Issn №2078 6042 azərbaycan respublikasi кənd тəSƏRRÜfati naziRLİYİ аqrar elm məRKƏZİ
Yüklə 1,7 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ключевые слова
- Key words
- Cədvəl 1. “Aqrolizinq” ASC-nin balans hesabatı (min manatla)
- Göstəricilər İllər 2010 2011
- Mənbə: Cədvəl “Aqrolizinq” ASC-nin maliyyə hesabatları əsasında müəllif tərəfindən tərtib edilmişdir
- Cədvəl 2. Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı məhsullarının rentabelliyi, faizlə
- İllər 2005 2010 2011
- Mənbə: Azərbaycanın statistik göstəriciləri 2013, Bakı, 2013, s.503
- ƏDƏBİYYAT 1.
- Лизинг как эффективный метод кредитования агробизнеса Махмудова Вафа Орудж кызы РЕЗЮМЕ
|
ƏDƏBİYYAT 1. Azərbaycan Konstitusiyası, Bakı: Qanun, 2002, 98 s. 2. «Büdcə sistemi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu». Büdcə bələdçisi. «Ekspert» jurnalı, B., «Elm və həyat» nəşr., 2003, s. 141. 3. Babanov İ.T. Osnovı finansovoqo menedjmenta. Moskva: Finansı i statistika, 1998, 323 s. Государственный бюджет и его роль в формировании финансово-кредитного механизма Туканов Мушфиг Махал оглы РЕЗЮМЕ В статье описываются принципы формирования и суть государственного бюджета. Кроме того, автор исследовал вопросы организации финансово-кредитного механизма и роль государственного бюджета в этом процессе. Ключевые слова: государственный, бюджет, экономический, финансовый, кредитный, механизм, ресурс, расход. State budget and its role in organization of financial-credit mechanism Tukanov Mushfig Mahal SUMMARY The main principles of formation and the essence of state budget is widely explained in the article. Along with this, the author has studied the problems of organisation of financial-credit mechanism and the role of state budget in this process. Key words: state, budget, economic, finence, credit, mechanism, resource, cost. Rəyçi: Şalbuzov N.Ə. Az.ETKTİ və Tİ – nun şöbə müdiri, i.ü.f.d. Az.ETKTİ və Tİ, Elmi Əsərləri 2013/4 səh.83-87 UOT 339.187.62(479.24) Lizinq aqrobiznesin kreditləşməsinin effektiv üsulu kimi Mahmudova Vəfa Oruc qızı Az.ETKTI və Tİ-nin dissertantı XÜLASƏ Aqrar sahənin mövsümü xarakter daşıması və kreditqaytarma qabiliyyətinin aşağı olması ucbatından kommersiya bankları kənd təsərrüfatı istehsalçılarına kredit verməyə maraqlı deyil. Digər tərəfdən kommersiya banklarının kredit faizlərinin yüksək olması kənd təsərrüfatı müəssisələrinə imkan vermir ki, özlərinin maddi-texniki bazasını yüksək texnoloji maşın və avadanlıqlarla təkmilləşdirsinlər. Aqrobiznesin maliyyələşdirilməsinin ən effektiv üsullarından biri maliyyə lizinqindən istifadə edilməsidir. Məqalədə aqrobiznesin maliyyə infrastrukturunun inkişafının mövcud vəziyyəti ətraflı təhlil edilərək qiymətləndirilmiş, kənd təsərrüfatı istehsalçılarının maliyyələşdirilməsində lizinq xidmətindən istifadənin genişləndirilməsi yolları müəyyənləşdirilmişdir.
Məlumdur ki, müəssisənin investisiya fəaliyyəti həmişə qeyri - müəyyənlik şəraitində həyata keçirilir ki, bu da tələb olunan həcmdə investisiyanın və onun maliyyələşdirilməsi mənbələrinin planlaşdırılması prosesində müəyyən çətinliklər yaradır. İnvestisiyanın maliyyələşdirilməsi mənbələri müəssisənin xüsusi vəsaitləri (mənfəət, amortizasiya ayırmaları və təsərrüfatdaxili ehtiyatlar), borc vəsaitləri (bank kreditləri), mərkəzləşdirilmiş resurslar (büdcə vəsaitləri) və xarici investisiyalar hesab edilir. Bununla yanaşı əsas fondların maliyyələşdirilməsinin səmərəli üsulu kimi lizinqdən istifadə olunur. “Lizinq xidməti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda qeyd edilir: “lizinq istehlakçının sifarişi əsasında əmlakı satın almaqla onu istehlakçıya orta və uzun müddətə icarəyə vermək məqsədilə həyata keçirilən xidmət növüdür” [1]. Lizinq investisiyanın maliyyələşdirilməsinin elə üsuludur ki, onun həyata keçirilməsi zamanı əmlaka sahib olmaqla deyil, ondan istifadə etmək yolu ilə gəlir əldə edilir. Bu zaman əsas diqqət lizinq alanın lizinq haqqını ödəmək üçün həyata keçirdiyi biznes fəaliyyəti nəticəsində nağd pul axını yarada bilmək qabiliyyətinə yönəldilir. Məhz bu səbəbdən lizinq uzunmüddətli kredit götürmək üçün girov qoymaq imkanı olmayan kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri üçün daha sərfəlidir [2]. Qeyd etmək lazımdır ki, lizinq icarə mexanizmi ilə sıx bağlıdır. Bununla yanaşı bir tərəfdən lizinq öz məzmununa və mahiyyətinə görə kredit sövdəsinə uyğun gəlir, digər tərəfdən isə lizinq ilə birbaşa investisiya arasında oxşarlıq vardır. Lizinqi ənənəvi bank ssudasına alternativ olan maliyyələşdirmə forması kimi xarakterizə edən professor R.M.Cəbiyevin təbirincə “... lizinq mahiyyətcə lizinq verən tərəfdən lizinq alana istifadəyə verilən avadanlıq şəklində kreditdir” [3]. Lizinq əməliyyatları bir qayda olaraq, banklar, lizinq şirkətləri, avadanlıq istehsalı və ya satışı ilə məşğul olan şirkətlər tərəfindən maliyyələşdirilir. Mövcud təcrübəyə görə, lizinq verənlər özlərini cəlb edilmiş vəsait hesabına maliyyələşdirirlər. Belə ki, bütün dünyada lizinq əməliyyatlarının 80%-i kreditlər hesabına maliyyələşdirilir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə lizinq şirkətləri açıq bazarda və ya depozitlər hesabına maliyyə əldə edirlər, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə lizinq əməliyyatları əsasən banklar tərəfindən yaradılmış lizinq şirkətlərinə verilən kreditlər və ya beynəlxalq maliyyə qurumlarının vəsaiti hesabına maliyyələşdirilir. Dünyanın bir çox ölkələrində lizinq iqtisadiyyata investisiya qoyuluşu üsullarından birinə çevrilmişdir. Belə ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində iqtisadiyyata investisiya qoyuluşunun 25-30% - i lizinq vasitəsilə həyata keçirilir, yeni növ məhsulların 80% - ə qədəri icarəyə götürülmüş avadanlıqlarda istehsal olunur. Lizinq maliyyələşməsi üsulu kiçik və orta biznesi inkişaf etdirmək üçün çox faydalıdır. Çünki, kommersiya bankları və kredit təşkilatları kiçik sahibkarlıq subyektlərinin xüsusi kapitalının olmaması ilə əlaqədar onlara kredit verməkdən çox vaxt imtina edirlər. Həm də kreditə görə faiz dərəcəsi yüksək olur, kredit qısa müddətə və az məbləğdə verilir. Alınan kredit müəssisəsinin fəaliyyətini genişləndirmək və yüksək keyfiyyətli əmtəə (iş və xidmətlər) istehsalı üçün kifayət etmir. Lizinq maliyyələşməsi əmlakın girov qoyulması ilə bağlı bank riskindən azaddır. Kənd təsərrüfatı istehsalçıları üçün müasir texnika, texnoloji avadanlıq və yüksək məhsuldarlı damazlıq cins heyvanların əldə edilməsinin ən sadə, sərfəli və əlverişli forması maliyyə lizinqidir, hansı ki məqsədli maliyyələşdirmənin xüsusi növü hesab edilir. Maliyyə lizinqin əmlakın dəyərinin tam ödənilməsi ilə əmlakın lizinqə verilməsi deməkdir. Bu halda əmlakın müvəqqəti istifadə müddəti davamlığına görə istismar müdətinə və əmlakın dəyərinin çox hissəsinin amortizasiya müddətinə yaxınlaşır. Müqavilə müddətində lizinqverən lizinq ödənişləri hesabına əmlakın bütün dəyərini özünə qaytarır və lizinq fəaliyyətindən mənfəət əldə edir. Maliyyə lizinqində texniki xidmət və sığorta üzrə öhdəlik lizinqalanın üzərinə düşür [4]. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Aqrar bölmədə lizinqin genişləndirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” 23 oktyabr 2004-cü il tarixli 466 nömrəli sərəncamı əsasında “Aqrolizinq” ASC-nin əsas funksiyaları kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına maddi-texniki xidmətlər göstərməkdən, onları yeni texnika və texnoloji avadanlıqlar, ehtiyat hissələri, mineral gübrələr, xəstəlik və zərərvericilərə qarşı mübarizə preparatları ilə təmin etməkdir. Hazırda cəmiyyətin tabeçiliyində 55 rayon aqroservis filialı və onların nəzdində 100-dən çox mexanikləşdirilmiş dəstə, 4 regional təchizat bazası və 3 logistik gübrə bazası fəaliyyət göstərir. “Aqrolizinq” ASC-yə 2005-2012-ci illər ərzində Dövlət büdcəsindən, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan və Dövlət Neft Fondundan, habelə Yaponiya hökumətinin ayırdığı qrant hesabına 370,63 milyon manat maliyyə vəsaiti ayrılmışdır. Ayrılmış və təkrar istifadə vəsait hesabına müxtəlif markalı 1033 ədəd taxıl biçən kombayn, 4252 ədəd traktor, 164 ədəd ekskavator, 8960 ədəd traktora qoşulan kənd təsərrüfatı texnikaları, 9 dəst süd zavodu avadanlıqları, 23 dəst soyuducu kameraları, 8 dəst qarışıq yem istehsal zavodu avadanlıqları, kənd təsərrüfatı texnikalarına lazım olan ehtiyat hissələri, dəzgahlar alınmışdır. Bundan başqa 254,8 ton azot, superfosfat və nitroammofoska gübrələri, 294,3 min litr pestisidlər, 7 min ton birinci resroduksiyalı və 189 ton elit buğda toxumu alınmış, 770 baş cins damazlıq heyvanlar gətirilmiş, respublikanın 34 rayonuna və 81 nəfər sahibkara satılmışdır. “Aqrolizinq” ASC Kənd Təsərrüfatı, İqtisadi İnkişaf və Sənaye, Maliyyə Nazirlikləri, həmçinin Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyi ilə birlikdə sıx əməkdaşlıq şəraitində fəaliyyət göstərir. Cəmiyyət öz fəaliyyət dairəsini ildən-ilə genişləndirmiş, aqrar istehsalçılara lizinq xidmətləri göstərmiş və nəticədə onun aktivləri və kapitalının dəyəri sürətlə artmışdır (cədvəl 1). Cədvəl 1. “Aqrolizinq” ASC-nin balans hesabatı (min manatla)
Mənbə: Cədvəl “Aqrolizinq” ASC-nin maliyyə hesabatları əsasında müəllif tərəfindən tərtib edilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi, “Aqrolizinq” ASC-nin aktivləri öhdəliklərini, o cümlədən debitor borcları kreditor borclarını əhəmiyyətli dərəcədə üstələyir, yəni maliyyə fəaliyyəti mənfəətlə nəticələndi. “Aqrolizinq” ASC-nin fəaliyyət dairəsinin genişləndirilməsi nəticəsində kənd təsərrüfatı müəssisələrindən ziyanla işləyənlərin sayı və sahənin ümumi müəssisələri içərisində xüsusi çəkisi əhəmiyyətli dərəcədə azalmış, kənd təsərrüfatı məhsullarının rentabelliyi yüksəldilmişdir. Belə ki, kənd təsərrüfatı müəssisələrin-dən ziyanla işləyənlərin xüsusi çəkisi 2005-ci ildəki 11,4%-dən 2010-cu ildə 8,5%-ə və 2012-ci ildə 6,1%-ə enmişdir, kənd təsərrüfatı məhsullarının rentabelliyi müvafiq surətdə 9%-dən 13,4%-ə və 17,7%-ə qədər yüksəlmişdir (cədvəl 2). Cədvəl 2. Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı məhsullarının rentabelliyi, faizlə
Mənbə: Azərbaycanın statistik göstəriciləri 2013, Bakı, 2013, s.503 Təhlil göstərir ki, bütün kənd təsərrüfatı məhsullarının rentabelliyinin yüksəldilməsi əsasən heyvandarlıq məhsullarının rentabelliyinin yüksək sürətlə artması hesabına təmin edilmişdir. Kənd təsərrüfatında lizinqin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o, nəinki dövlət tənzimlənməsi formalarından imtina etmir, hətta onların genişləndirilməsini nəzərdə tutur. Lizinqin köməyilə texnikanın alınmasının digər mənbələrindən istifadə hesabına kənd təsərrüfatı maşınlarının istehsalçılarının inhisarçılıq mövqeyini müəyyən dərəcədə azaltmaq olar. Bundan başqa, lizinqin tətbiqi bahalı kənd təsərrüfatı maşın və avadanlıqdan istifadəni genişləndirir, xüsusi maşın parkının saxlanılmasına ehtiyac qalmır, mövsümi istifadə və firma servisi ilə müşayiət edilir. Aqrolizinqin tətbiqi aşağıdakı məsələlərin həllinə zəmin yaradır:
Azərbaycan Respublikasında “Ata lizinq”, “Azərlizinq”, “AG lizinq”, “SLS Azərlizinq”, “Debut Bank”, “Günaylizinq”, “Parex lizinq”, “Uni lizinq”, “Muğan lizinq”, “AZ lizinq”, “Bank Respublika”, “Bank of Baku”, “Cred Aqro”, “Amrah Bank” və “Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti lizinq xidmətləri göstərirlər. Lizinq şirkətlərinin aktiv portfeli 24,5 milyon ABŞ dolları təşkil edir. Lizinq portfelinin strukturunda 33,6% tikinti layihələrinin, 21,9%-i nəqliyyat, 13,8% maliyyə və sığorta, 6,1% yeyinti sənayesi, 5,8%-i səhiyyə və 5,5% istehsal, qalan 13,3%-i digər layihələrin payına düşür. Lakin bununla belə qeyd etmək lazımdır ki, ölkə iqtisadiyyatında, xüsusilə sahibkarlığın inkişaf etdirilməsində lizinq xidmətlərindən istifadənin mövcud səviyyəsi qənaətbəxş deyildir. Bu sahədə həlli vacib olan problemlər vardır. Azərbaycanda lizinqi sürətlə inkişaf etdirmək üçün ilk növbədə onun qanunveri-cilik bazası təkmilləşdirilməli, beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmalıdır. Nəticə Aqrar sektorda lizinqin genişləndirilməsinə maneçilik törədən əsas səbəb lizinq xidmətləri bazarındakı lizinqverənin inhisarçılıq mövqeyi və sonradan lizinqalana lazımi texnoloji avadanlıq və kənd təsərrüfatı texnikasının tədarükü üçün kifayət qədər maliyyə vəsaitinin olmamasıdır. “Aqrolizinq” ASC-nin fəaliyyət dairəsini genişləndirmək və lizinq fəaliyyətinin effektivliyini yüksəltmək üçün aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi vacibdir:
ƏDƏBİYYAT 1.“Lizinq xidməti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı, 1994 2.Газманов В.,Д. Финансовый лизинг. М.: ГУ ВШЭ, 2003. – 392 с. 3.Cəbiyev R.M. Azərbaycanda bazar infrastrukturunun formalaşması və inkişafı. Bakı, 2000. – 234 s. 4. Biznesin əsasları. Dərslik. i.e.d., professor A.B.Abbasovun ümumi elmi redaktəsi ilə. Bakı, “Nurlan”, 2009. – 656 s. 5. Бланк И.В. Финансовый менеджмент. Киев. Эльга Ника – центр, 2007. – 481 с. 6. Abbasov S.A. Maliyyə menecmenti: təşkili və təkmilləşdirilməsi problemləri (monoqrafiya). Bakı, “Elm və Təhsil” nəşriyyatı, 2009. – 288 c. 7. Годин А.М. и др. Страхование. Учебник. М.: Издательско-Торговая корпорация «Дашков и К», 2011. – 504 с. Лизинг как эффективный метод кредитования агробизнеса Махмудова Вафа Орудж кызы РЕЗЮМЕ В силу сезонного характера и низкой кредитоспособности аграрной отрасли коммерческие банки не заинтересованы в выдаче кредита сельско-хозяйственным производителям. С другой стороны, высокий процент кредитов коммерческих банков не позволяет предприятиям сельского хозяйства модернизировать свою материально-техническую базу высокотех-нологическими машинами и оборудованием. Одним из эффективных методов финансирования агробизнеса является использования финансового лизинга. В статье автор проанализировав современное положение развития финансовой инфраструктуры агробизнеса дает его оценку, определяет пути расширения использования лизингового финансирования производителей сельского хозяйства.
One of the most effective methods of agro business financing is to use financial lease. The current state of infrastructure development in agrobusiness is appreciated analysed properly, enhancement ways of lease service in financing of agricultural producers are defined in the article.
“Biznesin idarə edilməsi” kafedrasının dosenti, i.ü.f.d. Az.ETKTİ və Tİ, Elmi Əsərləri 2013/4 səh.88-93 UOT 336.74(479.24) Основные направления развития национального валютного рынка Алиева Айтан Джейхун кызы Диссертант АГЭУ РЕЗЮМЕ В условиях глобализации роль и значение валютного рынка, механизмов его регулирования, технологии управления постепенно меняется и реализуемые в краткосрочном и долгосрочном периодах приоритеты, текущие и стратегические цели страны требуют детального изучения и всестороннего исследования состояния и регулирования валютного рынка, сферы международных валютных отношений, изучения результатов проводимой валютной политики. В связи с этим можно отметить, что тема статьи весьма актуальна и имеет как научную, так и практическую значимость. Целью данной работы является определить направления развития валютного рынка и усовершенствования механизмов регулирования в условиях глобализации. Ключевые слова: направления, валютный рынок, курс, валютные отношения, регулирования. Начало XXI века характеризуется растущей взаимозависимостью всех стран и регионов на основе интенсификации перемещений между странами различных факторов производств, обострением общих планетарных проблем и совместным их решением, переходом на устойчивый тип развития, развитием информационного общества и общества знаний. Все это обусловливает интенсификацию процессов глобализации и трансформацию разных экономических отношений. Изменчивость международных валютных отношений, инфляционные процессы, недостаток инвестиций, наконец, периодически происходящие валютные кризисы оказывают негативное влияние на процесс воспроизводства и роста, как национальной экономики, так и мировой хозяйственной системы. «В то же время эффект либерализации финансовых рынков оценивается неоднозначно. Еще при подготовке Бреттон-Вудской системы ДЖ.М.Кейнс выражал сомнения в выгодности мобильности капитала. В настоящее время в защиту финансовой либерализации высказываются, в частности, С.Фишер [2] и Л.Саммерс[5]...Вместе с тем ряд экономистов (Дж.Стиглиц[3], Д.Родрик[4] скептически оценивают ее выгоды...Дж.Уильямсон[6], сформулировавший основные принципы Вашингтонского консенсуса, отмечал, что намеренно не включил либерализацию финансовых рынков в стандартный набор рыночных реформ из-за отсутствия единства по этому вопросу» [1] В процессе интернационализации и глобализации международные валютные отношения отразились в таких формах организации, как национальная, мировая и международная валютные системы. Валютная система отражает регулирование валютных отношений посредством национального законодательства или межгосударственных соглашений. При этом существенной особенностью дальнейшего этапа мирового развития является усовершенствование функционирования валютных рынков, важнейшим фактором которого выступают, прежде всего, валютные отношения. Это необходимость в первую очередь связано с гипертрофированным трансграничным движением финансовых капиталов. Великая депрессия, нефтяные кризисы, перестройка мировой валютной системы, все это, способствовало резкому развитию мирового валютного рынка в период 80- 90-ых годов прошлого столетия. Но за последние десять лет ускорение интеграционных процессов привели к тому, что объем операций на мировом валютном рынке увеличился почти в два раза. Поэтому актуальной проблемой выступает не сотрудничество различных систем, а взаимодействие и определение направлений развития разноуровневых структур, одним из которых являются валютные рынки. Играя роль ключевого элемента международной торговли валютные рынки как инфраструктуры необходимы для реализации процессов глобализации. Но глобализация, одновременно влияя на деятельность валютных рынков, меняет характер валютных отношений. «В целом дальше всего в финансовой либерализации продвинулись развитые страны, а меньше всего- развивающиеся. Таким образом, различия между странами в этом отношении усилились» [1]В условиях, когда более 160 стран являются членами ВТО и происходит углубление процессов либерализации мировой торговли, взаимопереплетение национальных рынков и интересов, либерализация правовых условий и постепенное дерегулирование финансовых рынков требует переоценки возможностей использования механизма валютного регулирования как элемента экономической политики «открытой экономики». «Эти тенденции существенно усложнили порцесс поддержания финансовой стабильности. Во-первых, национальные центральные банки вынуждены поводить мониторинг всей мировой экономики, чтобы своевременно выявлять потенциальные источники шоков, которые в современных условиях быстро передаются через цепочки взаимосвязанных финансовых рынков. Во-вторых, повысилось значение динамики стоимости ключевых активов (акций, недвижимости) при оценке потенциальных угроз ценовой нестабильности»[1] Повышенная восприимчивость валютного рынка к мировым конъюнктурным изменениям, увеличение валютных колебаний делает необходимым регулирование валютного рынка на национальном уровне. Данное регулирование имеет несколько направлений, включая регулирующее воздействие норм финансового, административного, уголовного, гражданского права и международного частного права. Это означает, что валютное регулирование носит комплексный характер. Оно охватывает не только деловую среду, но становится объектом общественных отношений современного государства. В зависимости от экономической, политической и социальной ситуации желание ограничить конвертируемость валюты, необходимость сбалансирования платежного баланса, поддерживание валютных резервов страны в соответствии с требованиями национальной и внешнеэкономической безопасности, обеспечение конкурентоспособности и ускорение развития, определение необходимого для определенных ситуаций режима валютного курса, обеспечение стабильного состояния валютного рынка стали основными направлениями государственного регулирования национального валютного рынка. Параллельно с ним развивается и надгосударственное регулирование, которое оказывает косвенное воздействие на валютные правоотношения. При этом проблема организации надгосударственного валютного регулирования обостряется в силу противоречий национальных интересов. Будучи универсальными, региональными, многосторонними, двухсторонними договора отражают намерения, интересы сторон. Они становятся гарантом надежности межгосударственных отношений. Заключая межгосударственные договора правительства разных стран учитывают экономические задачи и основываясь на эти задачи регулируют валютные отношения. Несмотря на многогранность поставленных задач перед правительствами разных стран у всех у них одна цель - обеспечение платежеспособности и кредитоспособности валютно-финансовой системы, укрепление курса своей валюты. Они, регулируя элементы национальной валютной системы, с одной стороны, реализуются задачи текущей валютной политики, с другой обеспечивают выполнение требований структурной валютной политики. В процессе валютного регулирования в условиях глобализации меняется система и структура органов, осуществляющих это регулирование. Если 50-х – 70-х гг. прошлого века наиболее популярным было монетарное таргетирование (задавались ограничения на темпы роста денежной массы), то в 90-х годах, особенно в развивающихся странах с переходной экономикой, начали применять таргетирование валютного курса. Но неполный учет монетарных мер регулирования часто заканчивался валютными кризисами и после общемирового финансового кризиса 2008 года, последствия которого еще устраняются многими Европейскими странами, распространение получил режим инфляционного таргетирования. Желание стран, недопущения двухзначного числа целевого показателя инфляции, делает политику ЦБ контрциклической. ЦБ имеет свободу действий в достижении цели. Но при этом проводит совещание, где устанавливается процентная ставка на следующий период и в связи с сбалансированностью и согласованностью фискальной и монетарной политики развитие экономике прогнозируется на последующие 3-7 лет. Потому политика ЦБ бывает заранее запланированной, если даже валютный курс находится в свободном плавании. Однако основным недостатком инфляционного таргетирования бывает резкое возрастание волатильности валютных курсов. Несмотря на то, что экономические агенты постепенно приспосабливаются к волатильности валютных курсов и применяют инструменты хеджирования валютных рисков регулирование волатильности до сих пор остается одним из основных направлений регулирования развития валютного рынка. Даже после регулирования высокая волатильность курса снижается, тем не менее, ее влияние остается реальной экономической проблемой для сырьевых экономик. Учет этого факта требует параллельно с инструментами хеджирования валютных рисков применения дополнительных, специальных мер защиты. Из-за этого часто на практике используют модифицированное инфляционное таргетирование. К тому же антиинфляционное страхование валютных сбережений становится действенным механизмом в обеспечении доверия к национальным банкам и национальной валюте. Это направление в Азербайджане только начинает развиваться. В усовершенствовании именно этого направления экономические агенты больше заинтересованы. Учитывая, что валютный рынок обеспечивает движение денежных потоков как внутри страны, так и обслуживает связь с мировым, в том числе и с региональными валютными рынками, регулирование и контроль безналичного и наличного валютного оборота становится актуальным направлением развития национального валютного рынка. Хотя операции на наличном валютном рынке еще существуют, но объем безналичных операций в нем с каждым годом растет. Переход полностью на безналичные операции на валютном рынке является следующим направлением развития Азербайджанского валютного рынка. Относительная неразвитость корреспондентских контактов между отечественными и иностранными банками, отсутствие достаточной степени доверия между ними, растущая регионализация экономических отношений, специфика финансово-кредитной ситуации в регионах, различия в степени концентрации валютных ресурсов в банках, в том числе в их региональных филиалах и многое другое для улучшения ситуации требует пересмотра и корректировки действий в долгосрочном плане по данным направлениям. Анализируя текущую ситуацию и пытаясь делать прогнозы относительно перспектив развития национального валютного рынка необходимо учитывать весь комплекс факторов, которые сейчас оказывают или будут способны оказать в условиях глобализации на него прямое или косвенное воздействие. Сегодня для защиты национального рынка одним из протекционистских, в том числе самых жестких административных ограничительных мер внешнеэкономических связей используется валютный контроль. Учитывая периодические экономические кризисы и отсутствие универсальных экономических рычагов для создания привлекательного инвестиционного климата в стране, противоположно действующего на сокрытие валютных средств за рубежом многие страны мира часто прибегали к этому действию. Но в условиях повышения интеграции и усиления глобализации развитые страны постепенно начали отказываться от него. Так во Франции и в Англии в конце 70-х и начало 90-х из-за нерентабельности валютно - экспортного контроля его отменили, изменили законодательство по данному вопросу. Это в первую очередь было связано с нормализацией экономики этих стран. Со временем, когда будет восстановлен воспроизводственный процесс и экономика Азербайджана будет полностью нормализирована и защищена от мировых конъюнктурных потрясений снижение роли валютного контроля как меры административного воздействия на участников внешнеэкономической деятельности станет возможным. Но необходимо заменить на более мягкий механизм, механизм косвенного воздействия. Другими словами следующим направлением развития валютного рынка Азербайджана должно стать расширение информационной роли. «С точки зрения технологии это должно реализовываться в переходе от жесткого тотального контроля каждой операции по перемещению товара и каждого платежа к выборочному контролю и формированию обобщенных информационных массивов, используемых для принятия управленческих решений» [7]. Но без жесткого валютного контроля за движением платежей и капиталов могут обойтись только страны с мощным экономически-финансовым потенциалом и справиться с серьезными проблемами. Поэтому обеспечение экономической мощи и финансовой независимости является не только основой стратегии развития национальной экономики, но и ключевым условием для устранения валютного контроля. Как известно, валютный контроль с другой стороны обеспечивает снижение оттока капитала, отмывание денег и многие другие результаты и средства криминогенности экономики. Хотя этот фактор, достаточно специфический, тем не менее, его необходимо учитывать. При условиях глобализации, для устранения таких фактов, важным считается рассмотрения проблемы коррупции. Данное явление в результате тенденций и явлений глобализации производства и торговли, при либерализации национальных экономик приобретает более крупные масштабы. Отличительной чертой данного процесса является его стремительное и паутинообразное распространение. Поэтому коррупция, достигающая высокого уровня, таит множество опасностей. Это не только угроза демократии, но с опасность всему экономическому развитию страны, его независимости. Азербайджан расширяя свои внешнеэкономические связи и становясь участницей международного экономического сотрудничества, одновременно становится участником коллективной борьбы с легализацией (отмыванием) денежных средств и иного имущества, приобретенного незаконным путем. При этом меры тоже носят коллективный характер. Поэтому рыночное и государственное регулирование валютных отношений осуществляется параллельно не только внутри страны, но и за ее пределами дополняя друг друга. Сочетание экономических, административных, а часто информационных, правовых методов необходимо не только на макро, но и на мезо, мего уровнях. По мере создания экономических предпосылок на основе развития не нефтяного сектора Азербайджана, в будущем с ростом переводов внешнеэкономических операций страны на расчете в манатах можно говорить о превращении маната в международною, признанную, конвертируемую валюту. Реализация такой стратегической линии задача на длительную перспективу и соответственно должно происходить поэтапно. Важно подчеркнуть, что радикальное развитие валютного рынка в стране на основе требований МВФ и перспективы достижения полноценной конвертируемости маната на прямую зависят от общего состояния национальной экономики и обеспечения экономической безопасности, в том числе таких ее составляющих, как валютная и внешнеэкономическая безопасность страны. Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||