Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

75
Ma’lumot uchun
Qog‘oz asosan tut daraxtining po‘stlog‘idan tayyorlangan.
Oq rangli «Samarqand sulton qog‘ozi» o‘zining yupqaligi, silliqligi va yum-
shoqligi bilan boshqa qog‘oz navlaridan ajralib tursa, «Samarqand shoyi qog‘o
-
zi» sifat jihatdan undan qolishmaydi, rangi och sariq — novvot rangda bo‘ladi. 
«Miri Ibrohimiy» qog‘oz turi yuzi oq rangdagi dumaloq suv tomchi izlari bilan 
qoplangan bo‘ladi.
«Nimkanop» turi esa ipak qoldiqlari hamda po‘stloq tolalari bilan qorishtirib 
tayyorlangani uchun dolchin rangda bo‘ladi. Ushbu qog‘oz turlarini yaratishda 
xomashyo sifatida paxta, ipak va tut daraxti po‘stlog‘idan keng foydalaniladi. 
Bugungi kunda Samarqanddagi qog‘oz ishlab 
chiqaruvchi korxona. 
Xorazmda ishlab chiqarilgan kamonlar, 
Chochning sopol idishlari 
hamda Samarqand qog‘ozlari Buyuk ipak yo‘lida a
yirboshlanadigan mol-
lar ichida eng mashhuri va bebahosi bo‘lgan. 
Arab tarixchisi Maqdisiy

---

1. Tabiiy fanlardan olingan bilimlaringizga tayanib, bugungi 
kun qog‘ozni ishlab chiqarish texnologiyasi bilan tanishib 
chiqing. Mazkur jarayonni daftaringizga infografika tar-
zida yozing.
2. Nima deb o‘ylaysiz, nega Samarqand qog‘ozi butun 
Sharqda mashhur bo‘lib ketdi? 
3. Qog‘oz ishlab chiqarish bugungi kunga qadar qanday 
ko‘rinish va bosqichlarga ega bo‘lgan?
Ijodiy faoliyat
Ma’lumot uchun
VIII asr oxirlarida 
Movarounnahrda bo‘lib 
o‘tgan qo‘z g‘olon «Oq ki-
yimlilar» qo‘zg‘oloni nomi 
bilan tilga olinadi. Bu ha-
rakatning rahbari Hoshim 
ibn Hakim ismli hunar-
mand bo‘lgan. U boshi 
va yuziga ko‘k parda tutib 
yurgan. Shuning uchun 
ham uni «Muqanna», 
ya’ni «Niqobdor» laqabi 
bilan atashgan. Muqan-
na Xurosonda sarxanglik
(kichik lashkar boshi)dan 
vazirlik darajasigacha 
ko‘tarilgan. 
U Mazdak g‘oyalariga 
asoslangan ijtimoiy teng
-
lik va erkin hayotga da’vat 
etuvchi ta’limotni targ‘ib 
etgan.