Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mulohaza uchun
|
Ijodiy faoliyat
Mulohaza uchun Qarluq zodagonlari G‘arbiy Turk xoqonligi- ning tanazzulidan k eyin tashkil topgan yirik etnik uyushmalardan biri o‘g‘uz (arab-fors manbalarida guz) etnosi bo‘lgan. Turk xoqonligi hukmronligi davrida o‘g‘uzlar uning tarkibida bo‘lgan. Turk xoqonligi yemirilgach, o‘g‘uz larning kat- tagina qismi Sirdaryo havzasi hamda Orol dengizi bo‘yida muqim o‘rnashib olganlar. Ular IX asr oxiri va X asr boshida O‘g‘uzlar davlatiga asos soladilar. Sirdaryo quyi oqimi bo‘yidagi Yangikent shahri O‘g‘uzlar davlatining poytaxti bo‘lgan. X asrdan bosh - lab o‘g‘uzlar islom dinini qabul qiladilar. X asrning birinchi choragida O‘g‘uzlar davlati shimo - li sharq dan qo‘zg‘algan qipchoqlar tomonidan berilgan qaqshatqich zar ba natijasida, bo‘linib ketadilar. Ular o‘z yurtini tark etib, bir qismi Shimoliy Kavkaz dasht- lariga borib o‘rna shadi. Ularning ikkinchi qismi esa avval Movarounnahrga kirib boradi va yangi sulola – 82 Mulohaza uchun O‘g‘uzlar – Turon hududida yashagan turkiy qabila. 83 Qadimgi o‘g‘uzlar O‘g‘uz otlig‘i Tohiriylar – Xurosondagi Tohiriylar davlatida hukm- ronlik qilgan sulola (821– 873). Rasman abbosiy lar- ga qaram hisoblangan. Sulolaga 821- yil Tohir ibn Husayn asos solgan. sal juqiy lar boshchiligida Old Osiyo mamla - katlarini istilo qilish ga kirishadi. Bu ikki turkiy davlat faqat Movaroun - nahrninggina emas, balki butun O‘rta Sharq hamda Old Osiyo aholisining siyo - siy hayotiga ham kuchli ta’sir ko‘rsatdi. Bu davlatlarning aholisi shu hududda yashov- chi xalqlarning etnik tarixiga ta’sir qildi. Masalan, qarluqlar o‘zbek va tojiklarning, o‘g‘uzlar turkman, ozarbayjon, qoraqalpoq- larning etnogenezida muhim rol o‘ynadi. Mulohaza uchun VIII asr oxiri – IX asr boshida xali- fa likni larzaga keltirgan og‘ir siyosiy vaziyat abbosiylarni Mova rounnahr va Xurosonda olib borilayotgan siyosatni o‘zgar tirishga majbur etdi. Mahalliy zodagonlar Movarounnahr va Xurosonni nafaqat o‘z tasarruflariga o‘tkazib oldilar, balki xalifa- lik markazida ham hokimiyatni boshqarishda tobora ko‘proq rol o‘ynay boshladilar. Bunga, ayniqsa, xalifa Horun ar-Rashid (786–809) vafotidan so‘ng uning o‘g‘illari Ma’mun bilan Amin o‘rtasida 809–813-yillarda taxt uchun bo‘lgan kurash ham katta yo‘l ochib ber di. Xalifalikning markaziy qismidagi arablar Aminni xalifalik taxtiga ko‘taradilar. Bundan norozi bo‘lgan Ma’mun ukasi Aminga qarshi kurash boshlaydi. Hirot viloyatining zoda gonlaridan Tohir ibn Husayn boshliq Xuroson va Mova rounnahr mulkdorlari unga yordam beradilar. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|