve sosyal ko- şullarının yetersiz olduğunu düşündürmüştür. Ebeveynlerin geldikleri kente uyum sağlama güçlüğünün aile içi ilişkilere de yansıması ve çocuğun zayıf gözetimine yol açması söz konu- su olabilir. Bu ortamda yetişen çocukların er- genlik döneminde suç davranışında buluna- bileceği düşünülmüştür. Çalışmamızda anne-babaların eğitim ve iş du- rumlarını değerlendirdiğimizde; annelerin yarıya yakınının (%48.9), okuryazar olmadığı, babala- rın ise yarısının (%50.5) 1–8 yıl arasında temel eğitimi aldığı görülmektedir. Suç türlerini cana yönelik, mala yönelik ve diğer grup diye ayır- dığımızda; suç türü ile baba eğitim düzeyi ara- sında bir ilişki saptanmazken, suç türü ile anne eğitim arasında anlamlı bir ilişki saptanmış olması bize anne eğitiminin toplumun huzuru ve çocukların rehberliği açısından önemini gös- termiştir. Ayrıca, suç türü ile baba eğitimi ara- sında bir ilişki bulunmazken, suç türü ile baba- nın işi arasında anlamlı bir ilişki olması ailenin ekonomik düzeyini ve geçimini babanın düzenli bir işi ve geliri olmasının belirlediği şeklinde yorumlanmıştır. Özellikle mala yönelik suçlarda babaların daha çok mevsimlik işçi olarak veya iş bulduğunda çalıştığı belirlenmiştir. Genel olarak ailenin geliri arttıkça, suçun türü ne olursa olsun suç işleme oranının düştüğü saptanmıştır. Annelerin eğitim düzeyini arttırmanın ve aile ekonomisine katkıda bulunmalarının çocukların suç davranışlarının azalmasında önemli bir yeri olduğu düşünülmüştür. Çalışmalarda işlenen suç türleri arasında mala yönelik suçlardan hırsızlık en fazla bildirilmek- tedir (10, 11, 16). Çalışmamızda yazınla benzer olarak işlenen suç türleri arasında hırsızlık %78.5 ile ilk sırada yer almaktadır. T.C. Baş- bakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü’nün 2004 yılı verilerine göre İzmir ilinde suç isnadı ile güven- lik birimine (jandarma ve polis) gelen veya geti- rilen 5367 çocuk belirlenmiştir. Bunların 1532’si (%28.5) hırsızlık suçu ve 78’i (%1.5) uyuşturucu İzmir’de 2004–2005 Tarihleri Arasında Suça Karıştıkları Tespit Edilen Çocuk ve Gençlerin Sosyodemografik Özellikleri ve Gereksinim Alanları
7 madde kullanmak, satmak ve satın almak suçları atfedilmiştir (17). Bu oran çalışmamıza göre daha düşük olarak görünse de suça karıştıkları mahkeme tarafından saptandığında hırsızlık suç türünün daha yüksek olarak belir- lendiğini göstermektedir. Ayrıca çalışmamızda suç türleri arasında madde kullanma ve satma suçu %2.1 olarak belirlenmiştir. Türkiye’de madde kullanım oranının Avrupa ülkeleri’ ne ve Amerika Birleşik Devletleri’ ne göre daha düşük oranda olmakla birlikte zaman içerisinde madde kullanım sıklığında artış olduğu bildirilmektedir (18). Gençler arasında yasadışı madde kullanı- mının giderek yaygınlaşma eğiliminde olması nedeniyle gençlere yönelik yeni tedavi stratejile- rinin geliştirilmesi gerektiği de belirtilmektedir (19). Önceki yıllarda İzmir’de (11) ve Elazığ’da (20) yapılan çalışmalarda madde kullanma ve satma suçuna hiç rastlanmaz iken Samsun’da yakın zamanda yapılan bir çalışmada madde kullanma oranı % 39.6 olarak saptanmıştır (21). Çalışmamızdaki madde kullanma suç oranı %2.1 gibi çok düşük olarak belirlenmiş olmakla birlikte, bu çocukların % 38.9’unun sigara, uçucu, esrar ve çoğul madde gibi bağımlılık yapıcı madde kullandığı belirlenmiştir. Bu genç- ler ileride davranım sorunları ve suça karışma açısından risk altındadır. Ülkemizde özellikle büyük kentlerde bağımlılık yapıcı maddelerin toplum ve özellikle gençler kullanımının kontrol ve denetimi, kullanıcıların ise tedaviye yönlen- dirmeleri suç davranışının azaltılması açısından önemli olduğu düşünülmüştür. Çocuk suçluluğunu değerlendirirken suç neden- lerinin çeşitliği ve bu nedenlerin birbirleriyle etkileşim içerisindedir. Ergenlik döneminin özel- liği olarak arkadaş ilişkilerinin önceliği ve önemli olduğu bilinmektedir (22) Ayrıca gelişimsel özellikler ile sosyoekonomik yetersizlikler akran grubunu bir suçluluk çetesine dönüştürebildiği, mala yönelik suçlarda gruplar halinde suç iş- lemenin daha yüksek olduğu da belirtilmektedir (11). Çalışmamızda suç nedeni olarak hem genel toplamda (%71.7) hem de her bir suç türünde en fazla arkadaş etkisi gösterilmiştir. Özellikle mala yönelik suçlarda arkadaş etkisi %70 iken, ekonomik nedenlerin oranı %13 belirtilmesi dikkat çekicidir. Suç davranışında arkadaş grubunun etkisi ve önemi yazın bilgileri ile benzerdir. Gençlerin akran ilişkilerinin dik- kate alınması, kontrolsüz bırakılmaması, risk grupları ile ilişkilerinin engellenmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Çocuk suçluluğunu önlemede alınması gereken önlemler ve desteklenmesi gereken gereksinim alanlarına belirlemek önemlidir. Bu durum çocukların tekrar suça karışmasını da engelleye- bilecektir. Çalışmamızda çocukların gereksinim alanları sağlık ve ekonomik yardım sağlanma- sında yoğunlaşmaktadır. Suç türü ile sağlık ve ekonomik yardım alanında anlamlı bir ilişki belirlenmesi suç davranışlarının önlenmesinde bize yol göstermektedir. Özellikle mala yönelik suçlarda sağlık ve ekonomik yardım ihtiyacı belirtilmesi anlamlıdır. Eğitim, psikolojik ve sos- yal yardım alanında hem genel toplamda, hem de ayrı ayrı her 3 suç türünde de yardım almak istemeyenler daha fazla saptanmıştır. Bu sonuç, Maslow’un “ihtiyaçlar hiyerarşisi” kuramından da hatırlanacağı gibi suçluların daha çok yaşamsal önemi olan temel gereksinimlerinin henüz gide- rilmeden ihtiyaçlar hiyerarşisinde bir üst sınıfta yer alan ait olma ve sevgi, değerli hissetme ve kendini gerçekleştirme gibi psikososyal gereksi- nimlerini henüz talep etmediklerini göstermek- tedir (22). Sonuç olarak, çeşitli nedenlerle suça karışmış çocukların bedensel, ruhsal, sosyal ve kültürel yönden sağlıklı gelişmelerini sağlamak toplum- sal sorumluluğumuz ve görevlerimiz arasında- dır. Çocukları aileleri ile birlikte ele alarak koru- mak, desteklemek ve topluma yeniden kazan- dırmak çocukların suça karışmasını önleyebile- cektir. Bu amaçla, annelerin eğitim düzeylerinin arttırılması, ailenin ekonomik koşullarının iyileş- tirilmesi ve göçün olumsuz etkilerinin önlen- mesi önemlidir. Gençlerin okul eğitimlerini sür- dürmesi ve akran ilişkilerinin dikkate alınması, kontrolsüz bırakılmaması ve risk grupları ile ilişkilerinin engellenmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Demiral ve ark.
8
KAYNAKLAR 1. Kepenekçi KY, Özcan AY. Okullarda Çocuk Suçluluğunun Önlenmesi, 1. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu. Ankara: Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı Yayını, 2002: 256–257. 2. Polat O, İnanıcı MA, Aksoy ME. Adli Tıp Ders Kitabı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 1997: 291–314. 3. Uluğtekin SS. Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal İnceme Raporları. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayını, 2004: 55–78. 4. http://www.abchukuk.com/cezahukuku/denetimli-serbestlik.html. erişim tarihi, 28 Ocak 2009 5. http://www.adli-sicil.gov.tr/istatistik_2007 .erişim tarihi 26 Ocak 2007. 6. http://www.turkhukuksitesi.com/makale_474.htm,erişim tarihi 22 Ocak 2009. 7. Dinçmen K. Adli Psikiyatri. İstanbul: Birlik Yayınları, 1984, 16–27. 8. Ögel K. Psikososyal gelişim perspektifi. Riskli Davranış Gösteren Çocuk ve Ergenler. İstanbul: Ajans Plaza, 2007:27–31. 9. Aydın C, Kabaklıoğlu MT. Çocuk hükümlülerde suç tipi ile sosyodemografik özelliklerin ilişkisi Ege Tıp Dergisi 1989; 26:625–634. 10. Katkıcı U, Doğaner İ, Aydın C, Saygılı R. 1980–1985 yıllarında İzmir Adli Tıp Grup Başkanlığı’na gönderilen kriminal davranışı çocuk ve ergenlerde retrospektif bir değerlendirme. Ege Tıp Dergisi 1990; 29: 368–371. 11. Hancı İH, Aktaş EÖ, Keleş H, Yavuz C, Ertürk S, Demircin S. İzmir Çocuk Mahkemesinde davaları sonuçlanan çocukların demografik özellikleri. Adli Tıp Dergisi 1994; 10: 29–35. 12. Hancı İH, Demirçin S, Ege B, Çoskunol H. 1988-1990 yılları arasında İzmir Çocuk Mahkemelerinde davaları sonuçlanan çocukların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi 1993; 32: 357-360. 13. Öğel K, Eke CY, Taner S.İstanbul’da öğrenciler arasında riskli davranışlar araştırması-araştırma raporu, 2004. http://www.yeniden.org.tr/dokuman/bm_raporlar.asp, erişim tarihi 22 Ocak 2009. 14. Akyüz Y. Çocuk suçluluğu konusunda Türk eğitim tarihinde ilk önemli araştırma. 1. Ulusal Çocuk ve Suç, Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu. Ankara: Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı Yayını, 2002:46–48. 15. Hancı İH, Ege B, Demirçin S, Çoskunol H. Göçlerin İzmir İlindeki çocuk suçlarına etkisi. Ege Tıp Dergisi 1993; 32: 347-350. 16. Dülger HE, Tokdemir M, Tezcan AE. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki çocuk ve ergen suçlarının dağılım özellikleri. Düşünen Adam 1996; 9: 53–57. 17. Güvenlik birimine gelen ve ya getirilen çocuk istatistikleri 27 il, 2004. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara: Devlet İstatistik Matbaası, 2005: 6-15. 18. Ögel K, Tamar D, Çakmak D. Madde kullanımı sorununda Türkiye’nin yerine bir bakış. Türk Psikiyatri Derg 1998; 9: 301–307. 19. Yüncü Z, Aydın C, Çoşkunol H, Altıntoprak E, Bayram AT. Çocuk ve ergenlere yönelik bir bağımlılık merkezine iki yıl süresince başvuran olguların sosyodemografik değerlendirilmesi. Bağımlılık 2006; 7: 31-37. 20. Hancı İH, Dülger HE, Toy E, Demirçin S, Ertürk S, Çoskunol H. 1988–1991 yılları arasında Elazığ’da suç işledi iddiasıyla yargılanan çocukların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi 1993; 32: 361–365. 21. Aydın B, Turla A, Kocakaya M, Karaarslan B. Samsun’da 2004 yılında suç işlediği iddia edilen çocukların sosyodemografik özellikleri. Adli Psikiyatri Dergisi 2005; 2: 5–13. 22. Odağ C. Ergenlerde akran kümesi ve arkadaşlık. Ergenler bizi örnek alanlar ve örnek aldıklarımız. İzmir: Meta Basımevi, 2005: 69–78. 23. Wahba MA, Bridwell LG. Maslow reconsidered: A review of research on the need hierarchy theory. Organizational Behavior and Human Performance 1976; 1: 212–240.
Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|