Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Ijodiy faoliyat
Ma’lumot 
uchun
Sharqiy qism, aso
-
san, Xuroson va Mova-
rounnahrdan iborat bo‘lib 
qoldi. Uning chegaralari, 
ta’sir doirasi o‘zgarib tur
-
gan. Sulton Sanjar qud-
rati avjiga chiqqan vaqt
-
larda g‘arbiy saljuqiylar 
(Eron, Iroq, Ozarbayjon) 
uning, ya’ni sharqiy sal
-
juqiylarning siyosiy ta’siri
-
da bo‘lganlar. 
Movarounnahrga qo-
raxitoylarning sharq dan 
bostirib kirishi natijasida 
Sulton Sanjarning ham 
kuchi qirqildi. Qoraxi- 
toylarga qarshi saljuqiylar 
qoraxoniylar bilan bir-
galikda lashkar tortgan 
bo‘lsa-da, ammo mag‘lu-
biyatga uchraydi. Bu o‘z 
o‘rnida saljuqiylarga qa-
ram bo‘lgan Xorazmning 
yuksalishi uchun sharoit 
yaratadi. Xuddi shu yer-
dan chiqqan xorazm-
shohlar (anushteginiylar) 
XII asrning ikkinchi yar-
mida g‘arbiy saljuqiylarga 
zarba beradilar. Sharqiy 
saljuqiylar faoliyatiga esa 
Sulton Sanjar o‘limidan 
keyin chek qo‘yiladi.
1. Yana qaysi sulola hukmronligi davrida davlat sharqiy va g‘arbiy qismlarga 
bo‘linib ketgan edi? 
2. Suriya, Iroq, Onado‘li (Kunya), Kirmon sultonliklarini xaritadan ko‘rsating. Ular hozirgi 
davrda qaysi davlatlarning hududiga to‘g‘ri keladi?

---

120
120
120
1. Saljuqiylar sulolasining o‘rniga qaysi sulola 
hokimiyatni qo‘lga oldi?
2. «Xorazmning yuksalishi» deganda nimani tushundingiz?
3. Quyidagi fikrni izohlang: 
«XII asr oxiriga kelib Kichik Osiyo-
dagi Onado‘li (Kunya) sultonligidan o‘zga biron-bir makon-
da rasmiy saljuqiy xonadoni qolmaydi. Onado‘li sultonligi 
esa XIII asr o‘rtalarida mo‘g‘ullarga qaramlikka tushadi. 
Saljuqiylar sababli Kichik Osiyoda turkiy davlat va millatga 
asos solindi. Shuning uchun ham hozirgi Turkiyadagi turkiy 
tilli xalq Turkistonni ota yurtimiz, ya’ni tarixiy vatanimiz, deb 
e’tirof etadi».